مقدمه چاپ دهم
هفت سال پيش وقتى چاپ اول اين كتاب منتشر و به جامعه عرضه شد؛ انتشارات خاطرات مبارزان سياسى رژيم پهلوى، گسترده و ژرفاى امروزى را نداشت. چنان‏كه در سايت اينترنتى «مركز اسناد انقلاب اسلامى» در معرفى كتاب (دست‏نوشته‏هاى) حسين احمدى روحانى نوشته شده است: «انتشار خاطرات احمد احمد دريچه تازه‏اى به روى تحقيقات مربوط به سازمان مجاهدين خلق گشود»، و به عبارتى ديگر رهيافتى نو در رسيدن به برشهايى از وقايع تاريخى و شناخت جريانهاى سياسى دهه 1340 و 1350 ايجاد كرد. از آن پس خاطرات محسن نجات حسينى، لطف‏الله ميثمى، سيدكاظم موسوى بجنوردى، مرضيه دباغ، طاهره سجادى، عزت شاهى و... منتشر شد. دامنه تحقيقات درباره سازمان به قدرى وسعت يافت كه مؤسسه مطالعات و پژوهشهاى سياسى كتاب سه جلدى سازمان مجاهدين خلق را روانه بازار كرد و حتى كوس فرجام آن را نيز به صدا درآورد.
در چنين فضايى كتاب خاطرات احمد احمد جايگاه ويژه‏اى دارد و هنوز دست به دست مى‏گردد و مخاطبين بسيارى را به دنبال خود مى‏كشد. اين ادعا از نقدها و نامه‏هاى رسيده و منتشر شده در مطبوعات، برگزارى جلسات نقد و بررسى و مسابقه‏ها و نيز حجم زياد جملات مخاطبين در سايتها و وبلاگهاى اينترنتى قابل اثبات است.
طى سالهايى كه از انتشار خاطرات احمد مى‏گذرد شاهد درخواستهاى بسيارى از سوى مردم بودم و هستم كه مى‏خواستند و مى‏خواهند قهرمان كتاب را از نزديك ملاقات كنند. احمد نيز تا جاى ممكن آنها را در منزل ميزبان بود و يا تا چندى پيش كه به كمك عصا و چوب زيربغل به سختى پاى رفتن داشت در نشستها و برنامه‏هاى آنها در مراكز دانشگاهى و فرهنگى در تهران و شهرستانها حضور مى‏يافت. در تمامى اين مدت احمد روز را بدون تماس تلفن و يا ملاقات حضورى در بيان خاطراتش نگذرانده است. نامه‏هاى بسيارى كه در استقبال از اين كتاب نوشته شده در آرشيو «واحد تاريخ شفاهى دفتر ادبيات انقلاب اسلامى» موجود است.
خشنودى و اقبال جامعه ايرانى از كتاب خاطرات احمد احمد نقطه مقابلى نيز داشت و آن ناراحتى و عصبانيت مخالفين نظام جمهورى اسلامى بويژه سازمان مجاهدين خلق بود كه حملات بسيارى به آن كردند، و كسى چون نادره افشارى، از اعضاى سابق شوراى ملى مقاومت در نوشته پرخاشگرانه تندى با عنوان «آن خودسوزى دلسوزى ملى!!» در اينترنت منتشر كرد و هادى شمس حائرى، عضو بريده از سازمان مجاهدين در سالهاى اخير، نقدى ناراحت، مفصل و طولانى نگاشت.
همچنين اين كتاب دست‏مايه‏اى شد براى هنرمندان، چنان‏كه در بهمن 1385 دو قسمت از مجموعه مستند «زيادهاى خاموش» به زندگى و مبارزات احمد اختصاص يافت.
از زيباترين و جذاب‏ترين تبعات انتشار كتاب، نشانى يافتن از دوستان و هم‏رزمان قديمى بود. كسانى كه ساليان سال دست روزگار آنها را از هم دور كرده بود. كسى چون دكتر يونس محمدى يا همان قهرمان پرتاب نيزه‏اى كه قهرمان تحمل شكنجه نيز بود و احمد با نقل خاطره‏اى زيبا از او، اسمش را به ياد نمى‏آورد و در چاپهاى قبلى نيز نام و نشان و اطلاعى از وى پانوشت نشد. ولى امروز از او در اين كتاب نشان بسيار است.
هنگامى كه براى اولين‏بار در سال 1379 اين كتاب در دست خوانندگان قرار گرفت، هيچ‏گاه تصور نمى‏كردم كه چنين بازتابهايى را در پى داشته باشد. پاره‏اى از نامه‏هاى رسيده را در چاپ سوم به كتاب افزودم و از انتشار بازتابهاى بعدى به سه دليل باززدم؛ يك اينكه حجم كتاب اجازه چنين كارى را نمى‏داد. دوم، نامه‏هاى بعدى هم جنس افزوده‏هاى قبلى بود و آخر اينكه از غلبه حاشيه بر متن ابا داشتم.
وقتى قرار شد براى چاپ دهم، كتاب را دوباره ويرايش كنم، در ابتدا متأثر از شرايط و فضاى زمانه تصميم گرفتم كه نثر آن را تغيير دهم تا شايد بهتر و نياز بيشترى از مخاطبين را پاسخ بگويم. ده صفحه‏اى پيش نرفته بودم كه انديشيدم و از خود پرسيدم چه ضرورتى دارد كه نثر و ادبيات خاطرات را تغيير دهم. اين كتاب، زاده شرايط و فضاى دهه 1370 است و براى شناختن آن فضا و شرايط، حفظ نثر به روال قبل لازم است، گرچه بسيارى از الفاظ و ادبيات پاره‏اى از جملات، امروز به مذاقم خوش نمى‏آيد؛ اما اين امر دليلى بر مخدوش كردن نشانه‏هاى آن زمان نمى‏شود، پس تمام آن صفحات را پاره كرده دور ريختم و به نثر قبلى بسنده كردم. اما غلطهاى تايپى و برخى اشتباهات محتوايى در پاورقيها را مانند مناصب نظامى سرتيپ طاهرى و يا نام حسينى شكنجه‏گر را اصلاح كردم و يافته‏هاى جديد سرگذشت آن قهرمان پرتاب نيزه را به پاورقى كتاب افزودم.

دى 1386
محسن كاظمى
mkazemi69@yahoo.com

اولين آموزه ‏ها

تولد و خانواده
در يكى از روزهاى فصل بهار سال 1318، در روستايى به نام ايرين نزديك اسلام شهر در استان تهران و در خانواده‏اى مذهبى به دنيا آمدم. من سومين فرزند خانواده بودم. در دامان مادرى پرمهر و مؤمن به نام طوبى حاجى تهرانى تربيت شدم. در سايه پدرم حسين احمد كه مردى زحمتكش، ساده و  بود پرورش يافته و بزرگ شدم.
پدرم در همان روستا به كار كشاورزى و دامدارى اشتغال داشت. وى با اينكه سواد كافى نداشت، ولى سطح فكرش از هم‏ولايتيهايش بيشتر بود و در گره‏گشايى مشكلات اهالى روستا پيش‏قدم مى‏شد و گاهى نقش كدخداى ده را ايفا مى‏كرد. به اين ترتيب منزل ما به محل رفع و رجوع مسائل و مشكلات بسيارى از همسايگان و اهالى ده و رتق و فتق امور آنها تبديل شده بود.
مادرم با اينكه مانند پدرم سواد نداشت، ولى قرآن را به‏خوبى قرائت مى‏كرد. بسيارى از سوره‏هاى قرآن را از حفظ بود و گلستان سعدى را خيلى خوب از بر مى‏خواند. او زنى بود كه دايم در جلسات مذهبى و روضه شركت مى‏كرد و از نظر اعتقادى و مذهبى به ائمه اطهار عليه‏السلام ارادت خاصى داشت. هرگاه اسم يكى از ائمه معصومين عليه‏السلامرا مى‏شنيد و يا به يادشان مى‏افتاد، بى‏اختيار اشك مى‏ريخت. به قول خودش شيرى كه به ما داده بود با اين اشكها عجين بود.
برادر بزرگم، مهدى نام دارد. او مردى متدين و مذهبى است كه در طول نهضت امام خمينى رنجها، زحمات  زيادى را متحمل شد. او همواره مورد احترام همه خانواده بود و من در مسائل مذهبى و انقلابى از وى الگو گرفتم. در مطالب بعدى شرح مختصرى از فعاليتهاى وى را خواهم گفت.
برادر ديگرم محمود از بدو تولد با نقيصه كندذهنى و بيمارى روانى مواجه شد و در جوانى به علت شدت بيمارى، با وجود مراقبتها و درمانهاى اعضاى خانواده فوت كرد.
خواهرانم خديجه و فاطمه هر دو متدين، محجبه و مؤمنه‏اند. خواهر بزرگ‏ترم خديجه خانم در نبود من و برادرم هنگام فرار يا مخفى شدن از دست ساواك، ياور و پشتيبان واقعى والدينم بود. وجود او براى پدر و مادرم هنگام دورى و زندانى شدن ما، آرامش خاطر خوبى بود. او پس از ازدواج هم زحمت زيادى براى پدر و مادرم كشيد. مواقعى كه در زندان بودم براى رهايى، ملاقات يا جستجوى من زحمت بسيارى مى‏كشيد.

مهاجرت
در آستانه ورود به مدرسه بودم كه خشكسالى ده را فراگرفت و شريان حياتى آبادى را به خطر انداخت، به نحوى كه براى دست‏يابى به آب رودخانه بين اهالى اختلاف و گاهى نزاع روى مى‏داد. صاحب (ارباب) روستا، زنى بود به نام خانم بختيارى، گويا وى همسر صمصام بختيارى بود. او نمى‏توانست آب مورد نياز روستا را تأمين كند و بيشتر به فكر مزارع و باغات خود بود. و درنتيجه وضعيت اهالى رو به وخامت گذارد و تعداد كثيرى از آنها پس از فروش مايملك خود به شهرهاى اطراف كوچ كردند.
وضعيت اقتصادى و معيشتى پدرم نيز به شدت بد شد. او براى رهايى از اين مشكل، پيشه كشاورزى را رها كرد. ملك و املاك خود را فروخت و سرمايه ناچيزى تهيه كرد و دست خانواده را گرفت و به سوى شهر روانه شد.
پدرم در محله عباسى خاكى (چهارراه عباسى ـ هلال احمر) خانه‏اى خريد. اين ساختمان، دو طبقه و داراى چهار اتاق بود كه يك طبقه (دو اتاق) را اجاره داديم. گذران ما از همين راه و درآمدى ناچيز از فروش شير گاوهايى بود كه از روستا آورده بوديم. بعدها پدرم در شركت نفت با حقوق خيلى كم به عنوان كارگر ساده استخدام شد و به اين ترتيب به قول معروف آب باريكه‏اى براى خود و خانواده‏اش فراهم كرد.

محله عباسى و رباط كريم تهران
محله عباسى خاكى از جهت فرهنگى برايمان تازگى نداشت، چرا كه بيشتر ساكنين آن از مهاجرينى بودند كه از شهرها و روستاهاى مختلف به آنجا آمده بودند و با خود، همان فرهنگ ساده و بى آلايش روستايى را همراه داشتند. مردان براى گذران زندگى در كارخانجات، كارگاهها و روى زمينهاى كشاورزى و صيفى‏جات كار مى‏كردند. زنها نيز برخلاف روستا تنها نقش مادرى و خانه‏دارى را ايفا مى‏كردند. (۱)
محله ما آب لوله كشى و سالم نداشت. از اين رو دخترها و زنها با همان حجاب ساده و بى تكلف، به‏سر جويهاى آبى كه به آب انبارها ختم مى‏شد، مى‏رفتند و ظرفها را شسته يا از آب پر كرده و براى خانواده خود مى‏آوردند.
تركها و فارسها، بيشترين قوم ساكن در محله عباسى و رباط كريم بودند. آنها در جشنها و مراسم مذهبى به شيوه‏هاى سنتى و مختص به خود عمل مى‏كردند. گاهى اين مراسم به صحنه رقابت و سبقت از يكديگر بدل مى‏شد. به خاطر دارم كه در ايام عزادارى ماه محرم، به اصطلاح براى روكم كنى يكديگر، سعى مى‏كردند دسته‏هاى عزادارى آنها وسيع‏تر، عظيم‏تر، و باشكوه‏تر از ديگرى باشد. از اين رو گاهى اين صحنه‏ها به دعواها و اختلافهاى محلى تبديل مى‏شد. افراد محل هم به كمك و پشتيبانى از هم‏ولايتى و هم‏زبان خود مى‏شتافتند.
يكى از مناطق نزديك به عباسى، قلعه‏مرغى بود كه فرودگاهى داشت. من گاهى ساعتها از بالاى بام ساختمان دو طبقه‏اى به تماشاى صحنه‏هاى زيباى پرواز و فرود هواپيماهاى ملخى مى‏نشستم. اين از قشنگ‏ترين و جالب‏ترين صحنه‏هايى بود كه تا آن روز شاهد بودم. با پرواز هر هواپيما، من در آسمان خيال كودكى به پرواز درمى‏آمدم، كه تنها ياد فقر، حرمان و بدبختى مردم مرا به دنياى واقعى‏ام برمى‏گرداند.
 با همان حال و هواى كودكى آنچه كه از درماندگى، فقر و بيچارگى مردم مى‏فهميدم برايم رنج‏آور و آزاردهنده بود. به دنبال جواب اين سئوال بودم كه چرا برخى چنين نگون بخت و برخى چنان خوش بخت و مرفه هستند.

۱ ـ زنها در روستاها دوش به دوش مردان و در كنار همسر و فرزندانشان روى زمينهاى كشاورزى كار مى‏كردند و يا با حفظ و نگهدارى دام و طيور، نقش مؤثرى در اقتصاد خانواده داشتند. با روى آوردن خانواده‏هاى روستايى به شهر، زنها نقش و كاركرد خود را در فضا و شرايط شهر از دست دادند.



نام پست الكترونيك نظر شما کد امنیتی