شماره 168    |    1 مرداد 1393

   


دموکراسی و قدرت، در هجدهمین همایش بین‌المللی تاریخ شفاهی

دانشگاه بارسلونا هجدهمین همایش بین‌المللی تاریخ شفاهی را همراه با سایر نهادها و با کسب مجوز از انجمن بین‌المللی تاریخ شفاهی (IOHA)، از نهم تا دوازدهم جولای (۱۸ تا ۲۱ تیر) سازماندهی کرد. گروه آموزشی جغرافیا و تاریخ در سالن ساختمان تاریخی دانشگاه بارسلونا (UB) میزبان همایشِ قدرت و دموکراسی بودند. قدرت و صلابت دموکراسی و نیز موانعی که باید بر آن‌ها غلبه کند، موضوع اصلی چندین پروژة تاریخ شفاهی در سراسر جهان است. اسناد و مدارک تاریخ شفاهی، ابزاری مردم‌سالار هستند که به هر نوع چهرة اجتماعی صدا اعطا می‌کنند.


تاریخ شفاهی، سنت شفاهی و قحطی بزرگ ایرلند-1

فصلی که قرار است به بحث دربارة تاریخ شفاهی و سنت به عنوان منبعی برای مطالعة قحطی ایرلند بپردازد، قطعاً باید با داستانی آغاز شود. این داستان را مادرم برای من تعریف کرده است و دربارة مادربزرگ مادری وی، مری اسکِهِن (Mary Skehan)، همسر کشاورزی مرفه از ناحیة مرتفع شمال شهر واترفورد (Waterford) است.


زندگی‌نامه‌ی خود نوشت: جورج دبلیو. بوش

زندگی‌نامه خود نوشت جرج دبلیو. بوش که از سوی انتشارات «قطره» انتشار یافته است و نگارنده عنوان فرعی «لحظه‌های تصمیم» را بر آن نهاده است، سندی تاریخی است که به برخی از مهم‌ترین لحظات خطیر تصمیم‌گیری در مقطعی انباشته از بحرانی‌ترین لحظه‌ها به لحاظ سیاسی، اقتصادی، نظامی، به موزات برخی از کشورهای توسعه یابنده، به ویژه در آسیای نزدیک و میانه می‌پردازد.


نیروهای مذهبی در دوره پهلوی دوم -۲۲

چنان که گذشت، مسأله اصلاحات ارضی مسأله چالش‏برانگیزی بود که همزمان با تحولات سیاسی به خصوص از همان طلیعه انقلاب مشروطه مطرح شد و در خلال چندین دهه از سوی جریان‏های سیاسی پیگیری گردید. در این میان احزاب و گرایش‏های چپ با اتکا به مبانی و نظریات سوسیالیستی از پیشگامان طرح اصلاحات ارضی در کشور بودند.


فنون تاریخ شفاهی: نحوه برنامه‌ریزی و اجرای مصاحبه‌های تاریخ شفاهی -1

مصاحبه‌های تاریخ شفاهی اساساً متکی به خاطرات است و خاطره نیز یک ابزار ذهنی برای ضبط گذشته در ذهن و حافظه انسان‌هاست که همواره در برهه زمانی حال و به دست روان انسان شکل می‌گیرد. با تاریخ شفاهی می‌توان فهمید که ارزش‌ها و اَعمال و رفتارهای افراد چگونه وقایع گذشته را شکل داده و گذشته انسان‌ها و جوامع نیز چگونه ارزش‌ها و اَعمال و رفتارهای امروز انسان‌ها را شکل می‌دهند.


دانشجویان سرگذشت کهنه‏سربازان زن را برای نسل‏های آینده جمع‏آوری می‏کنند

اخیراً در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در شهر فرسنو و در منطقه‏ای که بنای یادبود کهنه‏سربازان کلاویس در آنجا واقع شده، مراسمی برای بزرگداشت کهنه‏سربازان اهل سلما و کینگزبرگ برگزار شد. این مراسم برای گرامی‏داشت طرح تاریخ شفاهی کهنه‏سربازان جنگ کالیفرنیای مرکزی شهر فرسنو برگزار شد.


در گفت و گو با نویسنده «هدایت سوم»:

کتاب خاطرات سردار محمدجعفر اسدی فرمانده لشکر المهدی در دوران دفاع مقدس با عنوان «هدایت سوم» که به کوشش سید حمید سجادی منش به رشته تحریر درآمده، توسط سوره مهر منتشر شده است. این کتاب شامل خاطرات سردار اسدی از ایام کودکی تا پایان دفاع مقدس است. سردار اسدی پیش از انقلاب اسلامی، دوره‌ای پر فراز و فرود را تجربه می‌کند که نقطه عطف آن، ارتباط با شهید محراب آیت الله مدنی است.


نگاهی به کتاب صوتی «من یک بازیگر» با موضوع خاطرات هنرپیشه مطرح سینما

«من یک بازیگرم» با موضوع خاطرات پرویز پرستویی و با صدای ناصر طهماسب در قالب یک CD یک‌ساعته به بازار عرضه شده است. در این اثر خاطرات حضور در سینما بسیار کوتاه است و صرفا شامل چند نمونه محدود همچون دیار عاشقان و رعنا می شود اما قطعا مخاطبان زیادی علاقه‌مند به شنیدن این بخش از خاطرات او هستند و به نظر می رسد پرستویی این بخش از زندگی اش را نیز در قالب کتاب عرضه خواهد کرد.


وقتي براي ما مي‌نويسيد...
وقتي براي هفته‌نامه الکترونيکي تاريخ شفاهي مطلبي مي‌نويسيد، دوست داريم نکته‌هايي را در نظر بگيريد.
اين هفته‌نامه نوشته‌ها و دانسته‌هاي ما را درباره مباحث مهم؛ خاطره‌گويي، خاطره‌نگاري، يادداشت‌نويسي روزانه، سفرنامه‌نويسي، وقايع‌نگاري، روزشمار نويسي و... نشان مي‌دهد. حتي براي زيرشاخه‌هاي رشته تاريخ هم جا باز کرده‌ايم؛ و چشم به راه خبرها، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها، يادداشت‌ها و... شما هستيم.
خوب است نام و فاميل‌تان را کامل بنويسيد. سابقه علمي و نشاني الکترونيکي را هم حتماً بنويسيد، چکيده مقاله‌ها هم که جاي خود دارد!
به ما اجازه بدهيد دست‌مان براي ويرايش، اصلاح، چينش و ترجمه مطالب شما باز باشد. در اين‌باره با خودتان هم مشورت خواهيم کرد.
دل‌مان مي‌خواهد شأن علمي و ادبي تاريخ شفاهي و اين هفته‌نامه، با نوشته‌هاي متين و موقر شما حفظ شود. حيف است خداي نکرده قلم‌مان از دايره اخلاق بيرون برود.

 


 

غزه تنها نیست ...

● تدوین طرح تاریخ شفاهی صنعت نفت

● زندگی سرلشکر آبشناسان در «چريك پير» مستند می‌شود
● جریان‌شناسی تاریخ صدر اسلام و معاصر
● روایت مهدی محسنیان‌راد از 42 سال پژوهش
● تدوین اطلس گلزارهای شهدای دزفول
● سی‌امین کتاب خاطرات دفتر ادبیات انقلاب به چاپ جدید رسید
● زندگینامه مهدی فخیم‌زاده «سینما و من» شد
● انتشار روایت‌ دست اولی از آیت‌الله کاشانی
● «زندگی امروز و جنگ» در موزهٔ لوور



نظریه تاریخ شفاهی-۵
نویسنده: لین آبرامز
Lynn Abrams
مترجم: علی فتحعلی آشتیانی

تاریخ شفاهی نقش گسترده‌ای را در جامعه ایفا نمی‌کرد، با این وصف حتی در کسوت «تاریخ بازیابانه» نیز بسیاری از مورخان و علمای علوم اجتماعی بدان اعتماد نداشتند زیرا بر حافظه تکیه داشت، و از نظر آنان خاطراتِ مضبوط در حافظه به هیچ وجه قابل اعتماد نبودند. در دورانی که حرف اول و آخر در تحقیقات تاریخی را سند مکتوب می‌زد، تاریخی شفاهی اساساً داده‌های قابل اتکاء و اطمینان‌بخشی تولید نمی‌کرد و یک متدولوژی عینیِ علوم اجتماعی که قابلیت محک خوردن داشته باشد، قلمداد نمی‌شد. مورخان پیشتاز تاریخ شفاهی که حرفه‌شان در گوشه و کنار حوزه‌های آکادمیک پرسه می‌زد برای توجیه شیوه‌شان به منتقدان رنج و تعب فراوانی را به جان خریدند. اثبات صحت و سقم شواهدِ حاصل از مصاحبه‌های شفاهی را می‌توان یکی از راه‌‌های پیموده‌شده توسط مورخان شفاهی دانست. آنان اطلاعات‌شان را با منابع مستند متعددی مقابله و مقایسه می‌کردند تا حقیقت از خیال‌بافی جدا شود؛ شواهد و مستندات شفاهی خود را در بستر یا متن گسترده‌تری به جریان می‌انداختند و انسجام درونی آنها را محک می‌زدند تا مواد و مصالح تاریخ شفاهی از قابلیت بررسی دقیق برخوردار شوند. آن دسته از مورخان شفاهی که غالباً در چارچوب علوم اجتماعی فعالیت می‌کردند نیز نگران شاخصیت(1)  داده‌های‌شان بودند و از این حیث رجوع به شیوه‌های نمونه‌گیری علمی را توصیه نموده سرسختانه می‌کوشیدند تا به نمونة شاخصی از مصاحبه‌ها دست یابند. آنان پاسخگویان را با عددهایی‌ سطح‌بندی می‌کردند تا  ملاکی باشد برای امتیاز علمی کار، بدین ترتیب فعالیت‌های مورخان شفاهی هاله‌ای از شبهِ علم به خود گرفت.(2) جالب است که اثر معروف بلایز موسوم به آکنفیلد حُکم چوب دوسر طلا را یافت، زیرا غیر مورخان می‌گفتند که فاقد «واقعیت»‌های کافی برای خوانندگان است تا آنچه را که می‌خوانند راحت‌تر باور کنند و مورخانِ متکی بر چارچوب‌های سنت علوم اجتماعی نیز می‌گفتند که «ذوق هنری»(3)  بر آن غلبه یافته است.




 
 

       تمام حقوق اين نشريه متعلق به سايت تاريخ شفاهي ايران [oral-history.ir] است.