نگاهي ديگر به فرمانده حساس‌ترين لحظه‌هاي دفاع مقدس
تهيه نقشه‌اي جامع و كاربُردي از موقعيت مناطق جنگي، تلاش براي وحدت در بالاترين سطوح فرماندهي و تاثيرگذاري در حساس‌ترين لحظات دفاع مقدس توسط شهيد حسن باقري در كتابي به نام اين شهيد تشريح شده‌اند. اين كتاب به همت مركز اسناد و تحقيقات دفاع‌مقدس منتشر شده است.
دومين اثر از مجموعه كتاب‌هاي «فرماندهان دفاع‌مقدس» با محوريت بررسي نقش شهيد حسن باقري در دفاع مقدس و شامل مقالات، سخنراني‌ها و دست‌نوشته‌هاي مرتبط با اين شهيد، وارد بازار نشر شده است.
مروري اجمالي بر سال‌هاي آغازين جنگ تحميلي عراق عليه ايران نشان مي‌دهد كه اقدامات اساسي شهيد حسن باقري، سنگ بناي بسياري از پيروزي‌هاي دوران دفاع‌مقدس بوده است.
تهيه نقشه‌اي جامع و كاربُردي از موقعيت جغرافيايي مناطق جنگي، راه‌اندازي واحد اطلاعات و عمليات سپاه، شناسايي عميق توانايي‌هاي خودي و دشمن، تلاش براي همكاري و ارتقاي روحيه وحدت در بالاترين سطوح فرماندهي سپاه و ارتش، پافشاري به جا و تاثيرگذار در حساس‌ترين لحظات تصميم‌گيري و تبيين شرايط خاص جنگ براي رزمندگان، جزو اصلي‌ترين عملكردهاي شهيد باقري در دوران دفاع‌مقدس به شمار مي‌روند.
فصل اول كتاب «شهيد حسن باقري» به سخنان و ديدگاه سردار غلامعلي رشيد، جانشین ستاد کل نیروهای مسلح درباره نقش شهيد باقري در بنيان‌گذاري واحد اطلاعات سپاه و بروز استعدادهاي اين فرمانده جنگ در جبهه‌هاي نبرد اختصاص پيدا كرده كه در بخشي از آن آمده است: «صحنه جنگ، محل ظهور و بروز استعدادهاست. استعدادهاي كم‌نظير شهيد حسن باقري در جنگ شكوفا شد. وي بنيان‌گذاري بخشي از ساختارهاي مهم جنگ را برعهده داشت كه از جمله آن‌ها اطلاعات و عمليات و سازمان رزم سپاه بود.»
تبيين نقش و جايگاه شهيد باقري در طرح‌ريزي استراتژي نظامي و فرماندهي جنگ از منظر سردار سيد يحيي رحيم صفوي، دستیار و مشاور عالی فرمانده معظم کل قوا در فصل دوم اين كتاب جاي گرفته و فرماندهي، شجاعت و اخلاق فرماندهي شهيد حسن باقري مورد بررسي قرار گرفته‌اند.
سردار صفوي در بخشي از سخنان خود درباره نقش شهيد حسن باقري در دوران دفاع‌مقدس و اهميت ثبت وقايع جنگ از ديدگاه او مي‌گويد: «شهيد باقري هر شب پيش از خواب، عملكرد آن روزش را مي‌نوشت. مطمئن هستم كه دست‌نوشته‌هاي ايشان هنوز باقي است. اتاق‌هاي ما كنار هم بود، در قرارگاه كربلا - گلف سابق كه ما نام آن را پايگاه منتظران شهادت گذاشته بوديم - آخرين چراغي كه خاموش مي‌شد، مال ايشان بود. همان‌طور كه گفتم ايشان تمامي مطالب و وقايع را مي‌نوشت و منظم‌ترين فرد در نوشتن بود.»
فصل‌هاي سوم و چهارم از كتاب «شهيد حسن باقري» به يادداشت‌ها و سخنراني‌هاي سرداران حسين ظريف‌منش و غلامعلي رشيد درباره ويژگي‌هاي شهيد باقري در فرماندهي جنگ مانند «مديريت اقناعي»، «مشاركت دادن افراد»، «پيشگويي شهيد باقري در مورد اقدامات دشمن»، «نقش وي در عمليات‌هاي فتح‌المبين، ثامن‌الائمه(ع)» و «نحوه شهادت حسن باقري» اختصاص پيدا كرده‌اند.
متن كامل سخنراني شهيد حسن باقري، فرمانده قرارگاه نصر در عمليات رمضان در جمع رزمندگان تيپ 21 امام رضا(ع) درباره تحليل روند جنگ، محتواي فصل پنجم كتاب «شهيد حسن باقري» را شكل داده و تحليل علي مينو، راوي شهيد باقري در عمليات‌هاي بيت‌المقدس و رمضان از دست‌نوشته هاي اين فرمانده شهيد، در فصل ششم از كتاب «شهيد حسن باقري» ديده مي‌شوند.
مينو در بخشي از نوشته‌اش درباره نقش‌آفريني شهيد باقري در اطلاعات و عمليات رزمي مي‌گويد: «تفكر شهيد باقري درباره واحد اطلاعات و عمليات رزمي و نقش ويژه‌اي كه براي آن قايل بود، بسيار اهميت دارد. ايشان كه بنيان‌گذار و معمار اصلي واحد اطلاعات و عمليات به شكل پويا و نوين آن بود، توانست با به كارگيري دقيق اين ابزار، نقاط عطف زيادي در جنگ ايجاد كند كه در راس آن‌ها شكستن تابوي ايجاد شده در ذهن رييس جمهور وقت [بني‌صدر] بود؛ برداشت غلطي كه ـ به دليل تحريك سياسي ـ از تخصص ارايه مي‌شد و در عمل به اختلاف بين سپاه و ارتش مي‌انجاميد.»
در پايان كتاب «شهيد حسن باقري» مروري بر دست‌نوشته‌هاي اين فرمانده پاسدار از سال 1360 تا 1361 و معرفي برخي از كتاب‌هاي منتشر شده درباره وي مانند «چشم جبهه‌ها»، «يادگاران؛ كتاب باقري» و «چشم بيدار حماسه» منعكس شده‌اند.
حسن باقري در بخشي از دست‌نوشته‌هاي خود، متن كامل برخي از جلسات فرمانده سپاه و ارتش و همچنين مشاهدات و پيش‌بيني‌هاي خود را درباره صحنه نبرد و محاسن و معايب عمليات‌هاي اجرا شده در سال‌هاي 1360 و 1361 ثبت كرده است.
كتاب «شهيد حسن باقري» در قطع رقعي و 240 صفحه، با شمارگان 2 هزار نسخه و بهاي 32 هزار ريال، توسط مركز اسناد و تحقيقات دفاع‌مقدس به چاپ رسيده است.
غلامحسين افشردي (حسن باقري) بیستم اسفندماه سال 1334 در تهران به دنيا آمد. وي در كميته استقبال از حضرت امام خميني(ره) و سپس كمیته انقلاب اسلامی و برخی نهادهای دیگر انقلابي فعالیت داشت و با انتشار روزنامه جمهوری اسلامی، همكاری با این روزنامه را آغاز كرد.
وي با آغاز جنگ تحمیلی، راهي جبهه‌هاي جنوب ايران شد. فرماندهی محورهاي جنوب و دارخوین در عملیات ثامن‌الائمه(ع)، معاونت فرماندهی عملیات طریق‌القدس، فرماندهی قرارگاه نصر در عملیات فتح‌المبین، بیت‌المقدس و رمضان، فرماندهی قرارگاه كربلا و جانشین فرماندهی كل قرارگاه‌های جنوب و یگان زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامي از مهم‌ترين سمت‌هاي حسن باقري در دفاع مقدس بوده‌اند.
سردار سرلشكر غلامحسین افشردی( حسن باقري) نهم بهمن ماه 1361، در حال شناسايي در منطقه عملياتي والفجر مقدماتي به شهادت رسيد.
خبرنگار : مريم اسدی جعفری
منبع: خبرگزاری کتاب ايران (IBNA)
