زمینه‌سازی برای ثبت تاریخ شفاهی تبلیغات در جنگ
تفاهم‌نامه همکاری بین باغ موزه دفاع مقدس و دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم امضا شد. باغ موزه دفاع مقدس امیدوار است کرد با امضای این تفاهم نامه زمینه تشکیل جلسات تدقیق اطلاعات و احصاء تاریخ شفاهی و به ویژه بیان نقش تربیتی و تبلیغی روحانیون در دوران دفاع مقدس فراهم شود. نشست پیشکسوتان تبلیغات دفاع مقدس هم در باغ موزه دفاع مقدس و ترویج فرهنگ مقاومت برگزار و در آن بر تدوین تاریخچه تبلیغات در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و تاریخ شفاهی تبلیغات جنگ برای ثبت و ضبط اتفاقات و وقایع و معرفی شهدای تبلیغات تاکید شد.
برگزاری کارگاه تاریخ شفاهی در ساری و خمینی‌شهر
دبیرخانه کنگره سرداران و 2300 شهید شهرستان خمینی شهر روزهای 3 و 4 اردیبهشت 93 میزبان چهارمین نشست تخصصی و کارگاه آموزشی مصاحبه فعال در تاریخ شفاهی دفاع مقدس بود. در این نشست دو روزه جمعی از تاریخ پژوهان شهرهای خمینی شهر، نجف آباد، لنجان و اصفهان حضور داشتند تا پس از طی کردن این دوره در جمع آوری اطلاعات و خاطرات عناصر اصلی و نقش آفرینان عرصه دفاع مقدس یعنی خانواده شهدا، رزمندگان و آزادگان، کنگره شهدا را یاری کنند. دومین کارگاه یک روزه آموزش فن مصاحبه و تاریخ شفاهی دفاع مقدس هم 7 اردیبهشت 1393 با حضور علیرضا کمری، نویسنده و پژوهشگر تاریخ و ادبیات و 50 تن از پژوهشگران دفاع مقدس در ساری برگزار شد. در این کارگاه به مباحث تاریخ شفاهی و کاربرد آن در تدوین تاریخ دفاع مقدس و اهمیت مصاحبه در تاریخ شفاهی پرداخته شد. اولین کارگاه تاریخ شفاهی دفاع مقدس در ساری، با همکاری شرکت لوله و مخابرات نفت شمال کشور در شهریور 1390 برگزار شده بود. دومین کارگاه آموزشی تدوین تاریخ شفاهی دفاع مقدس در استان مازندران در حالی برگزار شد که دبیرخانه ستاد تدوین تاریخ جامع دفاع مقدس مازندران نیز به تازگی آغاز به کار کرد. قرار است نقش مازندران در هشت سال دفاع مقدس در سه حوزه یگان رزم، دولت و نقش مردم در قالب یکصد عنوان کتاب از سوی این دبیرخانه مستند شود.
تاريخ شفاهي «شهري که نيست» کتاب الکترونيکي شد
«شهري که نيست» به عنوان مستند تاريخ شفاهي شهر تون(فردوس) به صورت يک کتاب الکترونيکي در قالب لوح فشرده منتشر شد. احمد ارمغاني، مولف اين کتاب الکترونيکي گفت: «اين مستند تاريخ شفاهي گوشه‌اي از هويت و فرهنگ مردم فردوس را از سال 1308 تا قبل از ويراني اين شهر در زلزله 1347 در قالب تصوير نشان مي‌دهد. اين مستند که تاکنون دو قسمت آن در قالب دو لوح فشرده به اتمام رسيده است، خاطراتي از 40 سال قبل فردوس را شامل مي‌شود که 30 نفر از افراد کهنسال و چهره‌هاي قديمي اين شهر عنوان کرده‌اند. یکی از این مستندها آن با حمايت اداره آموزش و پرورش فردوس به صورت کتاب کار الکترونيکي در اختيار دانش آموزان قرار گرفته است.»
هفت روایت خصوصی و تاریخ شفاهی زندگی امام موسی صدر
موسسه پژوهشی امام موسی صدر کتاب «سید موسی صدر: هفت روایت خصوصی» نوشته حبیبه جعفریان را در بیست‌وهفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عرضه می‌کند. در این کتاب روایت هفت نفر از نزدیکان امام موسی صدر جمع‌آوری شده است. «عصایت را به میله‌های زندان بزن موسی» از فرشته مرادی و حسن هوشمند، کتاب دیگری است که به زندگی امام موسی صدر می‌پردازد و «حدیث روزگار: خاطرات استاد سید هادی خسروشاهی» به کوشش حمید قزوینی هم دومین کتاب از مجموعه تاریخ شفاهی در موسسه پژوهشی امام موسی صدر است. این کتاب‌ها هم در نمایشگاه کتاب تهران ارایه می‌شوند.
بررسی نقش زنان بوشهری در جنگ جهانی اول
«زن بوشهری در جنگ و فرهنگ» عنوان کتابی پژوهشی از سیدقاسم یاحسینی است که به نقش زنان این استان در جنگ جهانی اول می‌پردازد. یاحسینی گفت: «من این مطلب را حدود 20 سال پیش و به صورت یک مقاله در «زن روز» نوشتم. مقاله‌ای که به انگلیسی و آلمانی ترجمه شد. حالا آن مقاله را توسعه داده و به یک کتاب تبدیل کرده‌ام. کتابی که تا خردادماه 1393 آماده می‌شود.» کتاب «زن بوشهری در جنگ و فرهنگ» را نشر شیرازه منتشر می‌کند.
خاطرات دختر آیت‌الله کاشانی کتاب شد
منیژه جانقلی از انتشار کتابش با نام «خوشبوترین گل سرخ برای من» در بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران خبر داد. موضوع این کتاب خاطرات دختر آیت‌الله کاشانی درباره فرزند شهیدش است و به همت بنیاد حفظ آثار و مشارکت زنان دفاع مقدس و امور زنان ریاست جمهوری منتشر شده است. از دیگر آثار جانقلی، کتاب «بهشت مسموم» با موضوع بمباران شیمیایی سردشت توسط رژیم بعثی عراق و کتاب «زانو بزن کوه، عاشقم هنوز» با زندگینامه یکی از زنان فعال دفاع مقدس و مادر چند شهید هم در نمایشگاه کتاب ارایه می‌شوند.
وجود هشت هزار صفحه یادداشت منتشر نشده از جلال‌آل‌احمد
علی دهباشی، منتقد ادبی و سردبیر مجله بخارا از وجود هشت هزار صفحه یادداشت شخصی منتشر نشده از جلال آل احمد خبر داد و گفت: «آل‌احمد در این یادداشت ها جزییات اتفاقاتی که در سال‌های 1330 تا بعد از آن بر او گذشته را نوشته است. اما متاسفانه این نوشته‌ها در خانواده آل‌احمد باقی مانده و هنوز منتشر نشده است.»
بازخوانی نقش سه شهرستان در تاریخ انقلاب و قیام 15 خرداد
یادواره سراسری طلوع خرداد به منظور پاسداشت قیام 15 خرداد 1342 و با محوریت بازخوانی نقش مهم و تاثیرگذار شهرستان‌های قرچک، پیشوا و ورامین در تاریخ انقلاب اسلامی و قیام 15 خرداد و نقش زنان، روستائیان، کشاورزان، روحانیت و فرهنگ عاشورا در این قیام تاریخی برگزار می‌شود. یکی از بخش‌های یادواره مربوط به خاطرات است. مراسم اختتامیه روز 18 خرداد ماه 1393 در شهرستان‌های پیشوا و ورامین برگزار می‌شود و آخرین مهلت ارسال آثار به دبیرخانه یادواره اول خردادماه است. هنرمندان سراسر کشور می‌توانند آثار خود را به دبیرخانه یادواره واقع در اداره‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی ورامین و پیشوا ارسال نمایند و برای کسب اطلاع بیشتر به پایگاه اطلاع رسانی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران به نشانی Tehran.farhang.gov.ir مراجعه نمایند.
تاکسی‌نوشت‌ها «بنی‌هندل» شد
دومین مجلد از تاکسی‌نوشت‌های محسن حسام مظاهری با عنوان «بنی‌هندل» از سوی نشر آرما منتشر شد. مجموعه نخست از این دست نوشته‌های مظاهری پیش از این به همت نشر افق و با نام «مامور سیگاری خدا» منتشر شد. وی درباره چیستی متن‌هایش در این کتاب گفت: «تاکسی سوار شدن و در تاکسی با دیگران وارد بحث شدن یا بحث دیگران را دنبال کردن، برای من، حکم یک روش تحقیق را دارد؛ یک نبض سنج برای شهری که در آن زندگی می‌کنیم؛ یک پل برای راه یافتن به ذهن و فکر و دل همشهریانم. مهم‌ترین عاملی که گفت‌وگوهای تاکسی را اهمیت پژوهشی می‌بخشد، صراحت و صداقت طرف‌های گفت‌وگو در بیان نظرات شان است که خود نتیجه بیرون از کنترل و نظارت بودن محیط تاکسی است. به هر میزان که این بکر بودن محیط دستکاری شود، از ارزش و اعتبار گفت‌وگوها هم کاسته خواهد شد. برای همین و به ناگریز، من بدون اطلاع افراد صدای شان را ضبط می کنم.»
«درباره زندگی» به روایت باستانی پاریزی و سیمین دانشور و جلال آل‌احمد
چهل‌و‌سومین شماره ماه‌نامه داستان همشهری با تاریخ انتشار اردیبهشت 1393 منتشر شد. بخش «درباره زندگی» این شماره با روایتی از محمدابراهیم باستانی پاریزی با نام «از تنگ و ننگِ جنگ» آغاز می‌شود که وی در آن با نثری شیرین خاطره‌ای قدیمی را روایت می‌کند. در روایت دیگری با عنوان «چرا گریه می‌کنی؟» سروش صحت از رابطه غریب و دایره‌وار پدرها و پسرها در نسل‌های متوالی سخن گفته است و خاطره‌ای از پدرش، خودش و پسرش را در آن روایت می‌کند. قسمت دوم «خاطرات ایران» از دوریس لسینگ که قسمت اول آن پیش‌تر در شماره نوروزی مجله داستان منتشر شده بود نیز از دیگر مطالب این شماره داستان همشهری است. داستان همشهری در بخش «روایت‌های داستانی»، «دیکسیونر» که گزیده‌ای از دفتر لغت شخصی ناصرالدین‌شاه بوده و لغات فرانسوی را برای حفظ کردن و یادگیری در آن توسط ناصرالدین شاه یادداشت می‌شده را منتشر کرده است. همچنین عنوان «پیغام‌های توی بطری» شامل نامه‌هایی که سیمین دانشور و جلال آل‌احمد درباره کتاب برای هم نوشته‌اند و نیز چند آگهی قاجاری با موضوع کتاب از دیگر مطالب این بخش از داستان همشهری است.
«پادجنبشِ تجديد حيات ملت ايران» بررسی شد
كتاب «بهائيت: پاد جنبشِ تجديد حيات ملت ايران» جديدترين اثر موسسه مطالعات و پژوهش‌هاي سياسي است. اين كتاب تاليف ميكائيل جواهري و داراي 772 صفحه شامل پيشگفتار، مقدمه و نه فصل است. بررسي زمينه‌هاي بروز فرقه‌هاي شيخيه، بابيه و بهائيه در عصر قاجار و پيش زمينه‌هاي آن مانند ظهور اخباريگري، اوضاع اجتماعي و سياسي، تكاپوهاي استعمار، افكار و عملكرد شاهان قاجار، شرح زندگي شيخ احمد احسايي، علي محمد شيرازي، حسينعلي نوري، عباس و شوقي افندي، تشكيل بيت العدل در اسرائيل، جمعيت ادعايي و واقعي بهائيان، استعمار و عامليت آن در بروز بهائيت، روابط يهوديان و صهيونيسم با بهائيت، وضع بهائيان در دوران پهلوي اول و دوم، بررسي رجال بهائيان در حكومت پهلوي، واكنش‌هاي علما، شخصيت‌ها، نويسندگان، انجمن‌ها، نشريات و مردم در برابر فعاليت‌هاي تبليغي و عملي بابي‌ها و بهائيان، و مبارزه امام خميني (ره) با اين گروه از مباحث اصلي فصول اين كتاب است. درج فهرست منابع و مآخذ، 43 سند ساواك و اسناد لانه جاسوسي آمريكا و فهرست اعلام، صفحات پاياني كتاب را تشكيل مي‌دهد.
ارایه دو مجلد از کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی
«کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی ۱۳۷۰: سازندگی و شکوفایی» شامل مجموعه يادداشت‌هاي روزانه سال 1370 آيت الله هاشمي‌رفسنجاني که به اهتمام عماد هاشمی تدوین شده، توسط دفتر نشر معارف انقلاب در بیست‌وهفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران منتشر و رونمایی خواهد شد. خاطرات دوران جنگ و دفاع مقدس آقاي هاشمي نيز در کتاب «هاشمی رفسنجانی: کارنامه و خاطرات جنگ تحمیلی و دفاع مقدس» زیر نظر محسن هاشمی و به اهتمام عباس بشیری گردآمده و کتاب شده است تا در نمايشگاه كتاب امسال ارایه و رونمايي شود.
بررسی رابطه شوروی سابق و جنگ ایران و عراق در دو کتاب
موسسه انتشاراتی اطلاعات، کتاب «عملکرد شوروی در جنگ تحمیلی» را منتشر کرد. این کتاب سهم حزب توده و جنگ سرد را هم در اعطای امتیازات به عراق در جنگ هشت‌ساله عراق علیه ایران بررسی کرده است. نعمت‌الله ایزدی، نویسنده کتاب گفت: «این کتاب را درباره نقش شوروی سابق در تمام سال‌های جنگ نوشتم و این موضوع را در دو مقطع «از ابتدا تا فتح خرمشهر» و سپس «از فتح خرمشهر تا پذیرش قطعنامه 598 شورای امنیت توسط ایران» مورد بحث قرار داده‌ام. در هر مقطع نیز عملکرد شوروی در ارایه کمک‌های سیاسی، نظامی و کمک‌های اقتصادی بررسی شده‌اند. «شوروی و جنگ ایران و عراق» هم عنوان کتابی از جهانگیر کرمی است که به سیاست‌های این کشور در قبال ایران در سال‌های جنگ تحمیلی پرداخته است. انتشارات «صفحه جدید» ناشر این کتاب است. کرمی گفت: «در این اثر به سال‌های جنگ از 1359 تا 1367 در دو بخش کلی پرداختم. در بخش نخست کتاب بپیشینه تاریخی روابط شوروی با ایران و عراق بررسی شده و در بخش دوم تلاش کردم تا به بسترهای بین‌المللی، عوامل منطقه‌ای و جهانی موثر بر تصمیمات کرملین در سال‌های پیش از جنگ نیز بپردازم. در این میان، موضوع حزب توده را صرفاً در مقطع سال 1361 و دستگیری سران توده‌ای به عنوان عاملی برای نومیدی مسکو از التیام روابط با ایران و در نتیجه حمایت جدی‌تر از عراق مورد توجه قرار داده‌ام. در حقیقت شوروی از سال 1361 به گونه‌ای همه جانبه در کنار بغداد قرار گرفت و موضوع حزب توده البته فقط یک عامل بود.»
«خیابان 42» و «خداوند اشرف از ظهور تا سقوط»
مرکز اسناد انقلاب اسلامی چاپ نخست دو کتاب خاطرات را در بیست‌وهفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عرضه می‌کند. یکی از این کتاب‌ها «خیابان 42» نام دارد که مجموعه خاطرات مرتضی غرقی، خبرنگار واحد مرکزی خبر در نیویورک، از سال‌های 1383 تا 1389 در آن گردآوری شده است. کتاب «خداوند اشرف از ظهور تا سقوط» هم مسئله فرقه‌گرایی در سازمان مجاهدین خلق (منافقین) را از منظر یکی از اعضای سابق شورای مرکزی این سازمان، مورد بررسی قرار می‌دهد و بر اساس خاطرات حجت سیداسماعیلی تهیه و تدوین شده است.
