ضرورت پیاده سازی مصاحبه تاریخ شفاهی

مصاحبه در تاریخ شفاهی مراحلی دارد که بخشی از آن مربوط به بعد از انجام مصاحبه است. بعد از انجام مصاحبه چه مراحلی باید طی شود تا تولید سند شود؟ اگر به مصاحبه بعنوان "سند" نگاه نگاه کنیم، قطعاً پیاده سازی یکی از مهمترین قسمت‌های تاریخ شفاهی است. در این مرحله مصاحبه از صدا وتصویر تبدیل به متن یا سند شده، ارزش پژوهشی یافته و دیگر خصوصی و از منابع تاریخ است.

نگهداری مصاحبه ها را می توان در دو شکل کلی دسته‌بندی کرد: نخست آرشیو های شخصی تاریخ شفاهی، و دوم آرشیوهای عمومی که معمولا پیاده سازی در آنها با اهداف درون سازمانی انجام می شود. باید توجه کرد که آرشیو شخصی با آرشیوهای بزرگ قابل مقایسه نیست؛ از این رو در مراکزی که وسعت کارشان گسترده است، هر گونه بی نظمی در امر پیاده‌سازی موجب می شود تا پیدا کردن و رسیدن به موضوعات مورد نظر پژوهش با مشکل برخورد کند.

پیاده سازی مرحله ای است که نوار از صوت تبدیل به متن می شود، آن‌گاه از طریق متن است که می توان به آن مصاحبه دسترسی پیدا کرد.

ضرورت پیاده سازی مصاحبه های تاریخ شفاهی چیست؟ چه لزومی دارد که کاست ها ، سی دی ها یا فیلمهای حاوی گفتگوهای تاریخ شفاهی پیاده سازی شوند؟ با توجه به هزینه هایی که این بخش دارد چرا به جای متن، صدا در اختیار مراجعه کنندگان قرار نگیرد و آرشیوها هزینه ای راجع به این مرحله متحمل نشوند؟

مصاحبه گفتگوی منظم بین راوی و مصاحبه کننده است. حاصل این گفتگو در کاست، سی دی و فیلم مستند می شود. روایتهای حاصل از ضبط صداها در تاریخ شفاهی، هر چند بخش گسترده‌ای از کار تاریخ شفاهی را تشکیل می دهند. ولی واقعیت این است که اگراین منابع ساماندهی نشوند و امور ثبت و استخراج اطلاعات آنها انجام نشود، نابسامانی در آرشیوها غالب شده و با گسترش کارهای تاریخ شفاهی و ازدیاد منابع مشکلات جدی در آرشیوهای تاریخ شفاهی به وجود می آید. مهمترین حسن پیاده سازی دسترسی آسان به متن است و محققان به سرعت می  توانند به خواسته های پژوهشی شان برسند. هر چند که به این ترتیب در پژوهش های ارجاع به  متن مصاحبه صورت می گیرد و نه صدا و تصویر.

اگر نگاهی به پژوهشهای تاریخی که با رویکرد تاریخ شفاهی انجام شده اند داشته باشیم اهمیت متون حاصل از مصاحبه را خواهیم دید.محققان با دیدن متن‌های مصاحبه به سرعت برداشت و نیاز پژوهشی شان برطرف می شود. پس سرعت دسترسی به متن از یک طرف و نوع ارجاع موجب می شود تا مراکز تاریخ شفاهی به پیاده سازی مصاحبه های تاریخ شفاهی تاکید کنند و با ایجاد پرونده های مصاحبه مراحل تاریخ شفاهی تکمیل کنند. 

پیاده سازی در تاریخ شفاهی یکی از مراحل حساس و مهم است. اگر صوت حاصل از مصاحبه طبق استانداردهای تعیین شده پیاده سازی نشود متون حاصل از مصاحبه اعتبار و اهمیت خود را از دست می دهند.به عبارتی اگر پیاده کننده ها به هر نحو بخواهند برداشت یا تغییراتی در متن حاصل از مصاحبه داشته باشند در خیلی از موارد متن به دست آمده نامفهوم بوده و یا با معنایی غیر از آنچه که در اصل مصاحبه وجود داشته درک می شود.

پیاده کننده باید کارش را با دقت انجام دهد. یکی از بهترین نمونه های پیاده سازیِ مصاحبه که منتشر نیز شده است، مصاحبه های دکتر حبیب لاجوردی با سران حکومت شاه در خارج از کشور در طرح تاریخ شفاهی ایران مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه هاروارد است. با دقت در متون یاد شده به این نتیجه می رسیم که پیاده کننده با دقت خاصی کارش را انجام داده است. پیاده سازی عین گفتار راوی موجب می شود تا خواننده در متن جریان قرار گیرد و فضا و شرایط مصاحبه را درک کند. در این شیوه تمام گفتاری که در مصاحبه وجود دارد بدون کم و کاست وتغییر پیاده سازی می شود و تنها به ویرایش ادبی آن مبادرت می کنند. اما اگر پیاده کننده ها استنباط خودشان را بنویسند و مصاحبه را با تغییر و یا بی دقت پیاده کنند، اسناد تولید شده را دچار نوعی تغییر کرده‌اند که این مغایر با استانداردهای تاریخ شفاهی است.

با دیجیتالی شدن منابع تاریخ شفاهی برخی معتقد بودند صوت حاصل از مصاحبه می تواند در اختیار مراجعه کنندگان قرار گیرد و نیازی به پیاده سازی نیست. اما چنین نبود. اگر مرحله پیاده سازی تاریخ شفاهی را حذف کنیم، محققان برای پیدا کردن موضوعات پژوهشی از لابلای مصاحبه ها باید وقت زیادی صرف کنند. در شرایطی که تحقیقات تاریخی به سوی نمایه سازی و سرعت استخراج مطالب پیش می رود پیاده نکردن این مصاحبه ها باعث می شود تا مداخل و عناوین اصلی مصاحبه ها به مرور فراموش شوند. دیگر اینکه تعدادی از راویانی که درقید حیات هستند نیز راضی به استفاده از صدایشان نیستند و اصرار دارند مصاحبه های پیاده شده پس از بازنگری و تائیدشان بعنوان منابع تاریخ شفاهی مورد استفاده قرار گیرد.

غلامرضا آذری خاکستر



نام پست الكترونيك نظر شما کد امنیتی