ـ مؤسسه پژوهشی فرهنگی مصابیح الهدی با انتشار فراخوانی در نظر دارد همزمان با چهلمین روز درگذشت آیت الله مجتبی تهرانی مجموعه خاطرات از زندگانی این عالم را در قالب یک «یادنامه» منتشر کند. افرادی که تمایل به ثبت خاطرات خود دارند، می توانند به نشانی اینترنتی www.mojtabatehrani.ir مراجعه کنند. آیت‌الله مجتبی تهرانی یکی از مراجع تقلید و از اساتید حوزه اخلاق به شمار می‌رفت که بامداد روز چهارشنبه 13 دی ماه 91 در سن 75 سالگی دارفانی را وداع گفت و روز اربعین حسینی در حرم حضرت عبدالعظیم (ع) به خاک سپرده شد.
ـ نخستین دوره تخصصی کارگاه آموزشی تاریخ شفاهی در استان فارس، نیمه دوم بهمن ماه از سوی حوزه هنری این استان برگزار می شود. اطلاعات بیشتر در این باره در نشانی http://artfars.ir قرار دارد.
ـ کتاب «تاریخ تکایا و عزاداری قم» اثر مهدی عباسی در دومین همایش شورآفرینان حسینی رونمایی شد. این کتاب که به همت بنیاد قم پژوهی منتشر شده، حاصل تلاش مؤلف در گردآوری محتوا، تصاویر و اسناد آن در طول 30 سال است. حجت‌الاسلام عباسی در این همایش اظهار کرد: بخش عمده کتاب را تاریخ شفاهی تشکیل می‌دهد که اگر اقدام به ثبت و ضبط آن نمی‌کردم، اینک با فقدان بیشتر راویان کتاب، انتقال سینه به سینه این مطالب نافرجام می‌ماند.
ـ دومین نشست علمی «خاطره در شهر» با عنوان بازخوانی متن شهر به روایت خاطره و رویکرد نگاهی به متون، آثار و مستندات خاطرات جمعی در عرصه نوشتارها، سینما، تئاتر، معماری و شهرسازی 18 دی ماه 91 با حضور کامران صفامنش، سید محمد بهشتی، نغمه ثمینی، شادمهر راستین و نوا توکلی‌مهر در تالار استاد جلیل شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد. مسعود کیمیایی که قرار بود کتابش با عنوان «جسدهای شیشه‌ای» بازخوانی گردد، از غایبین این نشست بود. وی به علت بستری شدن به دلیل آلودگی هوا فرصت حضور در این برنامه را پیدا نکرد. اولین نشست خاطره در شهر با عنوان «شهر، منظر، خاطره» بهمن ماه سال گذشته در موزه سینما، با حضور معماران داخلی و خارجی و سخنرانی دو عضو هیات علمی از دانشگاه های نیوزیلند و هاروارد توسط سازمان زیباسازی شهر تهران و انجمن متخصصین منظر ایران برگزار شد.
ـ خاطرات سردار علي‌اصغر گرجي‌زاده، فرمانده امنيت پرواز كل كشور و سپاه انصار و رييس ستاد قرارگاه سپاه ششم در سال‌های دفاع مقدس به قلم محمدمهدي بهداروند نوشته شده است. در اين اثر ماجراهاي دو سال شكنجه اين فرمانده در زندان الرشيد بغداد بازگو ميشود. اين اثر در 1200 صفحه در مراحل بازخواني قرار دارد و براي انتشار به دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنري سپرده شده است. بهداروند گفت: اين اثر حاصل 90 ساعت مصاحبه است و ماجراهاي خاطرات سردار علي‌اصغر گرجي‌زاده از سقوط قرارگاه سپاه ششم آغاز و با بازگشت او از اسارت تمام ميشود. وي در آن زمان خود را فريدون كرم‌زاده معرفي مي‌كند اما پس از مدت كوتاهي سمت او لو مي‌رود و به زندان الرشيد بغداد منتقل و به مدت دو سال مورد شكنجه قرار مي‌گيرد.
ـ ناصر صارمی، شاعر و نویسنده از انتشار کتاب تازه‌ای از خود با عنوان «جنگ را ما شروع کردیم» خبر داد و گفت: این اثر یک مستند داستانی درباره اسرای عراقی در ایران است که من به عنوان راوی و نویسنده آن و بر اساس مشاهدات خودم از این اسرا نوشته‌ام. من در سال‌های 1360 و 1361 به عنوان سرباز ارتش در یک اردوگاه نظامی واقع در سمنان که محل نگهداری اسرای عراقی بود، حضور داشتم و 21 ماه شبانه‌روز با آنها زندگی کردم. این کتاب توسط انتشارات پیام آزادگان منتشر شده است.
ـ يكصد و دو خاطره از معلمان و دانش‌آموزان دبستان و راهنمايي حضرت زهرا (س) منطقه 5 تهران توسط حميده كاظمي‌پور تدوین و از سوی انتشارات نسيم حيات منتشر شد.
ـ سردار مرادپیری، رییس پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس گفت: با گذشت بیش از دو دهه از پایان جنگ تحمیلی تنها 15 هزار جلد کتاب در خصوص هشت سال دفاع مقدس منتشر شده است. این در حالی است که آمریکایی‌ها برای شش روز جنگ که منجر به آزادسازی کویت شد، افزون بر پنج هزار جلد کتاب نوشتند.
وی گفت: با تفاهمنامه‌ای که میان پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منعقد شده مقرر گردید تا از این پس، هر گونه کتاب با محتوا و موضوع جنگ تحمیلی تنها با مجوز این پژوهشگاه زیر چاپ برود.
ـ پیشنهادهاي اصلاحی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، راجع به پیش‌نویس لایحه حمایت از مالکیت ادبی، هنری و حقوق مرتبط طي 100 مورد پيشنهادي به شوراي سیاست گذاری و هماهنگی امور مالکیت معنوی اعلام شد. بخش‌هایي از اين پيشنهادها، به مسایل حقوقي و مالكيت معنوي تاريخ شفاهي مربوط است؛ از جمله در بند دوم ماده 1 اعلام شده است كه: مصاحبه تاریخ شفاهی، جزو اثر مشترک محسوب نشده است؛ در حالی که برخی سازمان‌ها از جمله سازمان اسناد و کتابخانه ملی، به عنوان اشخاص حقوقی برای تولید تاریخ شفاهی وارد عمل شده‌اند.
همچنين در بند پنجم ماده 1 چنين اظهار نظر شده است: در توضیح اثر شنیداری- دیداری، موارد زیر نيز مشخص و در نظر گرفته شود: در تولید مصاحبه‌های تاریخ شفاهی، فیلمبردار، صدابردار، مصاحبه‌گر و مصاحبه شونده، صاحب اثر شناخته می‌شود یا خیر؟ در انتها نيز پيشنهادهایي به به اين شورا اعلام شده است: پیشنهاد می‌شود در این لایحه برای حقوق مصاحبه شوندگان و نیز مصاحبه کنندگان در مصاحبه‌های تاریخ شفاهی، اندیشه‌ای شده و راهکاریی برای پاسخ به پرسش‌های زیر تدبیر شود:
الف- حق سازمان تولید کننده نسبت به چاپ مصاحبه‌های تاریخ شفاهی چیست؟
ب- چنانچه مصاحبه شونده، متن مصاحبه را مطالعه و اصلاح نماید، به طوری که با متن اولیه متفاوت شود، حقوق سازمان تولید کننده نسبت به آن چیست؟
ج- آیا می توان امتیاز بهره‌برداری از مصاحبه را پس از درگذشت مصاحبه شونده، کاملاً در اختیار سازمان تولید کننده دانست؟
د- پژوهشگر، به چه نحوی از متن مصاحبه می‌تواند استفاده کند؟
ه- پس از درگذشت مصاحبه شونده، آیا سازمان نسبت به مصاحبه، حق تصمیم‌گیری دارد؟
و- در صورتی که مصاحبه شونده خواهان چاپ متن مصاحبه خود باشد، ولی سازمان تولید کننده موافقت نداشته باشد، اختیار هر کدام از طرفین نسبت به منبع تولید شده چگونه است؟
ز- ممکن است مصاحبه شونده امتیاز چاپ خاطرات خود را به شخص ثالثی واگذار نماید، در این صورت، حق سازمان تولید کننده چه خواهد بود؟
اميد مي‌رود كه با اين اقدام سازمان اسناد و كتابخانه ملي، تاريخ شفاهي و فعاليت‌هاي مرتبط با آن، جايگاه حقوقي مناسبي در مجموعه قوانين مدني كسب نمايد.
ـ مجموعه مستند «در مسیر نیل» به کارگردانی سعید مستغاثی و درباره ریشه‌ها و زمینه‌های تاریخی، فرهنگی بیداری اسلامی در مصر، از شبکه خبر پخش شد. روایتی از مراحل مختلف جنبش مردمی سال‌های 2010 و 2011 از جمله بخش‌های مجموعه است. حدود 50 کارشناس ، روزنامه‌نگار و استاد دانشگاه‌های مصر در مجموعه مستند «در مسیر نیل» به بازگویی تاریخ شفاهی این کشور و یا بیان خاطرات خود از حضور در انقلاب اخیر پرداخته‌اند.
ـ گردآوری تاریخ شفاهی زندگی حاج حسین آقا ملک، واقف و بنیان‌گذار موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک آغاز شده است.
ـ «بریتانیا و انقلاب مشروطه ایران» نوشته منصور بنکداریان از جدیدترین منابع خارجی رسیده به کتابخانه مجلس شورای اسلامی است که توسط انتشارات دانشگاه سیراکیوز در سال 2006 انتشار یافته است.
ـ کرول هیوز Carol Hughes که پس از خودکشی سیلویا پلات Sylvia Plath، همسر اول تد هیوز Ted Hughs، با این شاعر برجسته انگلیسی ازدواج کرد، خاطرات 28 سال زندگی مشترک با این شاعر نامدار را به چاپ می‌رساند. تد هیوز سال 1998 درگذشت و از سال 1984 تا زمان مرگ در سن 68 سالگی ملک‌الشعراء انگلستان بود.
ـ در مستند تلویزیونی «ایران، از پس هزاره‌ها» خاطرات باستان‌شناسان نامدار ایرانی و زندگی علمی آنها مطرح می‌شود. پخش این مجموعه از شبکه مستند آغاز شده و 52 قسمت دارد.
ـ مجید تفرشی گفت: من الان اندکی بیش از 20 سال است که بی‌وقفه و مستقیما روی اسناد تاریخی مربوط به ایران در آرشیوهای بریتانیایی کار می‌کنم. اگر فرصتی پیدا شود و اطلاعات مفصلی از حجم، گستره و عمق اسناد و مدارک مربوط به تاریخ ایران به خصوص در سده‌های 19 و 20 میلادی در این آرشیوها در اختیار علاقه‌مندان بگذارم معلوم خواهد شد که تا چه حد برای تاریخ‌نگاری ایران به این مجموعه‌ها نیاز است. طبیعی است که اسناد بریتانیایی درباره ایران، همیشه بی‌غرض، کامل و بری از اشتباه نیستند. ولی این به معنای کم‌اهمیت یا بی‌ارزش دانستن کل این مجموعه عظیم نیست. تصورم این است که فهرست توصیفی پرونده‌های اسناد بسیار مهم مربوط به ایران در این آرشیو از حدود 1800 تا 1982 میلادی، خود یک دوره کتاب با حجمی حدود 10 هزار صفحه خواهد شد. البته این فهرست صرفاً درحد معرفی اجمالی و گذاری مجموعه اسناد خواهد بود و به جزئیات نخواهد پرداخت. تهیه چنین دست‌نامه مرجعی گام نخست و بسیار مهمی برای شناسایی این مجموعه اسناد و توجه‌دادن به اهمیت آن در تاریخ‌نگاری معاصر ایران است. با رسیدن این اسناد به سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و آغاز جنگ هشت ساله عراق علیه ایران اهمیت و جذابیت این منابع بیش از پیش شده است.
وی افزود: چند سالی است که قانون آزادی اسناد و دسترسی عمومی به آنها در بریتانیا تغییر کرده و فعلاً روی کاغذ از 30 سال به 20 سال تقلیل یافته است. ولی اجرایی‌شدن این مقررات جدید هنوز شروع نشده و طی یک فرآیند 10 ساله صورت خواهد گرفت. به این صورت که از سال آینده به جای یک سال، دو سال از اسناد مورد بازبینی واقع و آزاد خواهد شد تا در این دوره زمانی 10 ساله مدت زمان آزادسازی اسناد به تدریج از 30 سال به 20 سال تقلیل یابد. در موضوعات مختلف اسناد و پرونده‌های متعددی هستند که پس از موعد مقرر قانونی آزاد نشده‌اند. بخش قابل توجهی از این اسناد لزوما حساسیت سیاسی و امنیتی نداشته و مربوط به افراد حقیقی است که آزادسازی اسناد مربوط به آنها در زمان مقرر ممکن است برای این افراد یا خانواده‌هایشان مشکلاتی ایجاد کند. صرف نظر از این موارد، در موضوع ایران، چهار محور مهم درباره اسنادی که هنوز آزاد نشده‌اند وجود دارد: برخی از جنبه‌های تحولات ملی‌شدن صنعت نفت و سقوط دولت دکتر محمد مصدق، برخی از اسناد ماجراهای منتهی به اعاده حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه خلیج فارس، اسناد مناسبات هسته‌ای ایران و غرب در سال‌های قبل از انقلاب و اسناد برخی از جنبه‌های جنگ عراق علیه ایران. البته طی سال‌های اخیر من موفق شده‌ام که مجوز آزادسازی حدود 5000 برگ از اسناد مربوط به جزایر سه‌گانه و حدود 2000 برگ از اسناد روابط هسته‌ای ایران و بریتانیا را با شکایت و چالش حقوقی رسمی و براساس قانون نسبتا جدید دسترسی آزادانه به اسناد به دست آورم.
تفرشی درباره مراحل کارش در بررسی این اسناد گفت: در مورد اسناد در آستانه آزادسازی در این آرشیو، من معمولا طی دو تا سه روز با یک دستیار و دو عکاس در مراسم خاص مربوط به رونمایی از این اسناد حاضر می‌شوم. در این مدت نسبتا کوتاه من حدود 15 هزار برگ از اسناد مربوط به ایران و موضوعات مرتبط را سریعا مورد ارزیابی اولیه قرار می‌دهم و همکارانم از برگزیده آنها عکس می‌گیرند. البته در سال‌های گذشته چون به دلیل حوادث انقلاب، گروگان‌گیری و جنگ و تحریم‌های بین‌المللی، حجم اسناد مربوط به ایران بسیار زیادتر از قبل شده، ناگزیر دو روز دیگر هم به این امر اختصاص می‌دهم. معمولا حجم اسناد برگزیده بین 3000 تا 4000 برگ می‌شود. مرحله بعد یادداشت‌برداری از اسناد برگزیده در موضوعات مختلف مورد نیاز برای نگارش گزارش‌های مرور اسناد است. 13 سال قبل مقالات من بر اساس اسناد تازه آزادشده هشت مورد بود و سال گذشته این میزان به 16 مقاله هر کدام حدود 2500 کلمه، در حجمی حدوداً 40 هزار کلمه بالغ شد. این مجموعه ناگزیر در مدت زمان بسیار کوتاهی، تهیه و ارائه می‌شود. البته مقالات تهیه‌شده کاملا و اریژینال و تالیفی و بر اساس اسناد تازه‌یاب دیده‌نشده و منتشرنشده بوده و صرفاً برای توضیح افراد یا موضوعاً مورد بررسی از منابع دیگر بهره برده می‌شود. تهیه این مقالات نیز خصوصیت خودش را دارد. به دلیل پراکندگی و در هم تنیده بودن اطلاعات اسناد، من با خواندن هر مجموعه سند اطلاعات آن را سر جای خودش ثبت و ضبط می‌کنم و در ذهنم یک تدوین اولیه را محفوظ می‌دارم. در این حالت به جای نگارش یکی یکی مقالات و گزارش‌ها، عملاً همه مقالات و کل مجموعه در یک زمان به پایان می‌رسد.
ـ مهدی سجودی مولف کتاب «چشم در برابر چشم» که در برگیرنده خاطرات آمنه بهرامی است، می‌گوید که این کتاب قرار است به زبان‌های اسپانیولی و انگلیسی ترجمه و منتشر شود. نام آمنه بهرامی از هفت سال پیش به نامی آشنا تبدیل شده‌است، یک حادثه اسیدپاشی باعث شد که نام او بر زبان‌ها بیفتد. عکس چهره دلخراش او و خبرهایی در مورد این اتفاق در صفحه حوادث روزنامه‌ها نقش بست. کتاب «چشم در برابر چشم» زندگی آمنه را از تولد تا روزهای دبیرستان و عاشقی‌های نوجوانی و بعد دانشگاه و اسیدپاشی و روزهای خانه به دوشی و خیابان‌خوابی در بارسلونا را روایت می‌کند. این اثر 75 ساعت بازگویی خاطرات بوده است که بعد از پیاده سازی آن بازنویسی شده است. این کتاب قرار است که به زبان اسپانیایی ترجمه و در 32 کشور آمریکای لاتین توزیع شود، ترجمه انگلیسی این اثر نیز در دست اقدام است.
سجودی همچنین خبر از ساخت فیلم زندگی آمنه بهرامی بر اساس این کتاب را داد و گفت که یک کمپانی خارجی قصد دارد که از زندگی آمنه بر اساس این کتاب فیلمی بسازد که با اتمام مذاکرات پایانی ساخت آن شروع خواهد شد.
ـ ژنرال استنلی آلن مک کریستال Stanley Allen McChrystal ، فرمانده سابق آمریکا در افغانستان در کتاب خاطرات خود با عنوان «سهم من از ماموریت: خاطرات» My Share of the Task: A Memoir اختلافات میان کاخ سفید و پنتاگون را افشا کرد.
ـ اقامتگاه آدولف هیتلر، دیکتاتور نازی در سال 2012 میزبان نزدیک به یک میلیون گردشگر بود. اقامتگاه هیتلر که «آشیانه عقابEagle's Nest » نام دارد، در یک منطقه کوهستانی مرتفع در منطقه «باواریاBavaria » آلمان واقع شده و کارشناسان علت اصلی رشد چشمگیر گردشگران آشیانه عقاب را ساخته شدن بخش‌هایی از فیلم «والکری Valkyrie» با بازی «تام کروزTom Cruise » در این بنای تاریخی می‌دانند که به روایت یک سوءقصد نافرجام علیه هیتلر می‌پردازد. از سوی دیگر یک رمان مصور که درباره هیتلر نوشته شده است، در آلمان پرفروش شد. این رمان که با نام «او برگشته است Er Ist Wieder Da» (He's Back) منتشر شده، برمبنای این طرح شکل گرفته که هیتلر در مخفیگاهش در سال 1945 نمرده و سال 2011 به برلین بازگشته است. در این داستان هیتلر از خوابی طولانی برمی‌خیزد و در برلین به راه می‌افتد و سخنرانی می‌کند. اما مردم فکر می‌کنند که او یک دلقک ترک است که خود را به هیات هیتلر درآورده است و به حرف‌های او می‌خندند. تیمور ورمز Timur Vermes ، نویسنده کتاب، متولد 1967 در نورنبرگ و روزنامه‌نگار است.
ـ یک کهنه سرباز نیروی هوایی انگلیس که از او به عنوان قدیمی ترین اسیر جنگی و همچنین مسن‌ترین بازمانده انگلیس از دوران جنگ جهانی دوم یاد می شد، درگذشت. الفی فریپ Alfie Fripp در سال 1939 میلادی و در نخستین روزهای جنگ جهانی دوم اسیر آلمان‌ها شد و تقریباً تمام مدت شش ساله جنگ را در اسارت به سر برد. یکی از برادر زادگان فریپ، پس از اعلام خبر درگذشت وی گفت: عمو الفی همیشه بشاش و مهربان بود و هرگز از سختی هایی که تحمل کرده بود، گله نمی کرد.
ـ اداره آموزش پايه با حمايت تاريخ برخط (آنلاين) آفريقاي جنوبي، به منظور بزرگداشت علم تاريخ، همه ساله مسابقه تاريخ شفاهي «انكوسي آلبرت لوتولي» (Nkosi Albert Luthuli Oral History Competition) را برگزار مي‌كند. مسابقة مذكور، بخشي از برنامه همكاري اداره آموزش پايه در زمينه تقويت رشته تاريخ در مدارس است و نامش برگرفته از نام استاد برجسته دانشكده «آدامزAdmas» و اولين دريافت‌كننده جايزه صلح نوبل در صحراي آفريقا است. هرساله از دانش‌آموزان دعوت ميشود تا براي شركت در اين رقابت، طرح تحقيقاتي تاريخ شفاهي خود را، در باره يكي از جنبه‌هاي خاص تاريخ و ميراث محلي ارائه دهند. امسال نيز به مناسبت يكصدمين سال جنبش آزاديخواهي آفريقاي جنوبي، دور نهایي مسابقه با موضوع‌هایي چون: «تاريخچه مدرسه من»، «تاريخچه جامعه من» و « مردان و زنان قهرمان ناشناخته» در محل اداره آموزش پايه «سول پلاتجا هاوس» برگزار شد و برندگان، پس از طي فرايند دقيق داوري، در مراسم جشني كه به همين منظور برگزار گرديد، معرفي شدند.
ـ بازشناسي هويت و تاريخ اندونزي، دستمايه طرح و مقاله‌اي است كه خانم «راتيه هارجونو Ratih Hardjono» روزنامه‌نگار به آن پرداخته است. وی در اين طرح كوشيده است تا با بررسي دهكده‌اي غير بومي به اين پرسش پاسخ دهد كه استفاده از ابزاري مانند تاريخ شفاهي چقدر مي‌تواند به فرآيند بازشناخت هويت ملي ياري رساند. او در مقاله خود نوشته است : تاريخ شفاهي، بهترين راه حفظ و ضبط رويدادهاي گذشته دهكده‌هاي غير بومي و نيز هدايتگر جامعه‌هاي مختلف در اندونزي است. نكته حائز اهميت اين است كه در اندونزي دهكده‌هاي غير بومي نسبت به دهكده‌هاي بومي، از موقعيت اجتماعي پایين‌تري برخوردارند و چالش اصلي بر سر فهم اين ابهام و نظر جهاني در باره آنهاست.
كشور اندونزي در سال 1945 با در كنار هم قرار گرفتن تاريخ‌هاي شفاهي مختلف در سراسر اين مجمع‌الجزاير به وجود آمد. تاريخ شفاهي، تصورات افراد از تاريخ است، اما مهم اين است كه صاحبان اين تاريخ آن را حقيقي مي‌شمارند. حكومت‌هاي محلي متحد شدند و به صورت جمهوري جديد درآمدند و توانستند صاحبان تاريخ شفاهي محلي را متقاعد كنند كه هر كدام از آنها فصلي از تاريخ كشور اندونزي هستند.
