شماره 95    |    1 آذر 1391

   


 

همه از خداییم و به سویش باز می‏گردیم


«بررسی جایگاه تاریخ شفاهی در پژوهش‌های تاریخی» در دانشگاه خوارزمی


رستم‏آباد، از عاشوراها تا انقلاب


نقش فروغی در تاسیس و بقای سلطنت پهلوی


کتاب خاطرات آمنه بهرامی رونمایی شد


تاريخ شفاهی «مقاومت خندقيان» به حوزه هنری رسيد


واکاوی سه کتاب در نشست «شکنجه ـ ساواک ـ پهلوی»


انتشار تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات آیت‌الله مطهری


«گزارشی از زندگی من» منتشر شد


گفت‌وگو با محمد افراسیابی (4)


در زندان، زندگی جمعی داشتیم


 



پیش خوان شماره 95

ـ حجت‌الاسلام سیدجلیل مرتضوی، امام جمعه رامسر در حاشیه نشست ستاد یادواره سرلشکر خلبان شهید حسین خلعتبری با بیان این که این خلبان شجاع دوران دفاع مقدس را عراقی‌ها و آمریکایی‌ها بهتر از ما می شناسند، گفت: «حق این خلبان شهید سرفراز و زوایای پنهان شخصیت و شجاعت وی هنوز ادا و برای نسل جوان بازگو نشده است. مسولان استانی باید با همان تدبیر و درایتی که در پاسداشت شهدای سرافرازی چون شیرودی و کشوری دارند در خصوص شهید خلعتبری همت کنند.»
حجت الاسلام مرتضوی از مسئولان نیروی هوایی خواست تا کنگره ملی برای شناخت هرچه بهتر شخصیت شهید خلعتبری در زادگاهش رامسر برگزار کنند. سومین یادواره شهید خلعتبری و 267 شهید سرافراز رامسر هفتم دی ماه در مصلی امام جواد(ع) این شهر برگزار خواهد شد.
اميرسرلشكر خلبان شهيد حسين خلعتبري جزو اولين خلباناني است كه دقايقي پس از تجاوز عراق به خاك ايران در سال 1359، بر فراز آسمان بغداد پرواز كرده و فرماندهي 8 فروند F4 را در عمليات پروازي كمان 99 برعهده داشته است. او همچنین از سوي نيروي هوايي ارتش به عنوان نماينده ويژه ايران در دادگاه بين‌المللي لاهه حضور پيدا مي‌كند و در اين سفر، حقانيت ايران در جنگ‌تحميلي عراق علیه ایران را به اثبات مي‌رساند. افسران و فرماندهان نيروي دریایی، او را به دليل مهارت در شليك موشك ماوريك (موشک جنگی هوا به سطح که برای شرایط بد آب و هوایی طراحی شده‌ و در برابر هدف‌های دور و نسبتاً بزرگ موثر است) «حسين ماوريك» خطاب مي‌كردند. حسين خلعتبري، چگونگي كاربُرد موشك ماوريك را به خلبانان هوانيروز هم آموزش داده و خلبانان شهيدي همچون «مسعود نيك‌مرد» از شاگردان او بوده‌اند. خلعتبري با استفاده از اين موشك، تاسيسات نفتي و يگان‌هاي دريايي عراق را در نبرد در سکوهای البكر و العميه در هم كوبيد. او در بين هم‌دوره‌اي‌هاي خود بالاترين ساعت پرواز عملياتي برون مرزي را داشته است. انهدام 23 ناوچه اوزا در پروازهاي عملياتي مختلف حسين خلعتبري در ماه‌‌هاي اول جنگ‌ تحميلي عراق علیه ایران، كمر دشمن را در جنگ‌هاي دريايي شكست و در نهايت، در اولين روز از سال 1364 در كو‌‌ه‌هاي سقز و در يك نبرد هوايي نابرابر به شهادت رسيد. يكي از مجلات نظامي آمريكا در سال 2006، ويژه‌نامه اي درباره ابتكارات اين خلبان شهيد نيروي هوايي ارتش به چاپ رسانده است.


ـ تاریخ شفاهی مرحوم آيت الله عبدالعظيم لورائي (متوفي به 1345ق) از علماي اعلام در استان مازندران توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملی اجرایی و ثبت می‌شود. گروه اطلاع‌رساني تاريخ شفاهي سازمان اسناد و کتابخانه ملی، طرحي را به منظور انجام مصاحبه با شخصيت‌هايي كه درباره‌اين چهره ‌ديني اطلاعاتي دارند، تهيه كرده است و به زودي اولين جلسه مصاحبه برگزار خواهد شد. آيت الله عبدالعظيم لورائي تحصيلات علمي خود را در حوزه‌هاي علمیه نجف و كربلا و نزد اساتيدي همچون آيت الله محمدحسن شيرازي و آيت الله حبيب الله رشتي طي کرد. ايشان هم مباحثه آيت الله شيخ عبدالكريم حائري و هم دوره بسياري از علماي مشهور معاصر نیز بوده است. وی پس از اينكه با همراهي آيت الله حائري به كشور بازگشت، بنا به ضرورت پاسخگويي به نيازهاي علمي به زادگاه خود در يكي از روستاهاي منطقه مازندران رفت و در مجاورت مزار مقدس يكي از امامزادگان سكني گزيد و علاوه بر آموزش و تربيت ديني، به عنوان مهم‌ترين مرجع علمي، فقهي و ديني شمال كشور شهره شد.


ـ مجموعه مستند «دفاع مقدس» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی علی شهابی‌نژاد برای مرکز صدا و سیمای خوزستان در دست تولید است. این مستند درباره‌ نقش، حضور و تاثیر زنان آبادانی، ایذه‌ای، دزفولی و اندیمشکی در جنگ است و فعالیت‌های پشتیبانی و امدادی این زنان را به تصویر می‌کشد. در مجموعه مستند «دفاع مقدس» با خانم‌هایی همچون موروثی، عارف‌زاده و عابدی که در جنگ حضور داشتنند و از هم‌رزمان شهید جهان‌آرا بودند، صحبت شده است.


ـ کتاب «تاریخ یکصد سال گرافیک معاصر ایران» با نظارت و مقدمه‌هایی از آیدین آغداشلو و ابراهیم حقیقی تدوین شده است. این کتاب شامل آثار طراحی جلد، بیلبوردها، لگو و آثار گرافیکی و مباحثی مانند روند طراحی پوستر در ایران و معرفی هنرمندان طراح پوستر ایران و گرافیک سنتی ایران از قبل از قاجار تا امروز است. پژوهش و تالیف کتاب «تاریخ یکصد سال گرافیک معاصر ایران» را آرش تنهایی ومحمد اردلانی انجام داده‌اند. این کتاب قرار است اردیبهشت 1392 منتشر شود.


ـ محمد خسروي‌راد، شهيد جليل محدثي‌فر را در كتاب «روايت دلبري» و براساس خاطرات عليرضا دلبريان، از جانبازان دفاع‌مقدس معرفی کرده است. اين اثر به تازگي از سوی نشر ملك اعظم روانه بازار نشر شده است. محمد خسروي‌راد گفت: كتاب «روايت دلبري» حاصل 27 جلسه مصاحبه سه ساعته با جانباز عليرضا دلبريان، يكي از غواصان گردان ياسين است. شهيد محدثي‌فر همانند سرداران شهيدان عبدالحسين برونسي و محمود كاوه از استان خراسان رضوی، معروف نشد، اما فردي اثرگذار در بين نيرو‌هاي خود بود.


ـ مهناز بيژني،‌ كتابي با عنوان «مادران شهيد» را مي‌نويسد. وي در اين اثر زندگي پنج مادر شهيد را از شهر ياسوج بازگو مي‌كند و حوزه هنري استان کهگیلویه و بویراحمد عهده‌دار چاپ اين كتاب است. بيژني گفت: «اطلاعاتي را که در مصاحبه با اين مادران تهيه كرده‌ام در قالب زندگينامه آنان از دوران كودكي و سپس مراحل زندگي تا خاطرات آن‌ها از فرزندان شهيدشان می‌نویسم.» كتاب «مادران شهدا» راويت زندگی مادران شهيدان سيد فضل‌الله خزيد، مسعود طاهري،‌ سيد عبدالحميد و منصور تقوي و مهدي پيشواست.


ـ محمد جعفری ‌قنواتی، محقق ادبیات عامه گفت: «ادبیات معاصر ما اگر واقعا بخواهد ادبیاتی باشد که خوانندگان بیش‌تری داشته باشد و عمومیت بیش‌تری هم پیدا کند، چاره‌ای ندارد جز این‌که به ادبیات شفاهی روی آورد و از امکانات ادبیات شفاهی استفاده ببرد. یکی از جنبه‌های روی آوردن به ادبیات شفاهی، توجه به امثال و حکم است. اگرچه امثالی که در زبان فارسی رایج هستند، قدیمی‌اند، اما هنوز کاربرد دارند.»
او خاطرنشان کرد: «نویسندگان، داستان‌نویسان و شاعرانی که به ادبیات شفاهی توجه کرده‌اند، امروزه جزو موفق‌ترین نویسندگان و شاعران ما هستند.»


ـ در یک طرح شش ماهه و با همکاری تعدادی از نویسندگان و راویان زن در عرصه ادبیات دفاع مقدس همچون سیده زهرا حسینی، راوی کتاب «دا» و سیده اعظم حسینی، نویسنده این اثر و هنرمندانی همچون مریلا زارعی، بازیگر سینما و نیز گیزلا وارگا سینایی، نقاش، در روز جهانی کتاب، آخرین مرحله مسابقه و جشن کتابخوانی با محوریت کتاب «دا» در ندامتگاه زنان شهرری در بین دو گروه مددجویان و مددکاران برگزار و جوایز آنان نیز اهدا شد. مراسم اهدای این جوایز در سالن هنری ندامتگاه زنان شهرری برپا شد. هنرمندان حاضر، هدف از انجام چنین مسابقاتی را شکلی از هنردرمانی با ارایه الگوهای قهرمانی واقعی و متناسب با قشرمخاطب زن در کتاب‌های دفاع مقدس دانستند. یک مددجوی مسیحی که جزو برندگان بود، اظهار کرد: کتاب «دا» به ما ثابت کرد سختی‌های زندگی شهری و روزمره ما در قیاس تندباد حوادثی که سیده زهرا حسینی و خانواده‌اش در جنگ متحمل شدند، نسیمی بیش نبوده و اگر این تجربه گرانقدر قبل از زندان به ما منتقل می شد چه بسا اکثریت ما امروز در اینجا نبودیم.


ـ سمیه اقدامی، عضو انجمن خاطره‌گویی آیه‌های ایثار در استان گیلان در جریان برگزاری دهمین همایش خاطره‌گویی آیه‌های ایثار در سالن اجتماعات شهدای سپاه قدس گیلان با بیان اینکه جمع‌آوری خاطرات زنان رزمنده و ایثارگر در دوران هشت سال دفاع مقدس از مهم‌ترین اهداف برگزاری این همایش است، اظهار کرد: زنان، بهترین راویان تاریخ شفاهی دوران دفاع مقدس هستند که در انجمن خاطره‌گویی، خاطرات هشت سال دفاع مقدس خود را بازگو می‌کنند.
وی، تعداد اعضای فعال انجمن خاطره‌گویی آیه‌های ایثار را 150 نفر از همسران رزمندگان، سرداران، خانواده‌های شهدا به ویژه مادران شهدا عنوان کرد و با اشاره به این که این انجمن از سال گذشته در هفته دفاع مقدس تشکیل شده است، گفت: توجه نکردن به نقش زنان رزمنده گیلانی در دوران دفاع مقدس از جمله ضرورت‌های تشکیل این انجمن است. زیرا قبل از تشکیل این انجمن هیچ ارگانی به نقش زنان رزمنده استان در دوران هشت سال دفاع مقدس توجه نکرده بود.
وی با بیان این که تاکنون هیچ حرکتی در استان مبنی بر جمع‌آوری و ثبت خاطرات زنان رزمنده و ایثارگر استان صورت نگرفته است، ادامه داد: تاکنون 10 جلسه از جلسات این انجمن در استان برگزار شده که جمع‌آوری خاطرات زنان رزمنده و ایثارگر در دوران هشت سال دفاع مقدس از مهم‌ترین اهداف برگزاری این جلسات است.


ـ ساخت یک مجموعه تلویزیونی بر اساس کتاب «پایی كه جا ماند» با کارگردانی سیروس مقدم، در شبكه دو سیمای جمهوری اسلامی ایران آغاز شد. الهام غفوری و سعید نعمت‌الله، به ترتیب تهیه كنندگی و نویسندگی این سریال 50 قسمتی را بر عهده خواهند داشت. این مجموعه تلویزیونی بر اساس كتاب «پایی كه جا ماند» نوشته سیدناصر حسینی‌پور، جانباز و آزاده جنگ تحمیلی عراق عليه ايران ساخته مي‌شود. این كتاب هم اكنون به چاپ بیست و هفتم رسيده است. كتاب «پایی كه جا ماند» تولید دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری است و در سال 1390 از سوی شركت انتشارات سوره مهر برای نخستین بار روانه بازار كتاب شد.


ـ کتاب «کنگو؛ یک داستان» به قلم دیوید ریبروک به عنوان بهترین کتاب غیرداستانی سال 2012 آلمان برگزیده شد. رییس هیات داوران این جایزه 15 هزار یورویی که از سوی رادیو فرهنگ شمال آلمان اهدا می‌شود، اعلام کرد: «کنگو؛ یک داستان» مورد موفقی از یک کتاب غیرداستانی است که داستان‌هایی را که به شکلی پرشور روایت شده‌اند را با تجزیه و تحلیل‌های تاریخی پیوند می‌زند و از این طریق یک تاریخ شفاهی مدرن را ایجاد می کند. این کتاب یک نمونه تمرینی در زمینه تاریخ یک کشور آفریقایی و از یک منظر یک تاریخچه بشری به تمام معناست.


ـ کتاب «تاریخ ورزش فارس» با تلاش منصور سپهری در هفت سال و 540 صفحه تدوین و به تازگی شده است. وی گفت: «در این کتاب مطالبی در مورد آغاز رشته‌های کشتی و باستانی در زمان زندیه، شکل گیری رشته‌های مختلف ورزشی در شهر شیراز، تشکیل انجمن تربیت بدنی شیراز در سال 1313و در40 صفحه رنگی از کتاب حدود دوهزار عکس از بیش از دو هزار ورزشکار استان فارس از گذشته تاکنون وجود دارد.»


ـ ساعت شمس‌العماره بعد از حدود 100 سال، ظهر 22 آبان‌ماه دوباره کوک شد و قرار است برای همیشه سر هر ساعت صدایش در قلب پایتخت بپیچد. این ساعت حدود 150 سال پیش توسط ملکه ویکتوریا به ناصرالدین‌شاه اهدا شد. بعد از مدتی به‌دلیل صدای بلند آن و با اعتراض کاخ‌نشینان، ناصرالدین‌شاه دستور کم کردن صدای ساعت را داد که وقتی قصد انجام این کار را داشتند، این ساعت به‌طور کامل از حرکت ایستاد و تا امروز کار نمی‌کرد.
مسعود شریفی مدیر مجموعه‌ کاخ گلستان در مراسم رونمایی از ساعت شمس‌العماره اظهار کرد: «تعمیر و بازسازی این ساعت 150 ساله از یک‌ونیم سال پیش آغاز شد و قرار است ساعت شمس‌العماره مانند دیگر ساعت‌های معروف و بزرگ دنیا در هر ساعت از شبانه‌روز صدایش بلند شود.»
او یکی از مهم‌ترین مشکلات در زمان تعمیر و مرمت ساعت را ناقوس آن دانست و گفت: «در زمان تعمیر متوجه شدیم که در دوران ناصر‌الدین‌شاه یک بار ناقوس ساعت عوض شده است. وقتی کار مرمت ساعت به پایان رسید، دیدیم ناقوس صدای خوبی ندارد. این موضوع را در فرانسه و سوییس پیگیری کردیم؛ ولی خوشبختانه موفق شدیم آن را در ایران بسازیم و بازسازی همه قطعات ناقوس به‌صورت سنتی در ایران انجام شد.»
محمد ساعتچی همدانی،‌ تعمیرکار این ساعت نیز بیان کرد: «معتقدم با تعمیر و بازسازی این ساعت، کار غیرممکنی را انجام دادم. همه معتقد بودند این ساعت قابل تعمیر نیست. در زمانی که می‌خواستم این کار را آغاز کنم ساعت هیچ‌چیز سالمی به‌جز یک شاسی نداشت. حدود پنج سال پیش، بعد از بررسی‌هایی که روی ساعت انجام دادم، به این نتیجه رسیدم که می‌توانم یک ساعت جدید درست و آن را در این مکان نصب کنم؛ اما بعد از آن به این فکر کردم که من باید کار تعمیر و بازسازی را انجام دهم و امروز موفق به پایان آن شدم.»
وی با اشاره به قدمت 150 ساله ساعت و این‌که جزو نخستین ساعت‌های دست‌ساز جهان است، گفت: «من در تعمیر این ساعت، از تجربه 70 ساله‌ام استفاده کردم و با کمک خدا موفق به تمام کردن آن شدم. این ساعت حدود 60 قطعه دارد که فقط چهار قطعه آن به ساعت اصلی متعلق است.»
او همچنین با اشاره به هزینه‌ 30میلیون تومانی که برای تعمیر و مرمت این ساعت اختصاص یافت، اظهار کرد: «یک‌سوم این هزینه از سوی سازمان میراث فرهنگی به من داده شد؛ ولی معتقدم 10 برابر پولی که برای تعمیر ساعت هزینه شد، وقتم را گذاشتم. در 18 ماهی که روی این ساعت کار کردم هر روز بیش از سه ساعت مشغول تعمیر و بررسی ساعت بودم. این ساعت، هر 12 ساعت 86 بار زنگ می‌خورد، یعنی در هر روز 172 بار صدای آن در کاخ گلستان و محوطه‌ اطراف آن شنیده می‌شود.»


ـ معاونت اسناد ملي سازمان اسناد وكتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران در نظر دارد با هدف ارتقاي  پژوهش‌هاي تاريخي و ترويج رو‌ش‌شناسي تاريخ شفاهي در جامعه پژوهشي ايران، با همكاري انجمن ايراني تاريخ،  به زودي اولين مجله تخصصي تاريخ شفاهي را منتشر کند.


ـ علی مساواتی، مدیر تحقیق و پژوهش حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس استان همدان گفت: «پنج هزار عنوان و 15 هزار و 500 جلد کتاب در کتابخانه تخصصی دفاع مقدس این استان موجود است که قریب به 130 عنوان مربوط به استان همدان است.80 درصد موضوعات کتاب‌های این کتابخانه مربوط به دفاع مقدس و کتاب‌های این مجموعه در 28 موضوع طبقه بندی شده است.» خاطرات رزمندگان، خاطرات اسرای ایرانی و عراقی، تاریخ و جنگ، سرداران، سینمای دفاع مقدس، تحلیل نبرد، جغرافیای سیاسی کشورها، فرهنگ جبهه، شهیدان مطهری و آوینی، چمران و همچنین یادمان‌ها و جنگ‌های جهانی از موضوعات کتاب‌های موجود است. دسترسی به کتاب‌های این مجموعه برای عموم آزاد و سیستم کتابخانه به صورت باز است و مراجعه کنندگان می‌توانند کتاب ها را از نزدیک مشاهده و انتخاب کنند .
کتابخانه تخصصی دفاع مقدس استان همدان در سال 1383 تاسیس شده و تعداد اعضای این کتابخانه به 508 نفر رسیده است.



 
  
نام

پست الكترونيك
نظر شما
کد امنیتی

 

 

       تمام حقوق اين نشريه متعلق به سايت تاريخ شفاهي ايران [oral-history.ir] است.
counter UPDATE error: 1054, Unknown column 'count' in 'field list'