به گزارش سايت تاريخ شفاهي ايران؛ خاطرات شفاهي «محمد عرب» نخستين معاون علي‌اكبر ولايتي، در وزارت امور خارجه با عنوان شيخ‌المعاونين ما كجاست؟ به قلم حسين روحاني صدر به نگارش درآمده و به زودي توسط مركز اسناد انقلاب اسلامي منتشر مي‌شود.
يكي از ويژگي‌هاي بارز اين كتاب اينست كه در آن واحد به دو مقوله تاريخ‌نويسي منطقه «رستم‌آباد» و تاريخ شفاهي وزارت امور خارجه پرداخته است. در اين كتاب تاريخ روستاي «رستم‌آباد»، (روستاي 100 سال پیش در شميران و اتوبان امروز)، بازنويسي شده است. اين كتاب دربرگيرنده وضعیت منطقه رستم آباد شمیران و سیر مبارزات و فعالیت‌های مذهبی و ملی و ارتباط و همراهی وی با آیت‌الله سیدابوالقاسم کاشانی و امام خمینی(ره) در دوران پیش از انقلاب و در فاصله سال‌های 1340 تا 1357 است. از طرفي وقايع و رويداد‌هاي مهمي كه در دوران معاونت وي در وزارت امور خارجه در سال‌هاي 60 تا 64 روي داده، مطرح شده است.
محمد عرب از کارکنان اداره تسلیحات نظامی بود که به دلیل فعالیت‌های سیاسی به زندان افتاد و از این سازمان اخراج شد. وی پس از پیروزی انقلاب شهردار قم شد و از جمله کسانی بود که سپاه پاسداران این منطقه را راه‌اندازی کرد. محمد عرب از سال 1360 در وزارت امور خارجه فعال و سفیر ایران در کشور عمان شد. سرکنسولی جمهوری اسلامی ایران در دبی و ریاست شورای استان قم از سِمَت‌های بعدی وی هستند. محمد عرب در حال حاضر مشاور استانداری قم است.
در اين اثر از خاطرات و گفته‌هاي بيش از 60 ديپلمات با سابقه در وزارت امور خارجه استفاده شده است. با توجه به اينكه اين افراد خاطرات خود را در جايي يادداشت نكرده بودند، بسياري از وقايع و رويدادهايي كه توسط محمد عرب مطرح مي شد، روحاني‌صدر (نويسنده اثر) مباحث مطرح شده را با تعداد ديگري از ديپلمات‌هاي وزارت خارجه در ميان مي‌گذاشت، تا براي تاييد و رد موضوعات مطرح شده اطمينان حاصل نمايد. نگارش اين اثر 8 سال زمان برده است و مراحل تدوين و نگارش آن با كتاب «سفير 7 هزار روزه»(خاطرات سيد تقي موسوي درچه‌اي) اثري كه چند ماهي است توسط سوره مهر منتشر و روانه بازار شده، همزمان بوده است.
خاطرات خادم القرآن دكتر محمد صادقي تهراني به زودي منتشر مي‌شود
حسين روحاني صدر، يكي از شفاهي كاران برجسته كشورمان كتاب ديگري را تا اواخر سال جاري با موضوع خاطرات «خادم القرآن دكتر محمد صادقي تهراني» (1305 – 1390) را به چاپ خواهد رساند.
روحاني‌صدر كار مصاحبه با دكتر صادقي تهراني را از سال 87 شروع كرد كه حاصل آن 30 ساعت مصاحبه مفيد با ايشان بود. بعد از درگذشت دكتر صادقي تهراني در فروردين سال 90 ادامه كار مصاحبه را با پسران آن مرحوم انجام داد.
آیت الله صادقی تهرانی از علمای فعال در مبارزات سیاسی بوده است و به دلیل فعالیت سیاسی در دوران رژيم پهلوي از ایران فرار کرده و پس از عربستان به عراق مهاجرت نموده و پس از اخراج علما از عراق، به لبنان و عربستان رفته و سرانجام ايشان سال 57 پس از ۱۷ سال دستگيري و دوری از وطن به بيروت رفت كه پس از تثبيت موقعيت در لبنان، به فرانسه رفته تا امام خميني را در نوفل لوشاتو ملاقات كند. همچنين سفري به ايتاليا داشت و در دانشگاه هاي ايتاليا سخنراني با موج بسيار عظيمي در رابطه بر لزوم تاسيس حكومت اسلامي داشت و بعد از مدت‌ها دوري از وطن به ايران بازگشت. آن مرحوم همچنین از حضرات آیات عظام خویی و امام خمینی اجازه اجتهاد دارد. پس از بازگشت به قم، فعالیت اصلی دکتر تهرانی در قم بر تدریس و تحقیق متمرکز شد و محور کار ایشان قرآن قرار گرفت. تا جایی که وی را به «فقیه قرآنی» می‌شناسند.
تألیفات ایشان بیشتر در زمینه مسائل فقهی و قرآنی است و «الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن والسنه» در ۳۰ جلد به عنوان اثر اصلی تفسیری و «توضیح المسائل نوین» که در سال ۱۳۲۳ تألیف نمودند به عنوان اثر متفاوت فقهی ایشان که بر مبنای مسلک و اسلوبی که ایشان آن را «فقه گویا» نامیده بودند و با نظرات گاه ساختارشکنانه تألیف شده نمونه‌ای از آثار آن مرحوم است. فقه گویا نظریه‌ای در مقابل فقه سنتی و فقه پویا(دیدگاهی که پس از انقلاب مطرح شد) بود. يكي از تأليفات ايشان در 67 بود كه با وقوع ماجراي سلمان رشدي و كتاب آيات شيطاني،كتابي با نام آيات رحماني را در پاسخ به گفته‌هاي او نوشتند كه در حقيقت اعدام افترائات او باشد.
كتاب خاطرات «خادم القرآن دكتر محمد صادقي تهراني» تا اواخر سال جاري توسط انتشارات شُكرانه (انتشارات يكي از پسران مرحوم دكتر محمد صادقي تهراني) به چاپ مي‌رسد.
فاطمه نوروند
