| شماره 219 | 18 شهريور 1394 |
 جست‌وجوی تاریخ شفاهی 17 شهریوراین هفته می‌توانیم از تاریخ شفاهی 17 شهریور 1357 بنویسیم. سی‌وهفتمین سالگرد این روز است که به آن واقعه، حادثه، فاجعه، جمعه سیاه، جمعه خونین و... می گویند. همه این کلمه‌ها و عبارت‌ها، دلیلی بر استفاده دارند و تاریخ شفاهی می‌تواند از همین نقطه یا مدخل وارد بشود.
گفت‌وگو با شاهدان 17 شهریور 1357 (1): رخشنده اولادیچرا میدان ژاله به عنوان محل تظاهرات انتخاب شد؟17 شهریور، یادآور ایستادگی مردم ایران در مقابل حکومت پهلوی است. رخشنده اولادی، یکی از شاهدان عینی وقایع روز 17 شهریور است که پس از گذشت 37 سال، درباره آنچه در این روز گذشت با وی به گفت‌وگو نشستیم.
گفت‌وگو با شاهدان 17 شهریور 1357 (2): مهدی توکلیما در ردیف اول بودیم17 شهریور 1357 که به جمعه خونین و سیاه هم معروف شده، دردناک‌ترین هجوم حکومت پهلوی به انقلابیون ایران به شمار می‌آید. در این روز مردم تهران که با هدف اعتراض به سیاست‌ها و عملکرد شاه در میدان ژاله جمع شده بودند، با رگبار گلوله‌های ماموران حکومتی روبه‌رو شدند.
خاطره‌گویی شاهدان 17 شهریور 1357 (1): عباس ملکیماندگارترین عکس‌های آن روزآن روز با توجه به این که نخستین روز حکومت نظامی در تهران بود، از سوی روزنامه کیهان مامور شده بودم که به خیابان‌های تهران بروم و از وضع تهران گزارش تهیه کنم. ساعت 7 صبح بیدار شدم و به گردش در خیابان‌ها پرداختم و گزارشی را تهیه کرده و به دفتر روزنامه بردم.
خاطره‌گویی شاهدان 17 شهریور 1357 (2): اکبر براتیوقتی نخستین فرمان تیراندازی صادر شد...قبل از بیان خاطراتم، باید بگویم که در جریان 17 شهریور، ردپای آمریکا کاملا مشخص است. در آن تاریخ هنوز 45 هزار مستشار آمریکایی در ایران حضور داشتند که بیشتر تاسیسات زیربنایی نظامی ما را در دست داشتند.
برگزاری پنجاه و دومین جلسه هیات رییسه انجمن تاریخ شفاهی ایرانعلی ططری گفت: در پنجاه و دومین جلسه هیات رییسه انجمن تاریخ شفاهی ایران نکاتی از جمله جزییات سفارش مقالات برای دهمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی ایران را بررسی کردیم.
گفت‌وگو با مهدی بشارت؛ کاردار پیشین ایران در بغدادناگفتههای۴۰ ماه حصر در سفارت/بخش هفتم و پایانیخروج از عراق، استقبال در تهرانروز ۱۸ شهریور ۱۳۶۲ از دوزخ عراق آزاد شدیم و قدم به خاک ترکیه گذاشتیم. دولت ترکیه در استقبال از ما سنگ تمام گذاشت و در طول مسیر با اتومبیل‌های پلیس اسکورت می‌شدیم.
تاریخ شفاهی و روایتهای متضادآموزش تاریخ‌های ازهمگسستهچگونه دانش‌آموزان می‌توانند دیدگاه‌های مختلف را یاد بگیرند؟آیا می‌توان کتاب‌های درسی تاریخ مشترک برای دانش‌آموزان هندی، بنگلادشی و پاکستانی تهیه کرد؟ اگر از شنیدن این مطلب متعجب می‌شوید، به این نکته توجه کنید:
طرح تاریخ شفاهی جدایی هند و پاکستان68 سال جدایی2000 سرگذشتچاندیگار: طرح آرشیوی جدایی (Partition) یکی از بزرگ‌ترین طرح ها در نوع خود است که به جمع‌آوری اسناد مربوط به شاید بزرگ‌ترین مهاجرت انسانی تاریخ می‌پردازد.
اجرای طرح تاریخ شفاهی در روز شکرگزاریبا بازگشت دانش‌آموزان به مدارس، دادن تکالیف زیاد نیز شروع می‌شود. استوری کورپس از ده‌ها هزار نفر از نوجوانان سراسر آمریکا خواسته است که در روزشکرگزاری* امسال مصاحبه‌ای با پدربزرگ، مادربزرگ و یا بزرگ‌تر‌ها داشته باشند.
وقتي براي ما مي‌نويسيد...
وقتي براي هفته‌نامه الکترونيکي تاريخ شفاهي مطلبي مي‌نويسيد، دوست داريم نکته‌هايي را در نظر بگيريد. اين هفته‌نامه نوشته‌ها و دانسته‌هاي ما را درباره مباحث مهم؛ خاطره‌گويي، خاطره‌نگاري، يادداشت‌نويسي روزانه، سفرنامه‌نويسي، وقايع‌نگاري، روزشمار نويسي و... نشان مي‌دهد. حتي براي زيرشاخه‌هاي رشته تاريخ هم جا باز کرده‌ايم؛ و چشم به راه خبرها، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها، يادداشت‌ها و... شما هستيم. خوب است نام و فاميل‌تان را کامل بنويسيد. سابقه علمي و نشاني الکترونيکي را هم حتماً بنويسيد، چکيده مقاله‌ها هم که جاي خود دارد! به ما اجازه بدهيد دست‌مان براي ويرايش، اصلاح، چينش و ترجمه مطالب شما باز باشد. در اين‌باره با خودتان هم مشورت خواهيم کرد. دل‌مان مي‌خواهد شأن علمي و ادبي تاريخ شفاهي و اين هفته‌نامه، با نوشته‌هاي متين و موقر شما حفظ شود. حيف است خداي نکرده قلم‌مان از دايره اخلاق بيرون برود. |
   نظریه تاریخ شفاهی (56) نویسنده: لین آبرامز _________________________ بنا بر شواهد و مستندات فراوانی ثابت شده است که استفادة زنان و مردان از نقل قول غیر مستقیم در روایت‌های‌شان به شدت تابع تفاوت‌های جنسیتی است بدین معنا که زنان بهتر از مردان دیالوگها را به یاد می‌آورند. هر چند این پدیده ظاهراً معتبر به نظر می‌رسد، اما هنوز ثابت نشده است که سهولت نقل گفتار در زنان به خاطر یادآوری صحیح و دقیق گفته‌های گذشته باشد. یعنی اولویت برای نقل مکالمات و دیالوگها در قالب «من گفتم و بعد او گفت» اساساً ارتباطی به عملکرد حافظه و تفاوت‌های اجتماعی و فرهنگی در کاربرد زبان ندارد. کوتاه سخن اینکه زنان «در تصور خود ارتباط را یک فعالیت مشارکتی و مبتنی بر همکاری تلقی می‌کنند»، در حالی که «این نوع فعالیت برای مردان یک امر رقابتی است».[1]به قول دِبورا تانن:«دیالوگ از طریق داستان به درام تبدیل می‌شود و شنوندگان نیز مخاطبانی که آن درام را تفسیر می‌کنند.»[2]پس توسل به نقل قول غیر مستقیم در روایت ابزاری است که غالباً زنان برای ایجاد یک جامعة تفسیر فراگیر استفاده می‌کنند و ربطی به حافظه/خاطره ندارد. همچنین از نتایج تحقیقات معلوم شده است که زنان در روایت‌های‌شان خود را به عنوان موضوع مطرح می‌کنند و در چارچوب شبکه‌ای از روابط قرار می‌دهند که معمولاً با ضمیر «ما» مشخص می‌شود، در حالی که مردان در داستان زندگی‌شان خود را محور می‌گیرند که غالباً با ضمیر «من» سخن می‌گویند. ملموس‌ترین عنصر در این بیان، شیوة انتخابی زنان و مردان برای روایت خاطرات‌شان است نه مطالبی که به یاد می‌آورند.[3]با توجه به اینکه مردان عموماً خود را در مرکز رویدادهای دنیای پیرامون‌شان تعریف می‌کنند و زنان غالباً خود را در محوریت رویدادهای خانوادگی و خصوصی می‌بینند، آیا نحوة رمزگذاری رویدادها در خاطرات زنان و مردان با یکدیگر تفاوت دارد؟ مصاحبه‌های تاریخ شفاهی مریلین کوهن[4] با زنان طبقة کارگری ایرلند شمالی و مصاحبه الیزابت رابرتز[5] با زنان شمال غربی انگلستان به ما نشان می‌دهد که زنان به طور غریزی خودشان را در بطن شبکه‌ای از روابط خویشاوندی، همسایگان و جامعه به جریان می‌اندازند و در خاطرات‌شان وابستگی متقابل برجستگی نمایانی دارد.    |