احد گودرزیانی،نويسنده و روزنامه نگار: اين روزها درباره خاطره دفاعمقدس، مي‌توان زياد و بسيار گفت و نوشت. آن‌قدر آثار اين حوزه زياد شده است كه خود به خود اجازه اين كار را مي‌دهد و مي‌طلبد. به عبارت ديگر، گوشزد مي‌شود كه وقت نقد جدي آثار فرارسيده تا از دل وضعيت توام با بسياري خاطرات منتشر شده و نقدهاي جان‌دار، كتاب‌هاي بهتر و برتر خلق شود.
جشنواره كتاب سال دفاعمقدس* هر سال آثار اخير اين موضوع را با همكاري داوران بررسي مي‌كند و كمترين نتيجه، آن است كه تازه‌ترين كتاب‌هاي جنگ، شناسايي و رده‌بندي مي‌شود.
در اين مسير، قالب خاطره هميشه اول بوده است. چون ما ايراني‌ها بيشتر خاطره‌گو و خاطره‌شنو و در این سال ها خاطره‌نويس هستيم. به خصوص از سال‌هاي دفاعمقدس به بعد كه براي خاطرات جنگ، ظرف و سبك خاصي ابداع كرده‌ايم و شناسايي مختصات آن هنوز كامل نشده است.
در دوره هاي اخير داوري كتاب‌هاي خاطرات در جشنواره كتاب سال دفاعمقدس، چند گروه شاخص از آثار ديده مي‌شود. يكي مفصل‌‌نويسي‌هاست كه معمولاً سوژه های محكم و بكري دارند و به اين دليل، هر چه خاطره به ذهن راوي مي‌رسد، طبقه‌بندي مي‌شود. از كودكي و نوجواني و مبارزات انقلاب تا بعد از جنگ. ديگري همان تجربه جاري است كه كتاب‌هايي در حجم 150 تا 200 صفحه توليد مي‌شود و همه رقم سوژه در آن‌ها ديده مي‌شود. از كسي كه خود خواسته خاطراتش از جنگ منتشر مي شود تا كساني كه دنبال آن‌ها رفته‌اند و از متن‌ها مي‌توان فهميد كه خاطرات راوي چقدر اهميت داشته و نويسندگان چه كرده‌اند؟
در اين مسير، خاطرات به دو گروه خودنوشت و شفاهي تقسيم مي‌شوند و در گروه خاطرات شفاهي، نقش نويسنده پررنگ مي‌شود و حاصل كار محصول مشترك راوي و نويسنده است.
در شاخه‌هاي جزيي‌تر داوري كتاب‌هاي خاطره، خاطرات ارتشيان هميشه مورد توجه بوده است. كتاب‌هاي خاطرات آن‌ها در سال‌هاي اخير بيشتر شده است كه يك قدم بزرگ محسوب مي‌شود و داوران جشنواره كتاب سال دفاعمقدس در بخش خاطره، اميدوارند قدم‌هاي كيفي و محتوايي نيز برداشته شود. همچنان كه بعضي نويسندگان، پيش‌قدم شده و خاطرات بكر رزمندگان و فرماندهان ارتش را كه بيشتر در قالب گزارشي و نظامي نوشته مي‌شد، در فضاي ادبي سروسامان دادند و از ظاهر امر برمي‌آيد، اين كار فراگير مي‌شود و نتايج پرشماري در آينده دارد.
از ديگر شاخه‌ها در كتاب‌هاي خاطره و در نقطه مقابل مفصل‌نويسي، كوتاه‌نويسي هاست كه عيار آن‌ها با زحمت نويسندگان در پرداخت نثر و جاسازي ظرايف وقايع در آن‌ها سنجيده مي‌شود. رقابت اين كتاب‌ها در برابر گروه‌هاي ديگر كتاب‌هاي خاطره، نفس گير مي‌شود و چنين به نظر مي‌رسد كه براي داوري آن‌ها بايد زمينه و روش ديگري طراحي كرد.
از اين‌ها كه بگذريم، مي‌ماند آرزوهاي تكراري براي نتايج جشنواره كتاب سال دفاعمقدس. اين‌ها گفته و نوشته شده، اما باز گفتن آن‌ها، شايد نتيجه‌اي داشته باشد. اول اين‌كه كتاب‌هاي برتر و تقديري فقط در مراسم اختتاميه معرفي نشوند. تا جشنواره بعد به بهانه‌هاي منطقي و معقول تجديد چاپ، معرفي و نقد شوند تا نام‌هاي آن‌ها در ذهن‌ها بماند. همچنين نشست‌هاي بررسي اين آثار برگزار شود و ميهمانان كساني باشند كه اين كتاب‌ها را با دقت خوانده‌اند و در سخنان شان كلي گويي نكنند و مخاطب از ارجاعات آن‌ها لذت ببرد و براي لحظاتي آن كتاب يا آثار برتر را كشف كند. در اين فضا تلاش داوران جشنواره كتاب سال دفاعمقدس نيز معنا مي‌شود و جايگاه پيدا مي‌كند.
*برگزیدگان پانزدهمین جشنواره انتخاب کتاب سال دفاعمقدس سي‌ام آبان ماه 90 معرفی شدند.
منبع: خبرگزاری کتاب ايران (IBNA)
