و نیز دیگر آثار او که هنوز به انگلیسی ترجمه نشده:

Biografi a di una città: storia e racconto: Terni, 1830 – 1985, Città di parole. Storia orale di una periferia romana [Centocelle], Bruno Bonomo, Alice Sotgia, Ulrike Viccaro, 2006; Acciai Speciali: Terni, la Thyssen Krupp, la globalizzazione, 2008

در این مجموعه (در پنج بخش: زبان یا رموز زبانشناسی؛ جنگ؛ ترنی (Treni)، ایتالیا؛ هارلن (Harlan)، کنتاکی؛ پایان قرن) مقالات پراکنده او (به زبان‏های ‏فنلاندی، کاتالونیایی، ایتالیایی، اسپانیایی) از سال 1979 تا 2006جمع‏آوری شده است، که کم و بیش برای جامعه خوانندگان به زبان انگلیسی شناخته شده هستند و تمام آنها به گذشته و حال توامان تعلق دارند: «این مجموعه حاصل 30 سال کار با منابع شفاهی و نیز چکیده جایگاهی است که امروز خود را در آن می‏یابم و اساس کارهای دیگری هستند که در اینجا ارایه نشده‏اند‏.» (صفحه 3، به نقل از:

The Order Has Been Carried Out: History,Memory, and Meaning of a Nazi Massacre in Rome , New York: Palgrave, 2003; Alessandro Portelli, et al., Città di parole:‏ Storia orale di una periferia romana, Rome: Donzelli, 2007; “I’m Going to Say it Now: Interviewing the Movement” in Reflection on the Fieldwork Process , eds., Bruce Jackson and Edward D. Ives, Urbana: University of Illinois Press, 1996)

مهمتر آنکه: «تمام این‏ها، کارهای در جریان است و همیشه جاری و ناتمام خواهند بود»(ص3). با توجه به این نکته، مجموعه حاضر اطلاعاتی را در مورد قبل از دوران نوشتن پورتلی و در طی آن ارائه می‏دهد، در حالی که خود آن فرآیند تاریخی را نیز تشریح می‏کند. به عبارت دیگر، این آثار بازتعریف گذشته در فرآیند پایان‏ناپذیر بازتعریف آن هستند (پورتلی به صورت مؤکد و تا حدی وسواس‏گونه-بازنویسی می‏کند، به روز می‏کند، ترجمه می‏کند، فکر می‏کند و تحت تاثیر تجربیات و شرایط اجتماعی-اقتصادی جدید، در افکار و عبارات خود را بازاندیشی می‏کند). بنابراین می‏توان این مطالب را صورت‏های متفاوت از یک مقاله در نظر گرفت که هر یک تاریخ مکتوب و شفاهی غنی خود را دارند: که بارها گفته شده، نوشته شده و ترجمه شده‏اند‏ و به شکلی محسوس یک موضوع اساسی را شرح می‏دهند – گونه‏های تکراری روایت شفاهی (مقایسه کنید با گونه‏های آهنگ‏های محلی) که تنها بیان‏های ‏گوناگونی از تاریخ را به دست می‏دهند و منعکس کننده دیدگاه‏های ‏فردی و جمعی شکل گرفته تاکنون هستند. [1] تغییر در تحقیقات شفاهی، آهنگ‏های ‏مقبول، داستان‏ها ‏و تاریخ، امری ذاتی است، به علاوه، پورتلی همان قدر که استاد داستان‏سرایی است (همچون یک منتقد ادبی و متخصص شناخت فرهنگ عامه) به همان اندازه بازگو کننده تاریخ (همچون یک تاریخدان) هم هست.
این مجموعه درون تاریخ سیر می‏کند و نیز تصویری اجمالی از پورتلی در حال تعمق در مورد تکامل دانش و فعالیت‏های ‏خود ارائه می‏دهد. او یک فعال و متفکر سه وجهی سیاسی/عمل گرا/دانشمند و یک متفکر دانشگاهی و مردمی است (مثلاً او برای روزنامه‏های ‏چپ ایتالیا چون: il Manifesto, Liberazione , l’Unità می‏نویسد). او یک مصاحبه‏گر تمام عیار در هنر مصاحبه شفاهی، با پیشینه‏ای طولانی است، و در عین حال در تمامی دیگر بخش‏های ‏فرآیند تاریخ شفاهی نیز فعال است، از مصاحبه و پیاده سازی گرفته تا ترجمه همزمان، و همیشه به دنبال «اشتراک جایگاه share authority» با مصاحبه شوندگان است («تجربه‏ای در فضای برابر experiment in equality»). [2] او یک تاریخ شفاهی‏نگار چندچهره است که تاکنون در تمام بخش‏های ‏این فرآیند نقادانه اندیشیده است. اما بیش از هر چیز، پورتلی یک شنوندۀ طراز اول است که همیشه ریزه‏کاری‏های ‏بیانی لایه‏های ‏نهفته در سخن (و سکوت) را توامان می‏شنود: ریزه‏کاری‏های ‏فردی و جمعی، آگاهانه و غیر آگاهانه، ریزه‏کاری‏های ‏مربوط به یک نسل، اسطوره‏ها ‏و ادبیات، که همگی به هم مرتبط و به شکلی دو جانبه روشنگر هستند. او با تقویت تمام این‏ها ‏نشان می‏دهد نکته‏های ‏اساسی بسیاری وجود دارند که خوانندگان می‏توانند خود آن‏ها ‏را بشنوند.
رونالد گریل (Ronald Grele) آثار پورتلی را در زمینه دانش تاریخ شفاهی به شیوه‏ای عالی و تقریباً شورانگیز معرفی می‏کند و توجه دارد که چه طور همکار او از نخستین کسانی بود که با جدیت بسیار به خود مصاحبه توجه می‏کرد (چراکه آن را صرفاً یکی از اسناد پشتیبان برای تاریخ‏نگاری سنتی در نظر نمی‏گرفت): به مواردی چون تولید خاطره،‏ ماهیت گفتاری آن،‏ و شیوه بازتاب سرشت خاطره در مصاحبه، زبان و ساختار«تاریخ‏گویی» (نفس روایت qua narration)، در مورد ذهنیت و چند فاعلی بودن و روش‏های ‏تاثیرگذاری خاطرات، اسطوره‏ها ‏و ایدئولوژی‏ها ‏بر گذشته در حال حاضر، و نیز تعامل دو طرفه بین فرهنگ مکتوب و شفاهی.
مولف، خود، این مقالات را برای خوانندگان ایتالیایی گردآوری و ترجمه کرده است. در واقع بسیاری از آنها برای نخستین بار در اینجا به ایتالیایی بازنویسی شدند. حال پورتلی باید جابجایی وارونه را برعهده می‏گرفت تا قابلیت دسترسی مورد تاکید را در انگلیسی هم فراهم آورد. (این مجموعه قبلاً با عنوان Histories Orals , Barcelona: Memorial Democratic, 2009 به اسپانیایی برگردانده شده است.) شاید طعنه آمیز باشد که نوشته‏های ‏او خارج از ایتالیا شناخته شده تر از داخل ایتالیا است، اما اخیراً دو حادثه موجب افزایش توجه به این متون شد: نخست، اعطای غیرمترقبه جایزه ملی و پرآوازه ایتالیا (Premio iareggio, 2000) برای L’ordine è già stato eseguito (1999) [ترجمه: دستور انجام شد] که جایگاه ملی پورتلی را در ایتالیا روشن کرد. دوم، تشکیل انجمن تاریخ شفاهی ایتالیا (Associazione Italiana di Storia Orale [AISO]: http://www.aisoitalia.it) در سال 2006 بر اساس تجربه برگزاری نخستین نشست انجمن بین المللی تاریخ شفاهی در ایتالیا (رم، 2004) به ریاست پورتلی، که پیش از آن وجود نداشت. انجمن تاریخ شفاهی ایتالیا از آن زمان تا کنون انتشارات جدید بسیاری در زمینه تاریخ شفاهی به زبان ایتالیایی داشته و فعالانه کنفرانس‏ها، طرح‏های پژوهشی و سایت‏های ‏جدیدی را اجرا یا راه اندازی کرده است.
ممکن است وجهۀ ایتالیایی پورتلی برای فعالان تاریخ شفاهی خارج از ایتالیا شناخته شده نباشد. او انجمن فرهنگی Circolo Gianni Bosio را در رم تاسیس کرد و همچنان آن را اداره می‏کند.‏ این مؤسسه اخیراً رونق یافته است (جایی که بیشتر مصاحبههای پورتلی در آن نگهداری می‏شود) و سهم مهمی در احیای موسیقی مردمی دهه‏های ‏1960 و 1970 (به خصوص در منطقه لاتزیو) داشته است. من نخستین بار در این محیط با پورتلی روبرو شدم (یعنیI giorni cantati). من خود به عنوان یک محقق احیای فرهنگ عامه،‏ به تقسیم بندی مشابهی درمورد روایت شفاهی و تاریخ شفاهی رسیده بودم. در واقع بخشی از لذت من در مطالعه این مجموعه، منابع تحقیقات مربوط به باقیمانده آهنگ‏های ‏عامیانه بود. پورتلی یک «classic 68er» (sessantottino)، است که مشخصه او نگرانی‏های ‏معمول نسل بسیارگرفتار،‏ یعنی مواردی چون: تاریخ کار، مبارزه طبقاتی، فاشیسم و مقاومت است. با این حال پورتلی نه دلتنگ است و نه کلیشه ای، بلکه به عنوان یک متفکر زیرک ظاهر می‏شود که به جنگی مشغول است که با توجه به بازخیزش ایدئولوژی‏های ‏فاشیستی و مبارزات جدید گارگری در عصر جهانی‏سازی، نیاز به جنگی تازه دارد. پورتلی تعمداً با یادآوری مبارزات تاریخی علیه فاشیسم و نازیسم برای نسلی که اخیراً از سوی آنان اغوا شده‏اند‏، هیچ‏گاه از جنگ کناره‏گیری نمی‏کند و متعهد است برای تمام بخش‏های ‏جامعه ایتالیا (حتی برای دانش آموزان دبیرستانی- چالش نهایی) در مورد خاطره تاریخی و مبارزه سیاسی صحبت کند. اما او به همان اندازه که نگران خطرات ایدئولوژی‏های ‏خشک و انتقادناپذیر چپ است، نگران خشونت غیر قابل توجیه هم هست (مقایسه شود با انصراف او پیش از تحلیل استفاده از شهادت نامه‏های ‏گفتاری در محاکمات تاریخی علیه بریگادهای سرخ Red Brigades). [3]
او به مباحثات زبانی نیز می‏پردازد و در این امر انگلیسی و ایتالیایی برای او یکسان است. در واقع او بهترین مترجم خود است و از معادل‏های ‏مناسبی بهره می‏گیرد که حتی برای خوانندگان دو زبانه نیز ناآشنا نیست. در اینجا نیز می‏توان اصطلاحات کنایه آمیز زبانی مربوط به منطقه رم و لاتزیو را در مصاحبه‏هایش، به همراه نثر زنده و گاهی شوخ طبع و برنده‏اش (در نوشته و در گفتار، در انگلیسی و در ایتالیایی)، حتی در پرداختن به موضوعاتی که به هیچ وجه سبک نیستند، همچون تاریخچه کارگری و محیط کارخانه، یافت (که مشخصاً با روحیه من سازگار نبود، به طوری که مؤدبانه از بررسی اثر اخیر پورتلی «فولاد» ( Acciaio) صرف نظر کردم).
او به همین سبک از دیگر حدود نیز عبور می‏کند: همان قدر در مطالعه شفاهی و ادبی نقل قول‏ها، آهنگ‏های ‏محلی (آمریکایی و ایتالیایی)، فرهنگ عامه و ادبیات آمریکا راحت است که در تحلیل تاریخ شفاهی، فی نفسه، چنین است. قدرت مشاهده دقیق پورتلی همه را تحت تاثیر قرار می‏دهد، دیدگاه‏های شگفت‏آور و بدیع او- که می‏توان فرض کرد حداقل بخشی از آن در عادت نقد ادبی،‏ تجزیه و ترکیب متون (ادبی و شفاهی)، بررسی استعاره‏ها، تفاوت‏های ‏جزئی لحن، نشانه‏های ‏اجتماعی زبانی، تفاوت‏های ‏لهجه و تحول شخصیت او نهفته است- همگی بسته به دیدارهای مکرر وی با داستان سرایان در جهان واقعی و سئوال کردن از آنها دربارۀ معنا است. نشانه تمام آثار او تعهد اخلاقی‏اش به زندگی واقعی راویان پرشمار خود و معانی ضمنی کلمات آنها در عرصۀ اجتماعی سیاسی حال و گذشته است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
یادداشت‏ها:
[1] - مثلا “Un autobus rosso: ovvero, vittime innocenti di cannone liberatore” (92-163) که به انگلیسی با عنوان «تا این حد به یک اتوبوس سرخ بستگی دارد، یا، قربانیان بی‏گناه اسلحه آزادی» منتشر شد (و هنوز «در حال تدوین») در سال 2000 در اوهایو در زمان جنگ کوزو خوانده شد، این اثر در حالی باز نویسی شد که افغانستان و سپس عراق نیز در ذهن او بود و در سال‏های ‏2004و 2007 منتشر شد. مقالات متعددی با عنوان «چه چیز تاریخ شفاهی را متفاوت می‏کند» نیز درباره موضوعات گوناگون وجود دارند (که آخرین آنها در:

Oral History, Oral Culture and Italian Americans, ed. Del Giudice (New York: Palgrave, 2010)
که یک نسخه برداری مکتوب از یک سخنرانی تمام و کمال شفاهی است، یافت می‏شود!)

[2] - ببینید سخنرانی معرفی او در صفحه اینترنتی هیئت مدیره انجمن تاریخ شفاهی ایتالیا به نشانی:
http://www.aisoitalia.it/2008/12/alessandro-portelli/
[3] - مثلاً، «آنچه در ادامه می‏آید به معنای تصدیق تمام افرادی که در 7 آوریل محاکمه شدند، یا فعالیت‏های ‏سیاسی (و غیر سیاسی) برخی از آنان و گروه‏های ‏سیاسی‏شان نیست، همچنین به ارزیابی نتایج این محاکمات نیز نمی‏پردازد.» با این حال او در ادامه می‏گوید: فرض کنیم که این دادگاه، در چنین «زمان خطیری»، چنین نقش مهمی در ایجاد و باز آفرینی تاریخ داشته است، تأمل در روش‏ها ‏و نگرش‏های ‏استفاده از این شهادت نامه‏های ‏شفاهی، به همان میزان که در خاطره تاریخی ملی سرنوشت ساز بوده، برای مولف ضروری و به طور ویژه مفید بوده است.»

لوئیزا دل گوئیدیچی
 (Luisa Del Giudice)
لس آنجلس
ترجمه: اصغر ابوترابی
منبع:
ORAL HISTORY REVIEW, Volume 37, Issue 2, pp: 264-268



نام پست الكترونيك نظر شما کد امنیتی