سنت لوییز (آسوشیتدپرس) – 2 دهه پیش، هنگامی که جنگ در یوگوسلاوی سابق در گرفت و خانوادهی بوسنیایی سلما اوداجیک از سارایوو به سنت لوییز گریختند، وی طفلی بیش نبود.
این دانشجوی دانشگاه، سرگذشت مهاجرت والدینش را به خوبی میداند. این که چطور مادرش، که پیشتر در وطنشان دکتر بوده، به کارهای کم درآمد در حومه سنت لوییز پرداخته تا این که سرانجام توانسته مجوز پزشکی ایالات متحده را بگیرد. چطور پدرش، که یک سال بیشتر در کشور مانده، نزدیک بوده توسط یک سرباز صرب کشته شود.
اوداجیک سرگذشت خود را بیاهمیت میپنداشت، با این تصور که تعداد معدودی از مردم ممکن است به دیدگاههای یک دانشجوی دانشگاه در آمریکا علاقه داشته باشند که تنها لهجهای ضعیف از اروپای شرقی در صدایش برجای مانده. اما بعد، به طور اتفاقی از طرح خاطرات بوسنی مطلع شد که در آن دو تن از دانش پژوهان در دانشگاه فونتبون Fontbonne ، خارج از سنت لوییز، تلاش میکردند تا درباره جنگ بوسنی تاریخ شفاهی گردآوری نمایند.
اوداجیک، شاگرد ارشد 22 ساله دانشگاه سنت لوییز که سرگذشتش را به عنوان بخشی از طرح به اشتراک گذاشته است، میگوید: «من همیشه فکر میکردم که سرگذشت من مهم نیست، زیرا من خیلی زود از آنجا خارج شدم و اینجا بزرگ شدم. حقیقت این است که خانواده من نیز همان مبارزات و جنگها را از سر گذراندند.»
در این عکس که دوشنبه 21 اکتبر، 2013 گرفته شده است، باقر اوداجیک Bakir Avdagic، سمت چپ، همراه همسرش ، میرحا، بالا، دختر 22 سالهاش سلما، بالا، و پسر 18 ساله اش عامر، پایین سمت راست، را نشان میدهد که در منزلشان واقع در او فالون O'Fallon، میسوری، بر سر میز شام نشستهاند. خانواده اوداجیک نمونه کوچکی ازجامعه حدود 60000 نفری بوسنیایی است که در کلانشهر سنت لوییز St. Louis زندگی میکنند، که در حال حاضر بزرگترین سکونتگاه خارج از کشور برای بوسنی-هرزگوینیها به شمار میآید. عکس از آسوشیتدپرس.
برآورد میشود که 70000 بوسنیایی در منطقهی کلان شهر زندگی میکنند و لذا این منطقه را تبدیل به بزرگترین سکونتگاه خارج از کشور برای بوسنی-هرزگوینیها نمودهاند. سکونتگاه سنت لوییز در ابتدا به سبب مراجعات به وزارت امور خارجه ایالات متحده رشد کرده و پس از آن به سرعت دهان به دهان گشته و توسعه یافت.
بن مور Ben Moore استاد دانشگاه فونتبون و کارشناس ادبیات قرن 17 بریتانیا، جهت ایجاد کلاسی در زمینه تجربیات بومی بوسنیایی با یکی از همکارانش در گروه تاریخ دانشکده، شروع به همکاری نمود و طرح تاریخ شفاهی از آن جا بسط پیدا کرد. دانشجویان با انجام مصاحبهها به مور کمک میکنند.
اکثر بوسنیاییهای مقیم سنت لوییز مسلمان هستند. بسیاری از آنها پس از شروع جنگ در اوایل دههی 1990، یعنی زمانی که بوسنی همراه با دیگر جمهوریهای یوگوسلاوی سابق پیوست و اعلام استقلال نمود، به اینجا آمدند. یک اقلیت صرب در بوسنی با این جنبش مخالفت نمود و اسلحه به دست گرفته، تلاش کرد تا در بدترین اقدام کشتار جمعی در اروپا پس از هولوکاست، با اخراج و کشتار افراد غیر صرب، به تجزیه بخشهایی از کشور بپردازد. تقریبا 100.000 نفر در این جنگ جان خود را از دست دادند.
مور و دانشجویانش نزدیک به 60 مصاحبه را در طرح تاریخ شفاهی ضبط نمودهاند اما امید دارند که در نهایت 1000 مورد ثبت شده داشته باشند. این روشی آشناست که در طرح نویسندگان دوران رکود فدرال تا تلاشهای اخیری که در استوری کورپس StoryCorps، همواره به کار گرفته شده است. استوری کورپس سازمانی غیر انتفاعی است که ماموریتش ارتقای «این تفکر» است «که زندگی هر فرد مهم است».
او گفت که این طرح برای بوسنیاییهای جوانی که در ایالات متحده بزرگ شدهاند و تنها اندکی راجع به کشوری که اقوامشان از آن گریخته اند، میدانند، پیشینهای حیاتی و تاریخی فراهم مینماید.
«ما میخواهیم این سرگذشتها را برای حفظ تاریخ جمعآوری کنیم.»
و در شهری با تاریخی غنی از هجوم مهاجران در گذشته، از ایرلندیها و آلمانیها در اواسط قرن نوزدهم گرفته تا تبعیدیهای مجارستانی پس از جنگ جهانی دوم، مور احساس وظیفه میکند که تاریخ و فرهنگ بوسنی را مستند سازد.
او میگوید: «نمیخواهم آنچه برسر مهاجران دیگر آمد، برسربوسنیاییها هم بیاید. آنچه اتفاق افتاد بسیار ساده بود، خاطراتشان از بین رفت.»
این حسی است که والدین اوداجیک نیز دارند. دکتر میرحا اوداجیک، 50 ساله، گفت زمانی که هر دو فرزندش در خانه هستند، او ترجیح میدهد که به به زبان بوسنیایی صحبت کند. برادر سلما، عامر اوداجیک، 18 ساله، دانشجوی سال اول دانشگاه سنت لوییز است.
میرحا اوداجیک گفت: «بسیاری از مردم، در جایی ریشههایی دارند اما هیچ اطلاعی از آن ندارند.»
برای سلما اوداجیک، تاریخ شفاهیای که او با مور و سایر محققین در طول ساعتها در این پاییز به اشتراک گذاشت، راه جستجو در زمینه یافتن هویتش را روشن نمود. او بزرگ شده و وارد دبیرستانی در حومه خارج از سنت لوییز، به دور از محله بوسنیاییها در جنوب سنت لوییز و جنوب سنت لوییز کانتی، شد. سفرهای تابستانی برای ملاقات مادربزرگش و سایر اقوام بوسنیایی زودگذر و مملو از چهها و اگرهاست.
او طی مصاحبهای در خانهی والدینش در سنت چارلز کانتیSt. Charles County ، در حالی که رو به برادر کوچکترش کرده، میگوید: «برای ما خیلی سخت است که خودمان را تطبیق بدهیم. اینجا، ما بوسنیایی هستیم. در بوسنی، آمریکایی ...»
مور تصدیق کرد که مصاحبههای طولانی، خاطرات ناخوشایندی را در برخی از افراد زنده کرده است که هنوز از امنیت خودبیم دارند یا نگران اقوامی هستند که در بوسنی باقی ماندهاند. شرکتکنندگان در این مصاحبهها میتوانند قراردادهای حفظ اطلاعات محرمانهای را امضاء کنند که فونتبون را ملزم میسازد تا موارد ضبط شده را به مدت 30 سال محرمانه نگاه دارد. مور گفت، در میان کسانی که این گزینه را انتخاب نمودهاند، زنی محلی وجود دارد که با نام پدریش صحبت کرده چون شوهر کرواتش، شرکت او در این طرح را تأیید نکرده است.
مور گفت که این مصاحبهها میتوانند فرصتی برای تصفیه و پاکسازی روح باشند.
او گفت: «من درمانشناس نیستم. و این هم یک شیوهی درمانی نیست، اما آنچه در حین ضبط این مصاحبه اتفاق میافتد این است که افراد جایی پیدا میکنند که بتوانند خاطراتشان را در آن قرار دهند. این کار به آنها نشان میدهد که از چنین تجربه سختی میتواند نتیجهای سازنده داشته باشد.»
اوداجیک گفت که شرکتش در این طرح چنین درسی به او داده است: به خاطر بیاور، اما در گذشته زندگی نکن.
او گفت: «نمیتوانی فراموش کنی، اما نمیتوانی هم متوقف شوی.»
آلن شرزاگیر ، آسوشیتد پرس
ترجمه: ناتالی حق وردیان
منبع: newstribune
