بنیاد شهید و امور ایثارگران به عنوان حافظ اطلاعات، اسناد و مدارک شهدا و ایثارگران کشور در عرصه تحقیق و بررسی و تشکیل پرونده شخصی و فرهنگی برای ایشان، گام‏های بلند و موثری برداشته است. «طرح اسناد افتخار» مبتنی بر گردآوری خاطرات خانواده شهدا (در مرحله اول) و مصاحبه با جانبازان (در مرحله دوم)، زمینه‏های عملی مشارکت در برگزاری این نشست را فراهم ساخت.

نقطه پیوند بنیاد شهید و امور ایثارگران و کارشناسان شفاهی‏کار به سال 1390 و برگزاری یک دوره آموزشی در هتل کوثر اصفهان باز می‏گردد. بخشی از شرکت‏کنندگان این نشست کارشناسان معاونت تحقیق و پژوهش ادارات کل بنیاد شهید و امور ایثارگران تشکیل می‏دادند که در حال حاضر مسئول اجرای طرح اسناد افتخار در سطح استان خود هستند.

این نشست با سخنرانی حجت‏الاسلام مازنی معاونت پژوهشی بنیاد شهید و امور ایثارگران کشور و حجت‏الاسلام شهیدی نماینده ولی فقیه و معاون رییس جمهور و ریاست بنیاد شهید و امور ایثارگران، دکتر رحماندوست و علیرضا کمری دبیر علمی نشست و پخش مستند سازمان اسناد ایثارگران آغاز شد.
علیرضا کمری دبیر علمی نشست در دو بخش مجزا و در 18 بند به روند شکل‏گیری نشست، فراخوان، پذیرش مقالات و چهارچوب کلی آنها پرداخت.

سپس مقالات منتخب برای ارایه در این نشست در سه جلسه صبح و عصر ارایه شدند که چکیده این مقالات به شرح زیر هستند:

1: جایگاه تاریخ شفاهی ایثار و شهادت در حوزه تاریخنگاری معاصر ایران

دکتر بهادر قیم 
عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه شهید چمران اهواز، و معاون پژوهشی و تحصیلات تکمیلی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید چمران اهواز

بطور کلی تاریخ شفاهی در عین اینکه یک مقوله متقدم در تاریخنگاری است، اما در شرایط فعلی و بنا به پیشرفت‌های فنی و تکنیکی حاصله درابزار و روش‌های تاریخی، خصوصاً در کشور ما، شاخه‌ی جدیدی از تاریخنگاری تلقی می‌گیرد. این شاخه‌ی جدید بسان سایر علوم دیگر ممکن است در مرحله‌ی اولیه‌ی خود مورد قضاوت‌های مختلف واقع شود و حتی بازده کمتری داشته باشد، اما وقتی که در مسیر تکامل قرار بگیرد به طور قطع از نکات سلبی آن کاسته برنکات ایجابی افزوده می‌شود. بهره مند شدن این شاخه از تاریخنگاری از ابزار، وسایل و تکنیک‌های جدید، در مراحل مختلف نظیر: گردآوری اطلاعات، آنالیز اطلاعات و نتیجه گیری، منجر به ارتقای جایگاه این حوزه تاریخنگاری خواهد شد. ارزش جایگاه تاریخ شفاهی در ارتباط با مقوله «ایثار» و «شهادت» زمانی بر ما مکشوف می‌شود که بدانیم وصیت نامه‌های شهدای گرانقدر انقلاب اسلامی ودفاع مقدس، تنها یک بخش بسیار جزئی از ایده، فکر و اعتقاد و عملکرد یک شهید را برای ما بازگو می‌کند و بخش قابل توجهی از مصادیق، رفتارها، ایده‌ها، گفتمان‌ها، نظرگاه ها، معیارها، ارزش‌ها، هنجارها، عملکردها و بسیاری از جنبه‌های دیگر شهید را می‌توان با کمک تاریخ شفاهی مرتبط با آن شهید استحصال نمود. این بخش از تاریخ شفاهی همچنان در سینه و ذهن اولیاء، دوستان، همزمان و همسران شهدای گرانقدر انقلاب اسلامی بصورت بکر و دست نخورده باقی است. این گنجینه بزرگ و ارزشمند تاریخ شفاهی در اصل معدن بالقوه‌ای که با کمک روش‌های مخصوص به علم تاریخ شفاهی، فعلیت می‌یابد و چون این عملیات بر پایه اصول و معیارهای جدید علمی صحت سنجی و ناسره زدایی می‌شود، لذا می‌توان امید داشت این روند هم در ارتقاء جایگاه تاریخ شفاهی ایثار و شهادت و هم در میزان بهره مندی و اعتقاد بیشتر بر این حوزه تاریخنگاری در آینده، موثر واقع شود.

2: «نقش آموزه هاي ديني يک دهه قبل از انقلاب در شکل گيري مؤلفه هاي ايثار وشهادت رزمندگان»

ولی‌الله مسيبي‌قمبواني
دانشجوی دکتری تاریخ محلی دانشگاه اصفهان

مؤلفه هاي اصلي شکل گيري هسته سخت رزمندگان در جبهه هاي جنگ واينکه چه عواملي باعث اين مؤلفه ها شده است، از موضوعاتي مي باشد که هنوزهم که بيش از سه دهه از شروع جنگ مي گذرد به درستي رمز گشائي نشده است.باشروع جنگ عراق عليه ايران،توده عظيمي از مردم  بويژه جوانان ازتمام علايق و وابستگي هاي مادي خود گذشته بر اساس آموزه هاو اعتقادات ديني،مذهبي وملي خود به دفاع از دين وکشور  پرداختند. رزمندگاني که اکثر آنها سني کمتر از 30 سال داشتند وشخصيت اعتقادي آنها قبل از انقلاب اسلامي شکل گرفته بود.سعي ما در اين مقاله رمز گشائي از محور هاي اساسي شکل گيري هسته سخت رزمندگان يک دهه قبل از انقلاب مي باشد.
فرض ما بر اين است که مباحث روحانيون در مساجد،تلاشهاي معلمان در مدارس،تشکل ها وانجمن هاي اسلامي و فعالان ديني وميهني در شکل گيري اين هسته سخت مؤثر بوده است.علما بر فراز منبر ها سخنراني مي کردند معلمان به طور مخفيانه شاگرداني انقلابي تربيت مي کردند بر اساس  مصاحبه ها وخاطرات تأکيد داشتند که فعاليت هاي عده اي از معلمان در راستاي تربيت فرهنگي بوده است  وآموزه هاي ديني را تبليغ مي کردند انتشار کتابهاي مذهبی از ديگر مؤلفه هاي هسته سخت جوانان مي باشد،جواناني که با شروع جنگ به جبهه ها رفته واز تمام هستي خود براي دفاع از اعتقادات خود ايستادگي کردند. تلاش ما اين است که با ارزيابي کتابهاي درسي قبل از انقلاب واستفاده از ابزار تاريخ شفاهي ميزان تأثير گذاري هر کدام از مؤلفه هاي موجود در اعتقادات مذهبي رزمندگان را بررسي کنيم.
در اين مقاله بر آنيم که به چگونگي شکل گيري شخصيت اعتقادي رزمندگان اسلام در يک دهه قبل از انقلاب با استفاده از متون تاريخي وحافظه تاريخي درقالب تاريخ شفاهي وباروش ميداني وبا بهرگيري از مصاحبه هاي رزمندگان بپردازيم.محورهاي اساسي مقاله همچنين بر آن است که برآورد کند که به چه ميزان اعتقادات جوانان در جنگ وايثار واز خود گذشتگي آنها تحت تأثير شرايط فر هنگي متون درسي قبل ازانقلاب از يک سو واز سوي ديگر تحت تأثير نماد هاي مذهبي يا عوامل ديگر قرار داشته است.

3: جایگاه تاریخ شفاهی در احیای گفتمان اخلاقی جنگ

سیدابوالفضل رضوی
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی

جنگ از سنخی که در تاریخ ما با عنوان دفاع مقدس از آن یاد می‌شود و با مفهوم «جبهه» به عنوان گفتمانی اخلاقی- انسانی در اذهان به یادگار مانده است مبیّن روح مسئولیت پذیری، خلاقیت، و از خود گذشتگی است. در این‌جا جنگ، تنها آوردگاه کشتار و خشونت نیست بلکه عرصه‌ای است که روحیه ایثار و جوانمردی را نهادینه می‌کند و اخلاق و منطق رفتاریِ خاص خود را می‌آفریند. جنگ یادآور ایمان و از خودگذشتگی جامعه ایرانی برای دفاع از کیان خویش است و الگوی عملی کارآمدی تلقی می‌گردد که بازشناخت آن همگرایی، مسئولیت‌پذیری و ارزش‌مداری جامعه را درخود دارد. بر همین اساس، بازشناخت جنگ، با هدف احیا و کارآمدی گفتمان اخلاقی حاکم بر آن؛ رسالتی است که بر ذمه تاریخ شناسان است و از حیث معاصریت موضوع، پژوهش در آن برعهده شفاهی‌نگاران است. در اینجا «تاریخ شفاهی» نه اینکه جنگ، بلکه فرهنگ و اخلاق حاکم بر جنگ را پژوهش می‌کند و ضمن شناخت وجوه مختلف آن، فهم مؤثر و کارآمد حاصل از جنگ را به جامعه ارائه می‌دهد. در همین جهت نوشتار حاضر ضمن تأملی بر جایگاه جنگ در تاریخ؛ سهم جنگ پژوهی شفاهی‌نگاران دفاع مقدس را در جهت احیای گفتمان اخلاقی جنگ و نهادینه کردن اخلاق و ارزش باوری در جامعه امروزی ایران را مورد بررسی قرار می‌دهد.

4: تاریخ شفاهی ایثارگران گمنام

مریم توسلی کوپایی
کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی - مشاور طرح پراکنده شاهد اداره آموزش و پرورش ناحیه 2 اصفهان

هنگامی‏ که از ایثار و شهادت سخن به میان می‏آید رزمندگان و ایثارگران دوران دفاع مقدس از تمامی‏ گروه‏ها، به ویژه جانبازان، شهدا و آزادگان مد نظر قرار می‏گیرند. در کنار این گروه، خیل عظیم مردم پشتیبان جبهه و جنگ نیز قرار دارند. پرسش اساسی این است که آیا ایثارگری محدود و منحصر به همان دوران است؟ آیا ایثارگران، گروه‏های شناخته‏شده فوق‏الذکر هستند؟ آیا تاریخ ایثار و فداکاری تنها منطبق بر هشت سال جنگ تحمیلی است؟ پاسخ به این پرسش‏ها، برخی واقعیت‏های نامحسوس دوران دفاع مقدس را از پرده برون افکنده، دریچه‏ای نوین بر روی کلیه محققین علوم انسانی می‏گشاید. در تحقیقات تاریخی مربوط به دفاع مقدس، به ایثار و فداکاری و جانفشانی‏ خانواده جانبازان اعم از پدر و مادر، همسر و فرزندان کمتر توجه شده است. این موضوع از آن رو اهمیت دارد که نباید تاریخ دفاع مقدس را به ایثارگران جانباز محدود و خلاصه کرد. آنچه پس از نایل شدن ایثارگر به درجه جانبازی، بر خانواده آنان، در ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی گذشته، خود تاریخ و روایتی جداگانه و مفصل دارد و باید آن را متمم تاریخ ظاهری دفاع مقدس دانست.

5: عملیات بیت المقدس و ایثار و شهادت؛ مطالعه موردی ابوشریف

سمیه بختیاری 
دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه اصفهان

عملیات طرح کربلا 3 با نام نبرد «الی بیت المقدس» از روز دهم اردیبهشت سال 61 آغاز گشت که تنها مراحل اول و دوم آن به دلیل واکنش های دشمن، حوادث و رخدادهای میدان نبرد به مدت بیست و شش روز به مرحله اجرا در آمد. در پایان مرحله اول در روز هفتم عملیات، قرارگاه فجر در تکمیل هدف های طرح آفندی از تپه های برقازه و شیخ قندی به مواضع دشمن تک کرد.
دکتر حبیب الله شریفیان که در جریان کردستان به ابوشریف ملقب شده بود؛ یکی از فرماندهان شاخص این عملیات انحرافی بود که نقش مهمی در موفقیت آن ایفا نمود. اين پژوهش به روش توصيفي - تحليلي و بر پايه 45 ساعت مصاحبه ی فعال با خانواده و همرزمان شهید، جنبه هایی از ایثار و شهادت در کارنامه ی ابوشریف را مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد.

6: كاربرد روش تحقيق پديدار شناسي در تاريخ شفاهي شهادت تبين امكان و ضرورت

حمید ژیان‌پور کارشناس ارشد تحقیقات آموزشی و کارشناس مرکز اسناد آستان قدس رضوی   و 
ابوالفضل حسن‌آبادی دکتری تاریخ محلی، و مدیر مرکز اسناد آستان قدس رضوی

روش پديدار شناسي يك روش توصيفي قياسي است كه از فلسفه پديده شناسي سرچشمه مي گيرد. در اين مقاله  به روش پديدارشناسي و كاربرد آن در تاريخ شفاهي شهادت پرداخته شده است. براي توضيح اين موضوع نخست به تاريخچه فلسفه پديده شناسي و سپس تطبيق آن به عنوان يك روش تحقيق كيفي در تاريخ شفاهي پرداخته می‌شود. در ادامه با این فرض کلی که اطلاعات گرفته شده از مصاحبه های تاریخ شفاهی شهدا تحت تاثیر سه مولفه خانواده شهید،جامعه و مصاحبه کننده یا مرکز حمایت کننده قرار دارد،چگونگی و چرائی تکراری بودن بیشتر داده های گرفته شده بررسی می‌گردد.در این بررسی با استفاده از روش پدیدار شناسی به اهمیت لایه های فکری درونی افراد و تاثیر آن بر داده های تاریخ شفاهی در موضوع شهدا پرداخته شده و سعی می‌گردد تا از منظر تعامل بین ذهنیات درونی افراد با واقعیات جامعه و خواستهای حکومتی پاسخی برای تابوگرایی و گاها فرار از واقعیات تاریخی در این نوع مصاحبه ها داده شود.وبرای تبیین بیشتر با استفاده از روش پدیدارشناسی برخی از محتواهای تولید شده در قالب جداول بررسی و تحلیل می‌گردد.

7: پارادایم ایثار و شهادت با تکیه بردروازه بانان تاریخ شفاهی برخی ازشهدای دفاع مقدس

فائزه توکلی
کارشناس پژوهشكده تاريخ در پژوهشگاه علوم انساني و کارشناس پژوهشی پژوهشکده حکمت معاصر

پارادایم به معنای الگوواره به سرمشق و الگوی مسلط و چارچوب فکری و فرهنگی اطلاق می‌شود که مجموعه‌ای از الگوها و نظریه‌ها را برای یک گروه یا یک جامعه شکل می‌دهد. هر گروه یا جامعه، «واقعیات» پیرامون خود را در چارچوب الگوواره‌ای که به آن عادت کرده تحلیل و توصیف می‌کند. اصطلاح پارادايم در حوزه هاي مختلفي از علوم درجهت تحليل واقعيت ها به كار گرفته می‌شود و امروزه به معناي يك جهان‌بيني و نظريه‌ی كلي است كه انسان راجع به قلمروئي از هستي دارد و با توجه به آن نظريه به تفحص و بررسي جزئيات درون آن قلمرو مي‌پردازد. در کشور ایران با پیشینه نهضت ها و قیام هایی که در طول تاریخ   ایران اسلامی رخ داده است، شهادت و ایثار با فرهنگ مردم قرین بوده است. در تاریخ معاصر به ویژه در دوران انقلاب اسلامی و دفاع مقدس  شاهد گسترش فرهنگ شهادت در میان جوانان بوده ایم. در این مقاله تلاش بر آن است تا با تبیین فرهنگ شهادت از منظر پارادایمی(الگو واره ای)  به این سئوال پاسخ داده شود که «آیا فرهنگ شهادت به ویژه در دوران دفاع مقدس یک پارادایم فکری بوده است ؟ و اگر چنین است مولفه های آن کدام است.؟» با واکاوی  روایت‌های تاریخ شفاهی برخی ازرزمندگان دفاع مقدس مولفه های پارادایمی استخراج و تبیین می‌شود.

8: کودکانِ  شفاهی کار
راهکاری برای نهادینه سازی فرهنگ ایثار و شهادت در اندیشه و نگرش کودکان با بهره گیری از تاریخ شفاهی

سعید سالاری
دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه تهران

پرسش بنیادین در اين نوشتار آن است كه چگونه مي توان از راه به کارگیری و همکاری در تاریخ شفاهی به گسترش و بالندگی فرهنگ ايثار و شهادت در میان کودکان و نوآموزان دبستانی دست زد؟ در اين راستا بایستی بیان نمود که دیدگاه های گونه گونی برای گسترش این فرهنگ پیش از کاربرد تاریخ شفاهی پیشنهاد شده است و از این رو کارهای آموزشي گسترش یافته آموزشگاهها بر آنها استوار شده اند؛ كه در ميان آنها دیدگاه های «تحولي نگر» داراي جايگاه برجستهاي هستند. اين دیدگاه ها بر اين باور سفارش مي كنند كه آموزش رویدادهای پنداشتی (امور انتزاعي) در دوره كودكي انجام پذیر و کارآمد نيست. انگاره پیشنهادی و بنیادین  نوشتار پیش رو آن است كه کارهای ارزشي را با آنكه کارها و رویدادهایی آشکارا  پنداشتی (انتزاعي) هستند، مي توان با رويكرد و ساختار کنشگری همزیستگاهی (اجتماعی) و درون گروهی(چه در جامه سرپرستی و چه همراهی) به گونه ای سازنده در دوره كودكي آموزش داد؛ (کودک کنشگر در برابر کودک شنوا)،گفتن این نکته بایسته است که این شیوه، رویاروی گونه آموزشگاهی و گسترش یافته پیشین و امروزین است که امروزه همچنان در آموزشگاه های کشور ما برپای است. اين روش با نگاه بر روان پویایی پذیری كودكان و توان همراهی و همکاری در گروهها و همچنین گرایش به کنشورزی در پهنه و میدان های همزیستگاه (جامعه) به همراه نیاز به دیده شدن در دوره كودكي ساخته شده است. برهمين پایه، تلاش ميشود بر بنيادي انگاره ای-نمونهای و در کوششی خردورزانه، نمونه ها و راهکارهایی براي اين جستار، در زمینه برنامه آموزشی و گسترش و نهادینه سازی ايثار و بالیدن به ایثارگری  از راه به کارگیری تاریخ شفاهی و توان آن، ارائه گردد. ايثار در پیوند با برنامه آموزشی و یادگیری در پیکر تاریخ شفاهی از دو سوی کار ساز است: 1) ره آورد و 2) فرايند. ايثار از سوی ره آورد تاریخ شفاهی، پیشامد و رُخ دادي را نشان مي دهد كه در جهان بيرون نمود يافته است و با نشان دادن آن نمود برای دیگران همانا مي توان چشم براه  و یا دوست دار پیش آمد آن در آينده نيز بود. ايثار از سوی فرايند تاریخ شفاهی، کنشی را نشان ميدهد كه دست اندرکاران آن، با انجام کار تاریخ شفاهی به ایثار و شهادت وابستگی پیدا میکنند که پیش نیازها و پیآمدهایی دارد. اين فرايند، گونه اي از زيستن را نشان مي دهد كه درآميخته اي از آگاهي دردسترس و آگاهي دست یافتنی است. چنين شیوه اي از کنش، فرهنگ سازی و آموزش پویا ناميده می‌شود و داراي ويژگي هايي است كه ساختار چینی و نهادینه سازی آن از راه دگرسانی برنامه هاي یادگیری و یاد‌دهی آموزشگاهي است.

9: درآمدی بر روش‏شناسی در تاریخ شفاهی دفاع مقدس

مهدی ابوالحسنی‌ترقی
دکتری تاریخ ایران اسلام از دانشگاه اصفهان؛  و مدرس مراکز آموزش عالی استان اصفهان

در تحقیق تاریخی می‏توان مقوله‏ و مفهوم ایثار و شهادت را جزیی از داده‏های کیفی محسوب کرد. داده‏هایی که در بیشتر مواقع، امکان تبدیل آن به داده‏های کمی غیرممکن است. گرچه در عالم پژوهش، سنجش اینگونه داده‏ها با آمار و کمیت صورت می‏گیرد اما این ایراد را دارند که فاقد غنای معنایی لازم هستند. بررسی و تحقیق پیرامون دوران دفاع مقدس و عرصه‏ی ایثار و شهادت، مستلزم تجهیز توامان محقق به روش‏های کمی و کیفی تحقیق اجتماعی و مهارت‏های آن است. در این راستا محقق در ابتدا دست به مفهوم‏سازی پیرامون مقوله‏ی ایثار و شهادت زده، ضمن به کارگیری فنون تحقیق(تحقیق پیمایشی) و تحقیق میدانی کیفی، اصول اخلاقی تحقیق را رعایت می‏کند. این پژوهش بر آن است تا موضوعات یادشده را بر مبنای نظریه بنیادی و استفاده از مکانیسم و ساز‏و‏کار تاریخ شفاهی، مورد تدقیق و توجه قرار دهد. در رویکردی متفاوت، شواهد و مدارک شفاهی در جایگاه اسناد جاری قرار گرفته، مورد تجزیه و تحلیل علمی قرار گرفته است. اصول اساسی این تحلیل مبتنی بر تولیدات تاریخ شفاهی دفاع مقدس در داخل کشور است.

10: مقدمه اي بر طراحي بسته هاي سئوالات در تاريخ شفاهي
با محوريت ايثار و شهادت در دوران دفاع مقدس

مولود ستوده
دکترای تاریخ محلی، کارشناس سازمان اسناد و کتابخانه ملی اصفهان

ايثار و شهادت مفاهيم انساني هستند كه بروز و تجلي آن در طول تاريخ به طرق مختلف مشاهده شده است. در طرح تاريخ شفاهي هشت سال دفاع مقدس كه به مطالعه درك و بيان اين مفاهيم كيفي در اين دوران مي پردازد نياز به انتخاب، جمع آوري و تجزيه و تحليل داده هاي مرتبط با آن دارد. در اين راستا مي توان از روش نظريه بنيادي نيز بهره گرفت و يا گزينش داده ها و استفاده از مصاحبه به جمع آوري داده هاي مورد نظر پرداخت. براي مصاحبه نيز بهتر است مصاحبه كنندگان از قبل به بررسي موضوع مورد نظر و طراحي بسته هاي سئوال اقدام نمايند. طراحي بسته هاي سئوالات نيز بر اساس نقش محوري داده ها و نوع مصاحبه هاي فرد محور و موضوع محور متفاوتمي باشد. آنچه مسلم است، برخي موضوعات در شبكه هاي موضوعي نقش محوري داشته و اين امر بر انتخاب پرسش ها تاثير مي گذارند. در طراحي بسته هاي سئوالات مصاحبه هاي فرد محور و موضوع محور عوامل مختلف  ديگري چون فضاي كلي تحقيق، نگرش مصاحبه شونده و مصاحبه كننده بر آن اثر داشته به حدي كه ممكن است سمت و سوي مصاحبه به سوي يكي از آنها گرايش بيشتري پيدا كند. از طرفي با توجه به مفاهيم و گستردگي تنوع افراد در منطقه هاي جغرافيايي، سياسي، اقتصادي و فرهنگي در ابعاد نظامي بهتر است بسته سئوالات به صورت عمومي و اختصاصي تهيه گردد. زيرا تنوع موضوعي بسته هاي سئوالات باعث مي گردد از يك سو موضوعات محوري و ويژگي هاي آن بيشتر شناخته شود و از سوي ديگر زواياي پنهاني كه از نظر ها دور مانده اند نمايان تر گردد. همچنين جمع آوري داده هاي لازم براي تجزيه و تحليل خاطرات طيف گسترده اي از افراد كه در سطوح مختلفي نظامي قرار داشتند فراهم مي شود.

۱۱:  تاریخ شفاهی ادله اثبات ادعا، آفتها و آسیبها

محمدحسین یغمایی
معاون پژوهش وارتباطات فرهنگی بنیاد شهید استان یزد

تاریخ شفاهی بیان ذهنیتهای درونی انسانها از مشاهدات و شنیده ها و گفته ها واز هر آنچه که میتواند مارا به گذشته متصل نماید و به اتفاقات آن مقطع زمانی برگرداند میباشد. وقتی مطلب یا مطالبی به عنوان تاریخ شفاهی بیان میشود به نوعی آزاد سازی اطلاعات صورت گرفته است که میتوان از این اطلاعات در جهت عبرت آموزی و ساخت و ساز آینده استفاده نمود لذا علاوه بر کارکرد فردی میتواند کارکرد اجتماعی در سطوح مختلف جغرافیایی داشته باشد. از جمله مهمترین کارکردهای تاریخ شفاهی آن است که این مقوله به نوعی ادله اثبات است که میتوان آن را با ادله اثبات دعوا (اقرار ـ اسناد ـ شهادت ـ اماره ـ و قسم ) که در مباحث حقوقی مورد استفاده است مورد قیاس و تجزیه و تحلیل قرار داد. به عنوان مثال آنچه از اتفاقات کربلا که از آل الله ویا دشمنان آنها بیان شده است بخشی اقرار است بر آنچه رخداده و بخشی سندیست بر مظلومیت اهل بیت از یک سو و جنایت دشمنان دد منش از سوی دیگر و بخشی شهادت است بر این دو و بخشهایی دیگر اماره اثبات است  بر حقانیت امام حسین (ع). و همینگونه است تاریخ شفاهی سالهای دفاع مقدس.
مقاله مورد نظر کارکرد تاریخ شفاهی را از منظر اقرار ـ اسناد ـ شهادت و اماره به عنوان ادله اثبات ادعا با استناد به مواد قانون مدنی مورد تجزیه و تحلیل قرا میدهد.

12: آسیب شناسی نقش تاریخ شفاهی در ترویج فرهنگ ایثار

رضا ولی‌پور دانشجوی مقطع دکترا تاریخ محلی در دانشگاه اصفهان و
اسماعیل نوشاد دانشجوی مقطع دکترا فلسفه‌ی غرب دانشگاه اصفهان

این مقاله بر آن است تا به معضلات تاریخ شفاهی در عرصه ی انتقال مفاهیم و مقولاتی مانند ایثار و شهادت به نسل حاضر بپردازد.معضلات فرایند انتقال مفاهیم مزبور از چند بعد قابل بررسی است.
بعد اول خود مفهوم واژه ی ایثار است،که تعریف و بازتعریف آن برای نسل دوره ی جنگ و نسل حاضر چه تفاوت های مفهومی داشته و دارد.و آیا اساسا مفهوم ایثار،چارچوب مفهومی روشنی در نزد رزمنده-گان داشته و چه میزان از این چارچوب مفهومی تحت تاثیر فیلم های سینمایی و مستندهای تلویزیونی مرتبط با جنگ تحمیلی شکل گرفته.؟
بعد دوم مرتبط با روش تاریخ شفاهی است که وجود دو عنصر مصاحبهگر و مصاحبهشونده در آن ضروری می‌نماید.گفتمانی که مصاحبهگر از مجرای آن یک رزمنده را مورد سوال قرار میدهد نقش تعیین کننده ای در ماهیت مصاحبه دارد.
بعد سوم تفاوت گفتمان فرهنگی-اجتماعی دههی شصت با دههی فعلی است.به عبارت بهتر گفتمانی که در آن ایدهای مانند ایثار ساخته و تعریف می‌شود به میزان زیادی متاثر از ذهنیت اسطورهای و آرمان گرایانهی جامعه است در صورتی که گفتمان فرهنگی حاکم بر نسل جوانان کنونی غیرآرمان گرایانه ست.(اگرچه روایت های رسمی خلاف این امر را ادعا می‌کنند)
در این مقاله سعی بر این است تا با رویکردی تاریخی و روانشناختی به مقوله ایثار و معضلات تاریخ شفاهی در حوزهی ترویج فرهنگ ایثار در چارچوب ابعاد یاد شده پرداخته شود.

13: نگاهی انتقادی به مفهوم ایثار و شهادت در خاطرات فرماندگان جنگ

غلامرضا آذری‌خاکستر 
پژوهشگر تاریخ شفاهی، و کارشناس مطالعات وقف، مدیریت اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی

تأمل در واژه‌هایی همچون «دفاع مقدس» و «جنگ تحمیلی» موجب می‌شود تا رویکردی متفاوت به مقوله جنگ داشته باشیم، زیرا جنگ در معنی عام یک نوع تقابل در ذهن به وجود می‌آورد. ولی وقتی تمرکز با محوریت دفاع مقدس باشد به طور طبیعی مفاهیمی همچون ایثار و شهادت جایگاه خاصی در آثار و خاطرات جنگ خواهند داشت. مقوله ایثار و شهادت را می‌توان در دو دسته از آثار مرتبط بررسی نمود. نخست، کتاب‌هایی که حاوی خاطرات فرماندگان جنگ هستند و به مفهوم تاریخ شفاهی نزدیک هستند. دوم، آثاری که بر پایه خاطرات و با ذوق و قلم نویسندگان تدوین شده‌اند.
این مقاله درصدد است تا با بررسی خاطرات برخی از فرماندگان جنگ به این سئوال اساسی پاسخ دهد. مفهوم ایثار و شهادت در این گونه آثار چه جایگاه و چه مفهومی را می‌رساند؟



نام پست الكترونيك نظر شما کد امنیتی