- برگزاری سلسله نشست‌هاي «گفتمان جنگ و دفاع مقدس» از سوی پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي از سه‌شنبه 14 شهريور 1391 آغاز شد. در نشست اول با عنوان «نشانه شناسي جنگ» دكتر مسعود كوثري درباره شناسايي نشانگان كلامي– ديداري در نشانه شناسي جنگ، دكتر فرهاد ساساني درباره چيستي نشانه شناسي با تاكيد بر نشانه شناسي جنگ و دكتر مصطفي مهرآيين درباره نشانه و فرهنگ با تمركز بر پيوند اين دو در جنگ سخن گفتند.
در نشست دوم با عنوان «تاريخنگاري جنگ» که سه‌شنبه 21 شهريور 1391 از ساعت 14تا 18 برگزار می‌شود، عليرضا كمري درباره جريان هاي تاريخنگاري جنگ، محمد دروديان درباره زمينه ها و عوامل موثر بر تغيير روايت جنگ و دكتر غلامرضا ظريفيان درباره هويت ملي در تاريخنگاري جنگ سخنرانی می‌کنند.
نشست سوم «گفتمان جنگ و دفاع مقدس» نیز با عنوان «تحليل گفتمان جنگ» سه‌شنبه 28 شهريور 1391 از ساعت 14تا 18 برگزار خواهد شد. در این نشست دكتر نعمت‌الله فاضلي درباره گفتمان‌هاي جنگ از منظر نشانه شناسي جنگ، دكتر اميرعلي نجوميان درباره گفتمان پس از جنگ و دكتر علي رجب لو درباره گفتمان تاريخ فرهنگي جنگ سخنرانی خواهند کرد.
سلسله نشست‌هاي «گفتمان جنگ و دفاع مقدس» در سالن «اندیشه» پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي در تهران، بزرگراه كردستان، نبش خيابان 64 برگزار می‌شوند.
- شماره 16 و شهریور ماه مجله «همشهری داستان» روایت‌های مستندی از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران به قلم مجید قیصری و محمد بکایی و مصطفی دالایی و روایت مصوری در همین زمینه از مجید دوخته‌چی‌زاده دارد. در کنار اینها، روایت‌های جنگی «دست‌لرزه» از رابرت کاپا و «چند روایت از بازگشت» از هوریا گاربه‌آ قرار گرفته است. به اینها، گزیده سفرنامه پیترو دلاواله از شیوه لشکرآرایی صفوی، گزیده‌ای در باب تفنگچی‌گری از روزنامه نظامی ایران، گزیده‌ای از سفرنامه یک سال در قشون فرانسه و گزیده‌ای از مجموعه کتاب تصاویر جنگ عمومی اضافه شده است.
- نشر آجا (انتشارات ارتش جمهوری اسلامی ایران) ده عنوان كتاب در حوزه تاريخ شفاهي جنگ را تا بيست‌وششمين نمايشگاه بین‌المللی كتاب تهران منتشر خواهد کرد. امير خلبان والي حسيني، سرلشکر شهيد عباس بابايي و امير سعيد پورداراب از کسانی‌اند كه كتاب‌هايي درباره زندگي آنان در دست تاليف است و محمد بداغي، محمد علي گوديني، ليلا جعفري و ابوالقاسم وردياني از نويسندگاني‌اند كه نگارش اين ده عنوان كتاب را بر عهده گرفته‌اند.
- شماره 374 هفته‌نامه «همشهری جوان» چاپ یازدهم شهریور 91 گزارشی دارد از زندگی «موسی سلامت» جانباز قطع نخاعی که در آسایشگاه ثارالله روزگار می‌گذراند و از طرفداران فعال قرمزها (تیم فوتبال پرسپولیس) است.
- کنگره سرداران شهید خمینی شهر دومین نشست خود را با موضوع تاریخ شفاهی دفاع مقدس برگزار کرد. در این نشست که شامل دو کارگاه دو ساعته بود و پنجاه نفر در آن شرکت داشتند، محمد حسین باقری به ارایه آموزه‌هایی در زمینه چگونگی استخراج و نگارش خاطرات رزمندگان دفاع مقدس و تاریخ شفاهی آن زمان پرداخت. اولین نشست از این سلسله نشست‌ها در بهمن ماه 89 برگزار شد. قرار است از این پس پنج‌شنبه‌های ابتدای هر ماه به این نشست‌ها اختصاص یابد.
- شماره اول از دوره جدید مجله «پگاه حوزه» نشریه نمایندگی تهران دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با مدیرمسئولی احمد واعظی و سردبیری محمدحسین معزی منتشر شد. این نشریه پرونده‌هایی درباره «بازشناسی چهره مرحوم محمدتقی فلسفی» در حدود چهل صفحه و با خاطرات و اسنادی از آن مرحوم، «سه دهه فعالیت‌های دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم» در قالب مصاحبه‌ها و ارایه اسناد و معرفی مسجد و مدرسه شیخ‌عبدالحسین دارد.
- مدیر امور اسناد ومطبوعات آستان قدس رضوی ازانجام 258 ساعت مصاحبه صوتی وتصویری با 83 آزاده شهرمشهد وآرشیو آن درمرکزتاریخ شفاهی این سازمان خبرداد وافزود: این پروژه ازخرداد ماه سال 1382 آغاز شد و تاکنون با 83 آزاده ازطیف‌های مختلف اجتماعی شامل روحانی، دانشگاهی، بازاری، کارمند، کارگر، نویسنده، وکیل، خلبان، قاضی دادگاه و... با تحصیلات وسنین و موقعیت های گوناگون اقتصادی واجتماعی مصاحبه انجام گرفته است.
ابوالفضل حسن آبادی اضافه کرد: این گنجینه معنوی که حاوی خاطرات شنیدنی جمعی ازآزادگان ایثارگر مشهد ازدوران اسارت دراردوگاه‌های موصل، تکریت، بعقوبه، رمادیه و زندان‌های دولتو والرشید است به عنوان اسناد تاریخی ازدوران هشت سال دفاع مقدس دردسترس محققان وپژوهشگران قرارگرفته است.
مدیر اموراسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی اظهار داشت: مرکز تاریخ شفاهی این سازمان با انجام حدود شش هزارساعت مصاحبه صوتی وتصویری با بیش از دو هزار محقق، مطلع و معتمد پیرامون موضوعاتی همچون تاریخ و وقایع مسجد گوهرشاد، انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، تشکیلات اداری آستان قدس رضوی، تاریخ مراکزدینی ومذهبی، اداری، فرهنگی وادبی، هنری، ورزشی، پزشکی و... دراستان‌های خراسان ومشهد ازغنی ترین آرشیوهای تاریخ شفاهی درکشوراسلامی‌مان محسوب می شود.
- شماره 90 ماهنامه «خیمه» با تاریخ انتشار مرداد 91 پرونده‌ای با موضوع مناجات‌خوانی دارد که در دل آن تاریخچه‌ای از این حرکت معنوی در ایران نیز گردآمده است. این شماره ضمیمه‌ای با عنوان «ویژه‌نامه اخلاق» با بیش از هفتاد نکته اخلاقی هم دارد که غالب آنها خاطره‌وار و از زبان زاهدان و عارفان به‌نام معاصر نوشته شده‌اند.
- مجموعه مصاحبه‌هاي تاريخ شفاهي با تعدادي از سفيران و اعضاي وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در كشورهاي خارجي كه از سال 1373 به همت اداره آرشيو شفاهي و با تلاش گروه اطلاع‌رساني منابع ديداري - شنيداري سازمان اسناد و كتابخانه ملي جمهوری اسلامی ايران به انجام رسيده موضوع‌هایي مانند: احزاب سياسي ايران، كودتاي 28 مرداد، دوره هفدهم مجلس شوراي ملي، قيام سی‌ام تير، نهضت ملي شدن نفت، حزب توده ايران، شركت سهامي نفت ايران و انگليس، دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران، انجمن دانشجويان مسلمان در اروپا، انقلاب اسلامي ايران، حزب خلق مسلمان، تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در ایران، دانشجويان خارج از كشور، نوفل لوشاتو، جنگ ايران و عراق، خبرگزاري‌هاي داخلي و خارجي، قطعنامه 598، ستاد تبليغات جنگ، مرزهاي بين المللي، سازمان ملل متحد، قراردادهاي تجاري، اداره كل اطلاعات و مطبوعات وزارت امور خارجه، سياست خارجي ايالات متحده، سياست و حكومت چين، سفارت ايران در سوئد، سفارت ايران در امارات متحده عربي، فعاليت‌هاي كنسولي فرانسه و شوراي امنيت سازمان ملل متحد را در بر دارد. اماكن جغرافيایي مطرح‌شده در اين مصاحبه‌ها عبارتند از: چين، انگليس، آمريكا، مصر، ايتاليا، كانادا، استانبول، يوگسلاوي، سوئد، فرانسه، سوئيس، ژاپن، فلسطين، روماني، امارات متحده عربي، خليج فارس، جزيره تنب، كويت وعراق. اين مصاحبه‌ها، در اتاق اطلاع‌رساني تاريخ‌شفاهي، واقع در تالارپژوهش اداره كل اطلاع‌رساني و ارتباطات، قابل ارایه به اعضاي آرشيو است. اتاق اطلاع‌رساني تاريخ شفاهي، در ضلع شمالي تالار پژوهش ساختمان آرشيو ملي سازمان اسناد و كتابخانه ملي جمهوری اسلامی ايران قرار دارد.
- شماره دهم دوهفته‌نامه «شبکه هنر» که نیمه دوم مرداد 91 از سوی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی منتشر شده به «بحثی پیرامون استفاده از خاطرات و تاریخ شفاهی در نمایشنامه‌نویسی و تئاتر مستند» پرداخته است.
- مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان یزد گفت: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس در حال گردآوری تاریخ شفاهی دفاع مقدس استان است.
سید هدایت بنی‌فاطمه افزود: بیش از پنجاه هزار رزمنده از استان یزد در دفاع مقدس حضور داشتند، تصمیم گرفتیم که این نقطه روشن تاریخ استان را به نگارش درآوریم. تاریخ شفاهی دفاع مقدس استان بعد از تکمیل در اختیار راویان دفاع مقدس و راهیان نور و همچنین بر روی سایت خط شکنان که در حال حاضر یکی از پایگاه های اطلاع رسانی و اخبار دفاع مقدس استان است، نیز قابل ارایه خواهد بود.
- محمدرضا بایرامی، اسدالله امرایی و محمد جوانبخت که داستان‌نویس و مترجم و نویسنده‌اند، در شماره بیست‌ودوم «کتاب هفته نگاه پنجشنبه» که نهم شهریور 91 منتشر شده، از دیده‌های خود در سفر به مناطق زلزله‌زده آذربایجان نوشته‌اند. حادثه زلزله در استان آذربایجان شرقی 21 مرداد ماه به وقوع پیوست.
- تدوین مجموعه 40 جلدی «فرهنگنامه اسارت و آزادگان» به کوشش مسعود ده‌نمکی به پایان رسیده و تا پایان امسال توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی زیر چاپ می‌رود. این مجموعه، اولین فاز از تدوین فرهنگنامه اسارت و آزادگان است. پژوهش و تحقیق این اثر حدود 15 سال طول کشیده و بیش از 100هزار صفحه اطلاعات را در اختیار علاقه‌مندان به پژوهش درباره اسارت قرار خواهد داد.
- سیاوش امیری از گردآوری و تدوین کتابی با موضوع زندگی ننه علی و خانه کوچکش در قطعه شهدای بهشت زهرای تهران خبر داد. وی گفت: «این جا آلونک ننه علی است» عنوان این کتاب است که در واقع مستند گزارش‌واره‌ای از زندگی ننه علی است و شامل زندگینامه و ایامی از زندگی‌اش می‌شود که در بهشت‌زهرا و کنار مزار پسر شهیدش زندگی کرده بود.
فرزند ننه علی سال‌های پیش از انقلاب، توسط ماموران ساواک به شهادت رسید و در شهر اهواز دفن شد. ننه علی بعد از اطلاع از این ماجرا خود را از تهران به شهر اهواز رساند و در کنار مزار پسرش اسکان کرد. در یکی از روزهای بعد از پیروزی انقلاب به حضرت امام خمینی (ره) خبر دادند که مادری از تهران به اهواز رفته و بدون هیچ گونه سرپناهی که او را از گرمای طاقت فرسای جنوب محافظت کند، در کنار مزار فرزندنش زندگی می‌کند. به دستور امام (ره) پیکر این شهید از اهواز به بهشت زهرا (س) در تهران منتقل شد تا ننه علی به دیار خود برگردد. از سال 1358 تا 1378 ننه علی به تنهایی در اتاقکی فلزی که در بهشت زهرا بر مزار فرزندش به پا کرده بود، زندگی کرد. این اتاقک تا مدت‌ها برق و وسیله گرمایشی نداشت. کهولت سن و بیماری جسمی ننه علی باعث شد تا بعد از سال 78، ننه علی به خانه دخترش برود و هر ماه یک بار به زیارت پسر شهیدش بیاید. ننه علی اواخر سال 90 درگذشت و خانه کوچکش در بهشت زهرا بر سر مزار شهید قربانعلی رخشانی مهماندوست تخریب شد.
- شماره بیست‌وچهارم «مهرنامه» با تاریخ انتشار مرداد 91 در بخش نگاهی به تاریخ انقلاب اسلامی، سرگذشت «سیدحسن آیت» را با مقالات و گفت‌وگوها و اسنادی بررسی کرده و در بخش جامعه‌شناسی ادبیات، پاسخ‌هایی را به این پرسش گردآورده که کودتای 28 مرداد 1332 در ایران چه آثار برجسته‌ای را پدید آورد؟
- دراستان ایلام یادمان‌ها و مناطق جنگی متعددی وجود دارد که شاهد عملیات‌ها و حماسه‌های مختلفی بوده است. به گزارش خبرگزاری مهر، پارک لاله در شهرستان مهران که خرابه‌های بمباران‌ها به همان صورت در آن حفظ شده، مناطق عملیاتی شرهانی در شهرستان دهلران و قلاویزان در مهران که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است، سنگر صدام، یادمان بانروشان، نقطه ایثار و سه راه جندالله در شهرستان مهران مکان‌هایی است که در ایام مختلف سال مورد توجه کاروان‌های راهیان نور قرار می گیرد. اما در این میان طرح کریدور دفاع مقدس در استان ایلام اجرایی می‌شود تا همه مناطق جنگی استان ایلام در دید علاقمندان قرار گیرد که نمونه مهم آن زمین فوتبال چوار است. در این طرح که از زمین فوتبال چوار تا منطقه شرهانی اجرایی می شود، تمام صحنه‌های جنگ در ایلام ترسیم می‌شود. یادمان بمباران زمین چوار در سال‌های اخیر مورد بازدید کاروان‌های راهیان نور قرار نگرفته است و امید است در سال جاری در کریدور گردشگری دفاع مقدس استان ایلام قرار گیرد. در تاریخ 23 بهمن 1365 حادثه ای که در تاریخ ورزش کشور نادر است رخ داد و در این حادثه عده‌ای ورزشکار در زمین خاکی فوتبال در حمله‌ای ناجوانمردانه مورد اصابت موشک دشمن قرار گرفتند.
- در شماره دوم دوماهنامه «اندیشه پویا» با تاریخ انتشار تیر و مرداد 91 پرونده‌ای درباره راسته کتابفروشی‌های خیابان انقلاب تهران که نیم قرن در خود خاطره دارد، منتشر شده و در آن از خاطره تا اطلاعاتی از کتابفروشی‌ها دیده می‌شود. پرونده دیگر این مجله «درباره همه شکنجه‌های رژیم پهلوی» نام گرفته و شامل دیدگاه‌هایی در این زمینه است. در دو صفحه این نشریه هم بریده‌هایی از مطالب مطبوعات پیش و پس از انقلاب اسلامی درباره کودتای 28 مرداد 1332 مرور شده است.
- مریم لطیفی که تدوین کتاب پژوهش نظامی «اندیمشک در جنگ ایران و عراق» را به اتمام رسانده، گفت: در این کتاب علل و زمینه‌های وقوع جنگ و وضعیت اندیمشک در روزهای آغاز جنگ در شرق کرخه و حوادثی همچون وقوع طولانی‌ترین بمباران جنگ در اندیمشک مرور شده‌اند. اندیمشک روز چهارم آذر سال 1365، یک ساعت و 45 دقیقه توسط 52 فروند هواپیمای جنگنده عراقی بمباران شده است.
کتاب «اندیمشک در جنگ ایران و عراق» به زودی توسط موسسه فرهنگی ـ هنری طلوع غدیر جنوب منتشر خواهد شد.
- مديرعامل شركت توسعه فضاهاي فرهنگي شهر تهران از پيشرفت 45 درصدي پروژه پانوراماي دفاع مقدس خبر داد و اعلام كرد كه در نيمه دوم امسال، اين پانوراما پذيراي بازديدكنندگان خواهد بود. علي‌اصغر مونسان با اشاره به اين كه پانوراماي دفاع مقدس در ضلع جنوب شرقي باغ موزه دفاع مقدس در حال ساخت است، خاطرنشان كرد: پانوراما شامل يك نقاشي به مساحت هزار و 700 متر مربع است كه اشغال خرمشهر، دفاع مردم و عمليات بيت‌المقدس و آزادسازي خرمشهر را به تصوير كشيده است. بازديد كنندگان در ميانه سازه تخم مرغي شكل اين مجموعه قرار خواهند گرفت و وقايع آزادسازي خرمشهر را به صورت سه بعدي و در يك گردش 360 درجه مشاهده مي‌كنند. معماری موزه پانوراما، مشتمل بر سه بخش تالار اصلی پانوراما، گالری بیت‌المقدس و فضای جانبی تعریف و تهیه شده و این ساختمان در دو طبقه و ورودی‌های آن بر اساس طرح‌های مورد استفاده در عملیات بیت المقدس طراحی شده است.
