ـ این کتابها به دفتر هفتهنامه تاریخ شفاهی رسیدهاند:
پلاکاردهای خالی گردان؛ حوزه هنری استان اردبیل این کتاب 103 صفحهای را منتشر کرده که خاطرات مهدی آقازاده را با مصاحبه و تدوین محمود مهدوی در بر دارد. راوی در چندین عملیات دفاع مقدس مانند خیبر و کربلای پنج حاضر بوده و بعد از جنگ از کارمندی بنیاد مستضعفان و جانبازان اردبیل تا معاونت برنامهریزی و امور عمران فرمانداری این شهررا تجربه کرده است. او در خاطراتش از اول فروردین 1366 و روزی که رهبر معظم انقلاب، رییسجمهور وقت بودند و با او به عنوان یک مجروح جنگی در بیمارستانی در مشهد ملاقات و به زبان آذری احوالپرسی میکنند، یاد کرده است.
آوازهای نخوانده؛ خاطرات محمود امینپور بر اساس گفتوگو با ساسان ناطق و به قلم این خاطرهنویس دفاع مقدس در این کتاب 164 صفحهای گردآمده و انتشارات سوره مهر از سال 1387 تاکنون آن را در سه نوبت چاپ کرده است. راوی خاطرات «آوازهای نخوانده» پس از تحمل سالهای درد و رنج ناشی از جنگ و اسارت و قبل از انتشار خاطراتش در سال 1386 از دنیا رفته است. پانصدوشصتوششمین کتاب دفتر ادبیات و هنر مقاومت و هفتادوسومین کتاب خاطرات آزادگان که در این دفتر تولید شده، خاطراتی از سالهای 1357 تا 1369 دارد که یکی از نخستین آنها درباره دیدار راوی با آیتالله هاشمی رفسنجانی است.
شهرزاد اسارت؛ داستانهای سرهنگ آزاده نظامالدین یزداندوست به قلم مجتبی جعفری در این کتاب 160 صفحهای جا گرفته و انتشارات سوره سبز آن را با همکاری موسسه فرهنگی هنری اقلیم حکمت ایرانیان چاپ کرده است. فقط 40 صفحه این کتاب درباره نحوه اسارت راوی در اردوگاههای ارتش متجاوز صدام است و بقیه آن به داستانهایی اختصاص دارد که او در اسارت براساس واقعیت زندگیاش و اسارت خود روایت میکرده تا اسیران را برای ساعاتی از سختیهای اسارت دور کند.
- شماره پنجم «مقام موسیقایی: نخستین کتاب فصل موسیقی در ایران» از سوی مرکز موسیقی حوزه هنری منتشر شد. در این شماره وزین 461 صفحهای که دومین شماره پیوسته این نشریه ویژه «موسیقی و گرافیک» است، پوسترهای موسیقی در ایران گردآمده و بررسی شده است.
- شماره هفدهم «پلاک هشت: نشریه تخصصی فرهنگ و هنر پایداری» با تاریخ بهار 91 و پروندهای از خاطرات و آثار مربوط به خرمشهر در دفاع مقدس منتشر شده است. این شماره ویژه، خرمشهر را «شهر دوم همه مردم ایران» لقب داده است.
- شماره مرداد 91 مجله «همشهری پایداری» با ویژهنامهای درباره راویان مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس (مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ) در سالهای جنگ تحمیلی عراق علیه ایران که به کوشش مریم اسدیجعفری تهیه شده و زوایای تازهای از این موضوع را در بر دارد، منتشر شده است.
- شماره 19 «کتاب هفته نگاه پنجشنبه» نوزدهم مرداد ماه 91 با یادداشتی از مرتضی سرهنگی از روز 26 مرداد 1369 و بازگشت نخستین گروه آزادگان به خاک ایران، گفتوگویی صریح و متفاوت با علی اکبر ناطق نوری درباره انقلاب، دفاع مقدس و مسئولیتهایش در کشور و تاریخچه شفاهی عمر 20 ساله مجله «تصویر» در گفتوگو با سیفالله صمدیان منتشر شد.
- شماره 23 مجله هفتگی «آسمان» با تاریخ انتشار 21 مرداد 91 در گزارشی، موضوع شبیهسازی جبهههای جنگ تحمیلی عراق علیه ایران را در جنگلهای ناهارخوران در استان گلستان بررسی کرده است. همچنین در ترجمه گزارشی از یک نشریه خارجی «پاول گالیتسکی» 101 ساله را به عنوان آخرین بازمانده کولیما (اردوگاه هولناک شوروی سابق در شرق سیبری) معرفی کرده است.
- جعفر زمرديان، مديركل بنياد حفظ آثار و نشر ارزشهاي دفاع مقدس استان همدان به خبرگزاری دانشجویان ایران گفت: حدود 20 پروژه مربوط به پیشکسوتان دفاع مقدس در صورت تامين اعتبار، آماه چاپ و بهرهبرداري ميشود.
وي با اشاره به مؤثر بودن آموزش در روند فعاليّتهای تاریخ شفاهی استان همدان افزود: البته متأسفانه نتواستيم تئوريهاي مطرح شده در کلاسهای آموزشی را عملي كنيم، دلیلش هم این است که سیاستهای متنوع و متعددّی وجود داشته و از دو سال پيش، و مخصوصاً از امسال تکلیفمان را غالباً میدانیم که روند مصاحبهها چگونه بايد باشد.
زمرديان ادامه داد: تاریخ شفاهی ما خیلی مهم است و باید از نویسندگان قوي استفاده کنیم و در اين راستا برای انجام پروژههايي چون کتابهای «الوند تا قراویز»، «بهار 82» و «مهتاب خیّن» نویسندگان و ناشران مطرحي فعاليت كردند و موفقيت حاصل شد. از سوي ديگر، این كتب در ایام برگزاري كنگره شهداي همدان رونمایی شدند، بنابراين از اعتبارات کنگره استفاده کردیم، اما در حال حاضر کتاب دوم و چهارم تاریخ جنگ استان همدان به خاطر نبود اعتبار روی زمین مانده است.
وي در مورد بازخورد فعالیتهای تاریخ شفاهی در استان همدان هم گفت: تاكنون 160 عنوان کتاب چاپ کردیم و دلمان میخواهد که ایدهآلنگر باشيم و بلندپروازی کنیم و استان همدان توان كافي براي تحقق اين امر را دارد. حدود 70 هزار رزمنده را شناسايي كردهايم كه در حال استخراج اطلاعات مربوط به آنها هستيم و ميتوانيم با استفاده از خاطرات حداقل 700 نفر از اين تعداد كه از ممتازان دفاع مقدس بودند تاريخ شفاهي استان را تدوين كنيم.
- سیدمحسن موسوی، معاون پژوهش و ارتباطات فرهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران استان بوشهر با بیان این که این استان افتخار حضور 442 آزاده را دارد، گفت: در سال جاری تاریخ شفاهی آزادگان و جانبازان50% به بالا در قالب فیلم، صوت و کتاب جمع آوری میشود.
- یونس شکرخواه در گفتوگو با خبرگزاری مهر گفت: دانشکدههای تخصصی ما در عرصههای روزنامهنگاری و ارتباطات هم برای روزنامهنگاری جنگ کم کاری کردهاند. در واقع این استادان علوم ارتباطات هستند که باید به سراغ روزنامهنگاران جنگ و بحران بروند و تجارب آنها را در قالب پروژههای آموزشی و پژوهشی مدون کنند.
وی افزود: در اینکه روزنامهنگاری جنگ به شکل دقیق و حرفهای شکل نگرفت، موافقم. اما اینکه یک مصاحبه یا گزارش ماندگار نداریم بیانصافی است. کافی است به آرشیوها رجوع کنید و ببینید که چه گزارشها و گفتوگوها و عکسهای پرارزشی داریم. کیهان و اطلاعات سرشار از گزارشهای خواندنی هستند و شما را ارجاع میدهم به دوهفته نامه کمان که متاسفانه از انتشار بازماند.
- کتاب «سلحشور کُرد» شامل خاطرات ناخدایکم رحمان الفتی، یکی از طراحان عملیات مروارید به قلم عبدالرحمان برزگر تدوین شده و توسط انتشارات دفتر پژوهشهای نیروی دریایی ارتش چاپ میشود. عملیات مروارید که در روز هفتم آذر 1359 در خلیج فارس اجرا شد، انهدام سکوهای نفتی البکر و العمیه توسط نیروی دریایی ارتش را در پی داشت.
- گردآوری و تدوین مجموعه 11 جلدی «سپاه در گذر انقلاب» شامل اعلامیهها، بیانیهها و اخبار مرتبط با سپاه پاسداران از پیروزی انقلاب تا پایان سال 1360 به اتمام رسیده و توسط انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به چاپ خواهد رسید. همچنین با اولین فرماندهان و مسئولان سپاه مصاحبه شده و متن آنها را در ابتدای هر مجلد از «سپاه در گذر انقلاب» قرار داده میشود. «علی دانش منفرد» و «علی منصوری لاریجانی» اولین و دومین فرماندهان سپاه، اعضای شورای عالی سپاه همچون «علیمحمد بشارتی» و «محسن رفیق دوست»، دیگر فرماندهان سپاه مانند «عباس آقازمانی (معروف به ابوشریف)» و دیگر معاونان و مسئولان ستاد مرکزی سپاه مانند «علی فرزین»، «سردار عبدالله محمودزاده» و «سردار اصغر شیخی» از جمله افرادی هستند که مصاحبه آنها در «سپاه در گذر انقلاب» منتشر خواهد شد. این مصاحبهها با محوریت تاریخچه تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نقطهنظرات و سیاستها، برنامهها و ماموریتها و اساسنامه سپاه انجام شدهاند.
- مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس قصد دارد، گزیدهای از کتابهای این مرکز را برای استفاده نابینایان علاقهمند به موضوع جنگ ایران و عراق، به صورت کتاب صوتی تولید کند. گزیدهای از کتابهای پژوهشی منتشر شده در این مرکز مانند «تنبیه متجاوز»، «جنگ؛ بازیابی ثبات»، «زمینهسازی جنگ» و «آغاز تا پایانن (سالنامه تحلیلی): بررسی وقایع سیاسی ـ نظامی جنگ از زمینهسازی تهاجم عراق تا آتش بس» برای اجرای فاز اول این طرح انتخاب شدهاند. آثار تدوینی با نگاه حماسی به دفاعمقدس مانند «خرمشهر در جنگ طولانی» و «اولین عملیات دریایی سپاه پاسداران در خلیج فارس؛ نبرد العمیه: گزارش تحلیلی و مستند عملیات کربلای سه» نیز در فاز دوم تولید کتابهای صوتی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس استفاده خواهند شد.
- عملیات اجرایی برای ساخت موزه دفاع مقدس استان فارس از سال 79 آغاز شده است. مساحت اکنون موزه دفاع مقدس فارس 17 هزار متر مربع است و با توجه به پیشرفت 95 درصدی ساختمان موزه، درصورت فراهم شدن اعتبارات لازم که مبلغی حدود 9 میلیارد تومان است عملیات موزه دفاع مقدس در فازاول تا یکسال آینده به اتمام میرسد. یادمان سرباز گمنام در ورودی این موزه قرار میگیرد.
- محمد بداقی، داستانک دفاع مقدس خود را با محوریت روزهای آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در ماهنامه انگلیسی زبان اسلامیک اوکنینگ منتشر کرد. این مجله همزمان با ماه مبارک رمضان در کشورهای اسپانیایی زبان آمریکای جنوبی توزیع شده است. بداقی از ادامه همکاری در شمارههای بعدی ماهنامه «Islamic Awakening» خبر داد و افزود: در شماره آینده این مجله، سرهنگ رفیع غفاری یکی از رزمندگان نیروی زمینی ارتش را در قالب داستانک معرفی خواهم کرد. این سرهنگ ارتشی 250 تانک را درطول جنگ منهدم کرده که این آمار در تاریخ جنگهای جهان بینظیر است.
- در هفته گرامیداشت دفاع مقدس، عملیات والفجر سه در منطقه علی آباد شهرستان بجنورد در خراسان شمالی بازسازی میشود. بازسازی عملیاتهای عاشورا و مسلم بن عقیل از برنامههای دو سال گذشته بوده است.
- تاريخ تمدن ايران از دوره اسلامي تا كنون توسط جمعي از نويسندگان عرصه ادبيات نوجوان نوشته ميشود. حميدرضا شاهآبادي، دبير اين پروژه گفت: كار نگارش اين پروژه در فازهاي مختلفي صورت ميگيرد كه بناست فاز اول آن به آثار ادبي شاعران و نويسندگان ايراني از دوره اسلامي تا دوره معاصر اختصاص پيدا كند و ماحصل اين تلاش، انتشار بيش از 50 اثر خواهد بود. هر كتاب در حدود 100 تا 120 صفحه ويژه نوجوانان و جوانان توسط انتشارات حوزه هنري ـ سوره مهر ـ راهي بازار كتاب خواهد شد.
- مجموعه عکسهای سعید صادقی از دوران جنگ تحمیلی، به همت انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس به چاپ خواهد رسید. بخش عمده کتاب عکسهای سعید صادقی، به وقایع خط مقدم و عملیاتها اختصاص دارد و در کنار آن، تصاویری از اعزام نیروها و کمکهای مردمی و تاثیر جنگ بر فضای شهرها منعکس شده است.
- همانديشي دوسالانه انجمن تاريخ شفاهي استراليا شهريور 1392 در آدلايد برگزار خواهد شد. اين همانديشي برنامه مشتركي است ميان انجمن تاريخ شفاهي استراليا و بيست و يكمين همانديشي تاريخ دولتي که دانشگاه ساوت استراليا، از اين كنفرانس حمايت ميكند و عنوان آن عبارت است: از: «او گفت: خواندن، نوشتن و ضبط تاريخ.» موضوعهاي اين همانديشي عبارت است از: - حافظه؛- استفاده از تاريخ شفاهي؛- فناوري؛- آن سوي دهني (ميكروفون). دوسالانه قبلي در سال 2011 در ملبورن برگزار شده بود. تأكيد اين همانديشي بر روي حافظه به عنوان يك منبع بيشتر مورد توجه براي بسياري از انواع جوامع است. به طور مثال براي بازماندگان بليههاي طبيعي يا فجايع بشرساخته؛ براي شهرهایي كه دچار تغييرات جمعيتي و زيستمحيطي شدهاند؛ براي شهر و حومههايي كه دچار تغييرات مداوم هستند؛ براي مهاجران و پناهجويان و ... . برخي از زيرعنوانهاي اين همانديشي عبارتند از: خاطره و فاجعه؛ حافظه بومي؛ جوامع رقيب؛ جوامع كار و اوقات فراغت؛ خاطرات جنگ؛ رويكردهاي جدي به ضبط داستان زندگي، تاريخ شفاهي جوامع آموزشي و ... . استيفن هاي، ناتاليا نگوين و پيتر ريد، سخنرانان اصلي اين همانديشي هستند.
- مجموعه تاريخ شفاهي با موضوع تاريخ انقلاب اسلامي و فدایيان اسلام به گروه اطلاعرساني منابع ديداري و شنيداري کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران تحويل و مراحل شناسایي مجموعه و ثبت آن انجام شده است. اغلب اين مصاحبهها در سالهای 1386 و 1387 ضبط شده و شامل گفتوگو با اشخاصي نظير حجتالاسلام هادي غفاري، دكتر اسدالله بادامچيان، عزتشاهي، مهندس مهدي چمران، دكتر غلامعباس توسلي، دكتر سيدحسن عارفي، آيتالله علي اصغر مرواريد، خانم مرضيه حديدهچي دباغ، خانم مريم بهروزي، دكتر سيدصادق طباطبایي، حجتالاسلام عبدالمجيد معاديخواه، دكتر علي بهزادي، اميرعبدالله كرباسچيان و ... است.
- بانک اینترنتی برنامه «گلها» که طی مدت هفت سال به همت جین لویسون پژوهشگر دانشگاه سواس (SOAS) و با حمایت بنیاد میراث ایران در لندن و کتابخانه بریتانیا آماده شده، معرفی وامکان استفاده عمومی از وب سایت آن میسر شد. در وب سایت گلها تاکنون ۱۴۹۶ برنامه قرار داده شده است و جین و همسر او لئونارد لویسون شاید به خاطر علاقه خاصی که به شعر فارسی داشتهاند، دست به چنین ابتکاری زدهاند. آنها پیش از انقلاب برای فراگیری زبان و ادبیات فارسی از زادگاهشان آمریکا به ایران آمده بودند به مدت شش سال در دانشگاه شیراز در رشته ادبیات فارسی تحصیل کردند. اولین برنامه «گلها»ی رادیو ایران در سال ۱۳۳۵ به ابتکار داود پیرنیا به مدت ده دقیقه ضبط و پخش شد. تا سال ۱۳۴۶ که پیرنیا بازنشسته شد مجموعا بیش از ۱۶۰۰ برنامه با نامهای گلهای رنگارنگ، گلهای صحرایی، گلهای جاویدان، یک شاخه گل وبرگ سبز تولید شد. هوشنگ ابتهاج (ه. الف. سایه) آخرین مسئول برنامه گلها از سال ۱۳۵۱ بود.
- کتاب «ناگفتهها از روزگار پهلویها: خاطرات عبدالرضا انصاری» با مقدمه و ویرایش محمود طلوعی از سوی نشر علم روانه بازار نشر شد. این خاطرات شفاهی مقطع سالهای 1320 تا 1357 را شامل می شود. از تولد تا اشتغال، آمریکاییها در ایران، از خزانهداری کل تا وزارت کار، احزاب فرمایشی، دوران خدمت در خوزستان، ششمین سد بزرگ دنیا، وزارت کشور و داستان انتخابات، دوران پس از وزارت و... از عناوین فصلهای این کتابند.
- مجموعه اسناد و خاطرات آیتالله سیدنورالدین حسینی شیرازی، رهبر حزب برادران شیراز، به همت رحیم نیکبخت تدوین شده و توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی به چاپ خواهد رسید. بخشی از این اثر به فعالیت بهائیان و مبارزه این روحانی با این فرقه میپردازد. حزب برادران شیراز، یک هیات مذهبی مخفی در دوره حکومت رضاخان بود که پس از باز شدن فضا بعد از شهریور سال 1320 و سقوط پهلوی اول، فعالیت خود را در قالب یک حزب سیاسی علنی کرد.
-22 مرداد ماه 91 مراسم یادواره شهدای روستای فیازمان از توابع بخش مرکزی نهاوند در مسجد این روستا برگزار شد. روستای فیازمان دارای 1500 نفر جمعیت است که در ایام دفاع مقدس هفت شهید را تقدیم انقلاب اسلامی کرده است.
- سرهنگ حسينعلي احساني، مديركل بنياد حفظ آثار و نشر ارزشهاي دفاع مقدس استان سمنان گفت: برای جمعآوري تاريخ شفاهي، هشت نفر براي شركت در كارگاه آموزشي به تهران اعزام شدند و دغدغه تاريخ شفاهي ما را بر آن داشت تا جلساتي با نويسندگان دفاعمقدس استان برای گرايش آنها به سمت تاريخ شفاهي برگزار كنيم.
- سید احمد وکیلیان، پژوهشگر فرهنگ مردم از گردآوری مجموعهای از قصههای تاریخی ایرانزمین و انتشار آن در ماههای آینده، در قالب کتابی با عنوان «تاریخ به روایت مردم» خبر داد. وکیلیان با اشاره به جمعآوری این داستانها از سراسر ایران ادامه داد: این داستانها از دوره باستان تا دوران پهلوی را در بر میگیرد. در زمان قاجار از این داستانهای تاریخی زیاد داشتهایم اما در زمان پهلوی، چون تقریبا فرهنگ شفاهی از بین رفته بود، داستانهای شفاهی زیادی وجود ندارد اما امیدوارم از این دوره نیز نمونهای به دست آید.
- مرکز فرهنگی دفاع مقدس دزفول پروژه ثبت تاریخ شفاهی آزادگان را در دست اجرا دارد و تاکنون با بیش از ۱۴ نفر آنها به میزان ۱۴۳ساعت مصاحبه گرفته شده است.
- بنا بر اعلام سازمان اسناد و كتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، انتشارات این سازمان 6 عنوان كتاب جدید منتشر میكند که یکی از آنها «تاریخ شفاهی» با ترجمه رضا مهاجر است.
- مسعود آتشگران، مسوول دفتر ادبیات پایداری حوزه هنری استان قزوین گفت: مشغول رایزنی با حسن پاگردی، مبارز انقلابی قزوین هستیم و اگر با مصاحبه موافقت کند، نتیجه کار خواندنی خواهد شد.
- مديرعامل شركت توسعه فضاهاي فرهنگي شهر تهران با اعلام بهرهبرداري از باغ موزه قصر در شهريور ماه، جزئيات بخشهاي مختلف اين مجموعه تاريخي و تفرجگاهي را براي خبرنگاران به نمايش گذاشت. علي اصغر مونسان در جريان بازديد خبرنگاران از مجموعه باغ موزه قصر كه قرار است 17 شهريور ماه امسال به بهره برداري برسد، گفت: زندان قصر پس از به قدرت رسيدن رضا شاه و تشكيل دادگستري ساخته شد و طراحي اين زندان توسط افسر قزاق، نيكولاي ماركوف صورت گرفت. فرخي يزدي يكي از مشاهير كشورمان است كه مدتي در زندان قصر زنداني بوده است و ديوارههاي سلولي كه وي در آن به سر ميبرده حاوي اشعار فرخي يزدي است و از همين جا مشخص شد كه اين شاعر در كدام سلول زنداني بوده است. سلول فرخي يزدي به همان شكل حفظ شده و تنها مورد مرمت و بازسازي قرار گرفته است. همچنین كميتههاي مختلفي با حضور زندانيان سياسي مقاطع مختلف زماني تشكيل شد و آرشيوي از خاطرات، تصاوير و اسناد آنها گردآوري شده كه در محتواي موزه قصر به آن استناد شده است.
مونسان از پيشبيني استوديوي ثبت تاريخ شفاهي در بخشي از باغ موزه قصر خبر داد و گفت: مصاحبههاي انجام شده با زندانيان سياسي در اين استوديو براي بازديد كنندگان قابل مشاهده است و مراجعان ميتوانند خاطرات خود را نيز در اين مجموعه ثبت و ضبط كنند تا آرشيو اطلاعات اين حوزه كاملتر شود.