سنت‌های شفاهی

نتایج کلی: بررسی هدف تاریخ شفاهی

نتایج خاص

انتظار می‌رود که دانش‌‌آموزان نتایج زیر را کسب کنند.

شاخص‌های موفقیت

مجموعه شاخص‌های زیر به کار می‌روند تا مشخص شود آیا دانش‌آموز به نتایج خاصِ مشابه رسیده است یا خیر.

تعریف تاریخ شفاهی و سنت‌های شفاهی

• مقایسه و تقابل تاریخ شفاهی و سنت‌های شفاهی

• ارج‌نهادن به تاریخ شفاهی و ارزش قائل‌شدن برای آن، راهی برای یادگیری دربارة گذشته و نیز زمان حال است.

• بازگویی داستان رویدادها و افراد مهم در گذشتة جامعة محلی و ارائة نمونه‌هایی از سنت‌ها و جشن‌ها که افراد را به گذشته پیوند می‌دهند.

• مقایسة دیدگاه‌های مختلف و روایت‌های متضاد  از گذشته.

• شناسایی هدف سنت‌های شفاهی به‌عنوان انتقال‌دهندة زبان، دانش، نگرش و مهارت از نسلی به نسل دیگر.

• تحقق سایر اهداف ـ برای سرگرمی، آموزش، اعتباربخشی به روش زندگی.

• شناسایی اطلاعاتی که ممکن است لازم یا از دست‌رفته باشند و در نظرگرفتن شکاف‌ها.

تعریف عناصر تشکیل‌دهندة فرهنگ

• ایجاد توفان فکری[1] برای ویژگی‌های جامعة محلی.

• شناسایی عناصر فرهنگ و آنچه که فرهنگ را می‌سازد.

• شناسایی روابط بین عناصر فرهنگ.

o        عناصر فرهنگ، روش‌های زندگی، زبان، هنر، لباس و باورها هستند.

• توصیف روش‌هایی که در آن خانواده‌ها و/یا جامعه فرهنگ خود را بیان می‌کنند، و شناسایی و تنظیم پرسش‌های متمرکز دربارة فرهنگ‌های گذشته و حال.

• ارج‌نهادن به ارزش روابط، ارتباطات، نیازها و حقوق دیگران.

• آگاهی داشتن از نیازها و حقوق سایرین.

• ترسیم چگونگی تغییرات فرهنگ در طول زمان.

بحث دربارة هدف از تاریخ

• شرح چگونگی و چرایی ثبت و ضبط تاریخ (شفاهی و متنی).

• مباحثه دربارة اهمیت یادگیری تاریخ جامعه‌تان.

• بحث دربارة دیدگاه‌های بومیان دربارة تاریخ خودتان.

• تعیین بهترین روایت از تاریخ جامعه‌تان.

• فهرست‌کردن طیف منابع برای داده‌های تاریخی در جامعه‌تان.

• بازدید از کتابخانه یا مرکز بایگانی (اگر موجود است) برای اسناد و آثار دست‌ساختة جامعه‌تان.

• از خود بپرسید: آیا این دانش و آگاهی، خودآگاهی و فرهنگ را می‌افزاید؟

دیدگاه‌های تاریخی

نتایج کلی: بررسی منابع گوناگون تاریخ

نتایج خاص

انتظار می‌رود که دانش‌‌آموزان نتایج زیر را کسب کنند.

شاخص‌های موفقیت

مجموعه شاخص‌های زیر برای تعیین اینکه آیا دانش‌آموز به نتایج خاص مشابه رسیده است یا خیر، به کار می‌رود.

مقایسه و تقابل سنت‌های شفاهی و دیدگاه‌های تاریخی کتبی

• مقایسة چگونگی متفاوت بودن تاریخ‌های شفاهی و دیدگاه‌های تاریخی کتبی.

• تعیین انواع سازمان‌های اجتماعی‌، ارتباطات تجاری و زندگی‌های آیینی که ثبت می‌شوند و در نظرگرفتن هدف و اعتبار منابع تاریخی.

• تشخیص اینکه گونه‌های متضاد تاریخ ممکن است با توجه به دیدگاه‌های مردم متفاوت از هم باشند و در نظر گرفتن ارزش‌های بنیادی در روایت‌های تاریخی.

• به رسمیت‌شناختن گرایش‌ دیدگاه‌های مختلف و احترام‌گذاشتن به آن‌ها.

• شناسایی روش‌شناسی‌هایی که برای ثبت تاریخ محلی به‌کار رفته‌اند.

• پژوهش دربارة داده‌های تاریخی از منابع گوناگون.

بررسی روش‌شناسی اسناد تاریخی کتبی

به پرسش‌های زیر پاسخ دهید:

• چه عواملی بر انواع اسناد تاریخی موجود امروزی اثر می‌گذارند؟

• چه نوع اسنادی مقامات رسمی دولتی را حفظ می‌کنند؟

• چه نوع داده‌هایی در این منابع ثبت می‌شوند و چرا؟

• چرا کاوشگران خاطرات روزانه را ثبت می‌کنند؟

• چه نوع اسنادی پیشینة تاجران پوست حیوان را حفظ می‌کنند و چرا؟

• چرا مُبلغان از اسناد محافظت می‌کنند؟

• دیدگاه‌های منحصربه‌فرد و گرایش‌های حافظان اسناد چه بودند؟

تعریف معیارهای ارزیابی منابع تاریخی

• تعریف منابع اولیه و ثانویة داده‌ها و ترسیم نمای کلی کاربردها و محدودیت‌ها.

• تعریف معیار برای ارزیابی منابع تاریخی.

• شناسایی چگونگی تعیین صحت یا اعتبار منابع.

• شناسایی منابع خطا و تعصب در اسناد تاریخی.

• شناسایی عوامل اثرگذار بر ارائه و تفسیر تاریخ در منابع کتبی.

• بحث دربارة گرایش‌های ذاتی در انواع مختلف اسناد، از جمله تاریخ‌های شفاهی.

مالکیت معنوی

 نتایج کلی: بررسی مالکیت معنوی

نتایج خاص

انتظار می‌رود که دانش‌‌آموزان نتایج زیر را کسب کنند.

شاخص‌های موفقیت

مجموعه شاخص‌های زیر برای تعیین اینکه آیا دانش‌آموز به نتایج خاص مشابه رسیده است یا خیر، به کار می‌رود.

تعریف مالکیت معنوی

• تعریف مالکیت معنوی به‌عنوان آفرینش‌های ذهن، مانند ابداع‌ها، ادبیات، آثار هنری، نمادها، نام‌ها، تصویرها، طرح‌های به‌کاررفته در تجارت.

• مالکیت معنوی حق قانونی ناشی از فعالیت فکری در زمینة صنعتی، علمی، ادبی و هنری را پوشش می‌دهد.

• تعریف مفاهیم حقوق انحصاری اثر.

مقایسه دانش سنتی و تعابیر فرهنگی سنتی

• مقایسه و تقابل دانش سنتی و تعابیر فرهنگی سنتی و فرهنگ عامه.

o        دانش سنتی ممکن است دانشی باشد که گسترش یافته و مستمر باشد و از میان نسل‌ها به‌عنوان هویتی معنوی یا فرهنگی گذر کند.

o        تعبیر فرهنگی سنتی یا فرهنگ عامه، از قبیل نغمه‌ها، حرکات موزون، روایت‌ها، نقوش یا طرح‌ها.

تحلیل تخصیص فرهنگی دانش سنتی

• تخصیص فرهنگی چیست و قوانین از چه محفاظت می‌کنند؟

• دلایلی برای قوانین ـ اعطای حقوق اخلاقی و اقتصادی به سازندگان اطلاعات و داده‌ها.

• دسترسی عمومی به آن دسته از آفرینش‌هایی که امکان به اشتراک‌گذاری اطلاعات را فراهم می‌آورند.

• دلایلی برای قوانین ـ ترویج نوآوری و انتشار و ترغیب تجارت منصفانه برای توسعة اقتصادی و اجتماعی.

• نظام‌های مالکیت معنوی (Intellectual Property: IP) کنونی از دانش سنتی به‌طور کامل محافظت نمی‌کنند.

• قوانین IP با اعطای حقوق حدِ زمانی برای کنترل استفاده از تولیدات، تدابیر حفاظتی را برای سازندگان و تولیدکنندگان کالاها و خدمات معنوی فراهم می‌آورند.

• این قالب حفاظت، بر استفاده از دانش‌های چون مهارت‌ فنی سنتی یا دانش بومی، علمی یا پزشکی سنتی متمرکز است.

آداب مصاحبه

نتایج کلی: بررسی آداب مصاحبه‌های شفاهی

نتایج خاص

انتظار می‌رود که دانش‌‌آموزان نتایج زیر را کسب کنند.

شاخص‌های موفقیت

مجموعه شاخص‌های زیر برای تعیین اینکه آیا دانش‌آموز به نتایج خاص مشابه رسیده است یا خیر، به کار می‌رود.

آسیب نرساند

• اجرای توفان فکری و بحث دربارة انواع آسیب‌هایی که ممکن است طی مصاحبه‌ها در جامعه روی بدهد.

o        چگونه می‌توان از این‌گونه آسیب‌ها جلوگیری یا دوری کرد؟

o        چه مراحلی را باید طی کرد تا مطمئن شد هیچ‌گونه آسیبی به مصاحبه‌شوندگان یا جامعه وارد نمی‌شود؟

کسب رضایت آگاهانه

• بازدید مصاحبه شونده در منزلش برای کسب اطمینان از اینکه وی از حقوق خود آگاه است.

o        مصاحبه‌شوندگان باید بداند که چگونه مصاحبه را ضبط و اطلاعات را منتشر خواهید کرد.

o        مصاحبه‌شوندگان این حق را دارند که در هر زمان بدون ارائة دلیل منصرف شوند.

• مطمئن شوید که پیش از اجرای مصاحبه برگة رضایت امضا شود.

• مطمئن شوید که پیش از اجرای مصاحبه هبه‌نامه امضا شود.

پیروی از دستورالعمل‌های اخلاقی

• اجرای توفان فکری و بحث دربارة اصول اخلاقی.

• تعریف اصول اخلاقی.

• مطرح‌کردن قوانین اصول اخلاقی برای مصاحبه در کلاس درس.

• درک معنای اصول اخلاقی و ارائةپرسش‌هایی در زمینة چگونگی برداشت اشتباه دربارة آن‌ها.

• دعوت از یکی از بزرگان برای آگاه‌ساختن دانش‌آموزان دربارة آداب و رسوم سنتی در جامعه.

روش‌های مصاحبه

نتایج کلی: ترسیم طرح کلی مصاحبه

نتایج خاص

انتظار می‌رود که دانش‌‌آموزان نتایج زیر را کسب کنند.

شاخص‌های موفقیت

مجموعه شاخص‌های زیر برای تعیین اینکه آیا دانش‌آموز به نتایج خاص مشابه رسیده است یا خیر، به کار می‌رود.

ترسیم طرح کلیِ هدف از مصاحبه

پاسخ به پرسش‌های زیر:

• اهداف مصاحبه چه هستند؟

• آیا هدف، نوع مصاحبه را تعیین می‌کند؟

• چه نوع اطلاعاتی بررسی می‌شوند؟

• آیا فکر می‌کنید مصاحبه‌شونده باید از هدف مصاحبه آگاه باشد؟

ارزیابی روش‌های مصاحبه

• اجرای توفان فکری برای انواع مختلف مصاحبه.

• تعیین مزایا و محدودیت‌های انواع مختلف مصاحبه.

o        چه نوع مصاحبه‌ای بیش‌ازهمه راحت است؟

o        چه نوع مصاحبه‌ای بیش‌ازهمه مناسب است؟

o        آیا نوع مصاحبه، نوع داده‌های به‌دست‌آمده را از پیش تعیین می‌کند؟

o        روش‌های گوناگون (رو در رو، پست، تلفن، رایانامه، دورنگار، ویدئو) ممکن است در دسترس برخی از مصاحبه‌شوندگان نباشد ـ اینترنت ممکن است قطع باشد یا سرعت آن پایین باشد.

• بحث دربارة انواع مصاحبه‌ برای به‌کارگیری آن‌ها برای مصاحبه‌شوندگان مسن‌تر.

تعیین محل مصاحبه‌شوندگان احتمالی

• بحث دربارة روش‌های تعیین محل مصاحبه‌شوندگان احتمالی.

• بحث دربارة اتخاذ رویکرد به هنگام مشخص‌شدن محل مصاحبه‌شوندگان.

• اجرای توفان فکری دربارة مزایای استفاده از خانواده، بستگان دور، بزرگان یا غریبه‌ها به‌عنوان مصاحبه‌شونده.

• برقراری ارتباط راحت با مصاحبه‌شوندگان، طوری‌که بتوانند دربارة موضوع‌های مختلف با دانش‌آموزان کار کنند.

طرح پرسش

نتایج کلی: طرح پرسش‌های مؤثر

نتایج خاص

انتظار می‌رود که دانش‌‌آموزان نتایج زیر را کسب کنند.

شاخص‌های موفقیت

مجموعه شاخص‌های زیر برای تعیین اینکه آیا دانش‌آموز به نتایج خاص مشابه رسیده است یا خیر، به کار می‌رود.

تنظیم و تدوین پرسش برای مصاحبه

• تنظیم و روشن‌سازی انواع مختلف پرسش‌ها.

• تنظیم و تدوین پرسش‌های ساده و پیچیده.

• بحث دربارة مزایا و محدودیت‌های پرسش‌های مختلف.

• بحث دربارة نوع تفکرِ دخیل در انواع گوناگون پرسش‌ها.

• در نظرگرفتن دیدگاه و زمینه‌های متعدد.

• تحلیل مفاهیم مشکل‌ساز.

• اشارة دقیق به مسئله، طوری که بتوانید پرسش‌های بهتری برای آن مطرح کنید.

طرح پرسش‌های جهت‌دار و پرسش‌هایی با پاسخ محدود

• بحث دربارة تفاوت بین پرسش جهت‌دار و پرسش‌هایی با پاسخ محدود.

o        پرسش جهت‌دار چه نوع اطلاعاتی را فراهم می‌آورد؟

o        پرسش‌های جهت‌دار ممکن است نظرات و گرایشات مصاحبه‌گر را نشان دهند.

o        پرسش جهت‌دار ممکن است این‌گونه باشد: «آیا شما در محلة فقیرنشین پایین‌شهر به دنیا آمده‌اید؟»

o        پرسش‌هایی با پاسخ محدود پرسش‌هایی هستند که پاسخی یک یا دو واژه‌ای دارند.

o        پرسشی با پاسخ محدود ممکن است این‌گونه باشد: «کجا به دنیا آمدید؟ نام آن‌جا چه بود؟»

طرح پرسش‌های آزاد

بحث دربارة پرسش‌های آزاد و مطرح‌کردن پرسش‌هایی مانند نمونه‌های زیر:

• به من دربارة ... بگویید.

• دربارة ... چه حسی دارید؟

• دربارة ... چه به خاطر می‌آورید؟

• می‌توانید دربارة آنچه می‌گویید، توضیحاتی بدهید؟

• می‌توانید جزئیات بیشتری دربارة آن ارائه دهید؟

• می‌توانید نگرانی‌های خود را به‌طور کامل‌تری مشخص کنید؟

• می‌توانید دربارة دیدگاه خود مثالی بزنید؟

• آیا گفته‌های شما را به‌درستی فهمیده‌ام یا اشتباه برداشت کرده‌ام؟

• آیا شما می‌گویید که ... ؟

ارائة اسناد و مدارک

نتایج کلی: بررسی انواع اسناد و مدارک

نتایج خاص

انتظار می‌رود که دانش‌‌آموزان نتایج زیر را کسب کنند.

شاخص‌های موفقیت

مجموعه شاخص‌های زیر برای تعیین اینکه آیا دانش‌آموز به نتایج خاص مشابه رسیده است یا خیر، به کار می‌رود.

بررسی انواع اسناد و مدارک

• ایجاد توفان فکری و بحث دربارة انواع گوناگون اسنادی که مصاحبه را دربرمی‌گیرند.

• نوشتن خاطرات روزانه یا سفرنامه در هر روز برای تأمل دربارة یادگیری و برای روشن‌سازی تفکر.

• استفاده از برگة ردیابی (پیوست ۳ را ببینید) برای روشن‌سازی تفکرتان و کمک به تهیة گزارش یا مستندسازی.

o        برگة ردیابی، موضوعات اصلی مصاحبه را به شما یادآوری خواهد کرد و حین اجرای مصاحبه می‌توانید به آن رجوع کنید. باید این برگه را طوری نگه دارید که مصاحبه‌شونده آن را ببیند و بداند که شما در حال یادداشت‌برداری هستید.

o        هنگام پیاده‌کردن و نوشتن مصاحبه، برگة ردیابی به شما کمک می‌کند به‌خوبی مطالب را به یاد بیاورید.

o        برگة ردیابی به شما هرگونه درخواست ویژه‌ای را یادآوری می‌کند که لازم است دربارة مصاحبه‌شونده پیگیری کنید.

طرح‌ریزی هبه‌نامه. (پیوست ۱ را ببینید)

• استفاده از هبه‌نامه:

o        هبه‌نامه سندی امضاشده است که به‌طور داوطلبانه و بدون پاداش، مالکیت شخصی یا واقعی یا معنوی را  از فردی به فرد دیگر انتقال می‌دهد.

o        هبه‌نامه باید پیش از شروع مصاحبه امضا و تصدیق شود.

o        هبه‌نامه همچنین ممکن است دارای شرایط یا محدودیت‌هایی همراه با اعطای حقوق باشد.

o        هبه‌نامه به مصاحبه‌شوندگان این حق را اعطا می‌کند که نسخه‌ای از مصاحبة ضبط‌شده را داشته باشند.

طرح‌ریزی برگة رضایت. (پیوست ۲ را ببینید)

• استفاده از برگة رضایت:

o        پیش از مصاحبه با هر فردی، کسب رضایت آگاهانه و اجازة کتبی لازم است.

o        مصاحبه شوندگان باید از حقوق خود در زمینة هدف‌ها، روش‌ها و کاربردهای احتمالی مصاحبة ضبط‌شده آگاه باشند.

o        رضایت آگاهانه بدان معناست که فردِ رضایت‌دهنده از توانایی ذهنی کافی برخوردار باشد و تمام اطلاعات لازم را برای ارائة رضایت معتبر در اختیار داشته باشد.

تجهیزات

نتایج کلی: استفادة درست از تجهیزات

نتایج خاص

انتظار می‌رود که دانش‌‌آموزان نتایج زیر را کسب کنند.

شاخص‌های موفقیت

مجموعه شاخص‌های زیر برای تعیین اینکه آیا دانش‌آموز به نتایج خاص مشابه رسیده است یا خیر، به کار می‌رود.

آشنایی با تجهیزات

• ثبت انواع تجهیزات مورد نیاز برای مصاحبه.

• اطمینان از استفادة مناسب از تجهیزات و بررسی ملزومات ایمنی.

• نشان‌دادن چگونگی دسترسی به تجهیزات و استفاده ازآن‌ها به هنگام نیاز.

• نشان‌دادن چگونگی انتقال تجهیزات به هنگام نیاز.

• آزمایش تجهیزات ضبط پیش از شروع مصاحبه برای اطمینان از اینکه درست کار می‌کنند.

• تمرین مصاحبه با همکار، یک نفر فیلمبرداری کند یا مصاحبه را ضبط نماید و دیگری مصاحبه را انجام دهد.

برعهده‌گرفتن ضبط داستان همسالان.

• با همسالان دربارة موضوعات گوناگون مصاحبه کنید تا به استفاده از تجهیزات ضبط عادت کنید.

• تمرین ضبط مصاحبه در موقعیت‌ها و مکان‌های مختلف.

• متوجه باشید که چگونه سروصدا و سایر مسائلی که حواس را پرت می‌کنند، ممکن است بر مصاحبه اثر بگذارند.

• از مصاحبة خود با دیگری فیلم بگیرید تا نحوة رفتار خود را طی مصاحبه مشاهده کنید.

• استفاده از طرح کلی یا یادداشت‌برداری میدانی برای کمک به موضوعات در دست و حفظ تمرکز بر مصاحبه.

• پرسش‌های مناسب بپرسید تا به شما کمک شود در مسیر درست مصاحبه باقی بمانید.

o        گذر از بین پرسش‌ها مهم است، بنابراین سکوت ناراحت‌کننده‌ای وجود نخواهد داشت.

o        زمان انتظار به دو دلیل مهم است: اول، به افراد فرصتِ پاسخ می‌دهد و دوم، این امکان را فراهم می‌آورد که پیش از پاسخ‌دادن، ایده‌ای را به پایان برسانند.

پیاده‌کردن مصاحبه‌های ضبط‌شده.

• پیاده‌کردن مصاحبة ضبط‌شدة یکی از همسالان برای کسب تجربه دربارة روند کار پیاده‌سازی مصاحبه.

• زمان کافی برای پیاده‌سازی فراهم آورید، زیرا ممکن است فرایندی طولانی باشد.

• پس از مصاحبه، در اسرع وقت پیاده‌سازی مصاحبه را انجام بدهید تا یادآوری تجربه، یادداشت‌های میدانی و پیاده‌سازی‌ها با هم متناظر باشند.