یکی از نویسندگان برجسته در تاریخ‌شفاهی ایران، «محسن کاظمی» است؛ او که به جبر سن کم، خود را از قافله جنگ، جامانده می دید و قرار گرفتن در شرایط جنگ برایش به آرزویی تبدیل شده بود(مقدمه کتاب، صفحه 7)، ناگهان دست تقدیر، فرصتی برایش به‌وجود آورد که علاوه بر قرار گرفتن در فضای جنگ، در سلسله سفرهایی به مناطق جنگی، فرصت همراهی یکی از فاتحان و نام‌آوران دفاع مقدس، سپهبد صیاد شیرازی به او داده شود؛ آن‌هم در واپسین سال‌های عمر آن شهید!
کاظمی، خود اعتراف می‌کند، که این فرصت، «عطیه الهی» بود (مقدمه کتاب، صفحه 7)؛ او مشتاقانه قلم و کاغذ را توشه سفر می‌کند و به جمع مسافرین می‌پیوندد.

شهید صیاد شیرازی هیچ‌گاه جنگ را پایان‌بخش فعالیت‌های خود نمی دید و از این‌رو در سال 1373، برای انتقال دانش و تجربیات جبهه و جنگش در دانشگاه افسری امام علی(ع) مشغول تدریس شد و سپس هیأتی را با عنوان «معارفِ جنگ» ایجاد کرد تا خاطرات رزمندگان را از مأموریت‌های میدانی و پژوهشی، مناطق عملیاتی و عوارض باقیمانده از جبهه‌های جنگ، ضبط و ثبت صوتی و تصویری نماید تا در تهران تکمیل و مدون شوند.

محسن کاظمی در این مجال، در سال 1374، فرصت یافت تا به‌عنوان وقایع‌نگار سفرهای میدانی با این هیأت پیوند بخورد و در 9 سفرمیدانی، حوادث را به‌صورت لحظه‌به‌لحظه به ثبت برساند. او علاوه بر این، با تیزبینی‌های خود تمام فعالیت‌ها ، سخنرانی‌ها، گفتارها، خاطرات، روش‌های مدیریتی و حتی مناجات‌های شبانه شهید صیاد شیرازی را ثبت نمود تا بعدها اثری که عرضه می‌دارد، بر محور شخصیت شهید شیرازی استوار باشد. نتیجه این 9 سفر، پس از تدوین و مطابقت با مشاهدات عینی و حذف موارد تکراری، کتابی 262 صفحه‌ای با عنوان «یادداش‌های سفر شهید صیاد شیرازی» شد که با همکاری مشترک حوزه هنری و هیأت معارف جنگ ارتش جمهوری اسلامی برای اولین بار در سال 1378 راهی بازار نشر شد.

این کتاب بر اساس ترتیب سفرها تدوین و فهرست شده است: مأموریت به کردستان، آذربایجان غربی، خوزستان، منطقه عملیاتی طریق القدس(1)، (2) و (3)، اردوی دانشجویی دانشگاه امام علی(ع)، منطقه عملیاتی فتح المبین و در نهایت، اردوی دانشجویی دانشگاه امام علی(ع).
محسن کاظمی در این کتاب، ‌لحن راوی را برای قلم خود اتخاذ و وقایع را به‌صورت یادداشت‌های روزانه ثبت کرده است. سفرها2 تا 4 روزه هستند. لحن راوی به داستان فضا بخشیده است. او علاوه بر مشاهدات، احساسات و هیجان‌های خود را نیز چاشنی نوشته‌هایش کرده است. آنها همراه گروهی از فرماندهان جنگی به مناطق مختلف جنگی سرکشی کرده و خاطرات برجای مانده از خاطرات جنگ را برای یکدیگر تعریف کردند. در این میان، شهید شیرازی اوضاع و احوال پس از جنگ پادگان‌ها و مناطق جنگی را نیز بررسی می‌کرد. گاهی اظهار رضایت می‌کرد و گاهی هم تأسف می‌خورد که چرا پادگانی که ماه‌ها برای تصرفش جنگید، حال، متروک، رها شده است.

کاظمی، نوشته‌هایش را بر شهید صیاد شیرازی متمرکز کرده است. گرچه غیر از این هم نمی‌تواند باشد؛ چون بانی این سفرها و مرکز ثقل گروه، خودِ او است. او به هر منطقه عملیاتی که می‌رسد، یک‌بار دیگر نقشه عملیات را با دیگر فرماندهان مرور می‌کند و گهگاه، نقشه عملیات، مسیر حرکت نیروها و یا محل استقرار نیروها در زمان جنگ را در دفترچه یاداشت خود ترسیم می‌کند. محسن کاظمی هم این ترسیم‌های دستی را با ظرافت، در لابه‌لای متن کتاب گنجانده است.
گروه اعزامی، علاوه بر تفحص و بازنگری مناطق عملیاتی جنگی، نیم‌نگاهی هم به مسائل فرهنگی داشت و در هر منطقه، از خانواده‌های شهدای آن دیار تقدیر به‌عمل می‌آورد. محسن کاظمی تمامی این برنامه‌ها را در یادداشت‌های سفر خود نگاشته است. او همچنین تعدادی از تصاویر منتخب سفر خود را در انتهای کتاب به مطالب، پیوست کرده است.

کتاب" یادداشت‌های سفر شهید صیاد شیرازی" در زمستان 138۸، برای بار چهارم منتشر شد.

احمدرضا امیری سامانی



نام پست الكترونيك نظر شما کد امنیتی