اشاره: برای نگهداری از میراث شفاهی یک قوم یا ملت ابزاری کارآمدتر از تاریخ شفاهی نمیتوان یافت. این امر درباره اقوامی چون بومیان آمریکا اهمیتی دو چندان دارد. در یادداشتی که در ادامه به قلم یک سرخپوست اهل داکوتا میخوانید با تجربهای که در ایالت داکوتای جنوبی در این باره رخ داده آشنا میشوید. در این یادداشت نکاتی درباره چگونگی اجرای طرح و اهداف آن دیده میشود که جالب توجه است.
***
زمانی را به خاطر میآورم که یک پسر بچه بودم و با پدر بزرگ و مادربزرگم_ برنارد فلاد اس آر (Bernard Flood Sr) و آوا لیتل مانی فلاد (Ava Little Money Flood) _ در داکوتای جنوبی زندگی میکردیم. پدر بزرگ و مادربزرگ من تا سال 1977 برق و آب جاری و لوله کشی نداشتند. آنها به جای نشستن در برابر تلویزیون یا موزیک گوش کردن با آی پد، هدیۀ با ارزشی به من اهدا کردند. آنها تاریخ مردم، ابهت رهبران و قدیسان افسانههای خودمان را که در طول زمان آمده و رفته بودند با من در میان گذاردند. دوست داشتم بنشینم و به تمام آنچه که حکایت میکردند گوش کنم و سعی میکردم تجسم کنم مردی که از اوسخن به میان میآمد چه شکلی بود، از چه قماشی بود و صدایش چطور بود. من اینجا یک دانشجوی غیربومی در دانشگاه داکوتای جنوبی هستم و فرصت کارهای تحقیقاتی در مرکز تاریخ شفاهی داکوتای جنوبی به من داده شده است. با این فرصت مطاالعاتی، من به پاسخ هر آنچه که وقتی پسر بچه بودم و برایم مجهول بود، دست یافتم؛ با موهبت گوش کردن به صداها، افکار و هر آنچه که در نوارهای ضبط شده بود و دیدن تصاویر قدیسان و رهبران سلحشورمان؛ همه این ها در مصاحبههای پیاده شده و عکسهای مجموعه مرکز تاریخ شفاهی موجود بود.
ما در تاریخ قبیلهای خود بسیاری از سنتهایمان، طریقتها و زبانهای بومی خودمان را از دست داده ایم که نتیجه تجربیات مدرسۀ بوردینگ (Boarding) و ذهنیت «سرخپوستها را بکشید، بشر را نجات دهید» بوده است. من در سال 1962 متولد شدم و از میان رفتن هویت قبیله ای و زبانی خود در اثر تاثیرات عمدۀ محیط دورو برم که برخاسته از شستشوی مغزی حاکم در این مدارس دولتی بود، دیدم و احساس کردم. امروز مردم ما طرز تفکر متفاوتی دارند و روش زندگی، زبان و افکارشان را به شکلی نوین آمیخته با غرور و قدرت از نو ساخته اند. صداها و تصاویر موجود در مرکز تاریخ شفاهی اینجا در دانشگاه داکوتای جنوبی برای همیشه شخصیتهای مهم مارا جاودانه نگه خواهد داشت و جهان و نسل جدید به واسطۀ کار فوق العاده ارزشمند مرکز تاریخ شفاهی و پرسنل فوق العاده ای که از آنها صحبت خواهم کرد با ذکاوت و بینش اجداد سلحشورمان آشنا خواهند شد. سرخپوستان آمریکا خود را مدیون مرکز تاریخ شفاهی داکوتای جنوبی و کارکنانش دانسته و بسیار قدردان آنها هستند.
مرکز تاریخ شفاهی مستقر دانشگاه داکوتای جنوبی در ورمیلیون Vermillion داکوتای جنوبی، در اواخر سال 1960 با کمک هزینۀ بنیاد دوریس دوک Doris Duke تأسیس گردید، این بنیاد که به شش دانشگاه آمریکا پول داد تا فرهنگ و تجربیات بومیان آمریکا را ضبط کنند. این پروژه در مرکز تاریخ شفاهی به نام پروژۀ تحقیقاتی سرخپوستان آمریکا شناخته شده و بیش از 2000 مصاحبه ضبط شده از مردم بومی سرزمینهای شمالی را در بر میگیرد. در دهۀ 1970 مجلس ایالتی داکوتای جنوبی هزینه بالغ بر 3000 مصاحبه ضبط شده پروژۀ تاریخ شفاهی داکوتا را تأمین کرد که فرهنگهای مختلف داکوتای جنوبی را به تفصیل بیان میکنند. همچنین این مرکز تاریخ شفاهی مجموعههای جیمز امریJames Emery ، استانیسلاوسStanislaus Maudlin ، و جان پینتر John Painter را نیز در بر میگیرد که پروژههای تحقیقاتی محققان مستقل بر روی موضوعات متفاوت هستند. فراتر از این اندوختهها، مرکز، یک مجموعه عکس در اختیار دارد که در حال فهرست نویسی است، به علاوه کتابخانۀ یادبود جوزف کش Joseph Cash که بیش از یک هزار جلد کتاب در مورد سرزمینهای شمالی در بر دارد. کتابخانۀ کش هم در حال فهرست نویسی است تا راحتتر در دسترس محققان قرار بگیرد. مرکز تاریخ شفاهی دو دستیار فارغالتحصیل و چندین فرصت کار تحقیقاتی را برای کامل کردن پروژه هایشان و اطمینان از این که مجموعههای آنها در دسترس تر خواهند بود به کار گرفته است. همچنین این مرکز، یک برنامۀ کارآموزی دارد که تلاش می‌کند با معرفی دانشجویان به مرکز تاریخ شفاهی و مشاهدۀ عملکرد یک بایگانی به تجربیات دانشگاهی آنها بیافزاید.
جنیفر مک انتایر Jennifer McIntyre – سرپرست دیجیتالسازی طرح قرن تاریخ شفاهی داکوتای جنوبی، اهل منطقۀ سیوکس فالس Sioux Falls بوده و مدرک دوره کارشناسی تاریخ و مطالعات بینالملل خود را از دانشگاه داکوتای جنوبی دریافت کرده است. او بعد از دریافت مدرک کارشناسی به دانشگاه آرکادیا Arcadia در پنسیلوانیا رفت و مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشتۀ صلح و حل اختلاف بینالمللی دریافت کرد. جنیفر در پایان نامۀ کارشناسی ارشد خود با عنوان «مردم بومی و خودمختاری» در زمینۀ حرکت گروههای بومی مردمی برای دفاع از استقلال خود در سطح ملی و بینالمللی تحقیق کرده است. کار در مرکز تاریخ شفاهی بسیاری از علایق وی در زمینۀ تاریخ، حفاظت از آن و همچنین تجربیات مردم بومی را در هم میآمیزد. جنیفر حس می‌کند که مرکز تاریخ شفاهی یک موسسۀ فوق العاده ارزشمند است چرا که تاریخ روزمرۀ یک انسان عادی را به زبان خود وی در اختیار همگان قرار میدهد و شبیه هیچ شکلی از تاریخ که یک محقق میتواند از آن بهره بگیرد، نیست. به عقیدۀ او «مرکز تاریخ شفاهی صداها، درسها و سرگذشتهای اجداد ما را حفظ می‌کند و احساس مسئولیت این مرکز در قبال این صداها اطمینان میدهد که نسلهای آینده قادر خواهند بود به این روایات کاملاً شخصی از گذشته ما دست پیدا کنند.»
جسیکا نیلJessica Neal سرپرست فهرستنویسی است. او در سال 2007 با مدرک کارشناسی تاریخ و انسانشناسی با گرایش باستانشناسی از دانشگاه داکوتای جنوبی فارغ التحصیل شد. در دوران دانشجویی با کار در بایگانیها و مجموعههای خاص کتابخانۀ دانشگاه توانست در زمینۀ حفظ بایگانیها تجربه به دست آورد. به محض فارغالتحصیل شدن حرفۀ باستانشناسی را ابتدا با کار در تحقیقات باستانشناسی کارنت در راک اسپرینگ Rock Springs، در ایالت وایومینگ Wyoming و سپس برای آزمایشگاه باستانشناسی کالج آگوستانا Augustana واقع در سیوکس فالس داکوتای جنوبی آغاز کرد. از زمان ورود به مرکز تاریخ شفاهی داکوتای جنوبی در سال 2010 او دانش خود را در زمینۀ بایگانی گسترش داده و مهارتهای فهرست بندی را آموخته است. علایق حرفهای وی تاریخ قرون وسطی و تاریخ سرزمینهای شمالی است. او اظهار می‌کند که : «مرکز تاریخ شفاهی سرگذشتهای افراد را در مورد این که سرزمینهای شمالی چگونه به شکل امروزی درآمدند، در خود جای داده است. شما نمیتوانید این سرگذشتها را در هیچ جای دیگری بیابید. آنها روایت زندگیهای روزمرهای هستند که در اسناد مکتوب جایی نخواهند داشت. اگر صداها در این حلقهها ضبط نشود، وقتی راویان آنها می میرند، داستان زندگیشان نیز به مرور زمان کاملاً محو شود. شاید کلیشهای باشد، اما در حقیقت بدون اطلاع از اینکه شما از کجا آمده اید نمیتوانید واقعاً بفهمید که کی هستید. مرکز تاریخ شفاهی خیابانی است که ما را به سمت شناخت گذشته مان و شناخت خودمان هدایت می‌کند.»
زبانم در توصیف احساسم نسبت به اهمیت جایگاه این بانوان خارقالعاده و کار آنها قاصر است و نمیدانم چگونه سپاسگذاری خود را به عنوان یک بومی آمریکا به خاطر آگاهی از این صداها، ذکاوت و تصاویر رهبران گذشته و قدیسانمان نشان دهم که برای جاودانه شدن و گوش کردن نسل های آینده در این نوارها ضبط شدهاند. اگر علاقمند به تاریخ بومی آمریکا باشید این آرشیو یک گنجینۀ دانش برای شما محسوب میشود که در هیچ جای دیگر آن را نخواهید یافت. برای من مهمترین چیز، حقیقت موجود در این نوارهاست. صداقت و هوشیاری مردان و زنانی که وقتی روش زندگی کهنۀ ما داشت به اتمام میرسید و ادامۀ حیات برای ما به عنوان یک قبیله بسیار نا معلوم بود، ما را رهبری کردند. در دوران دانشجویی در کلاسهای مختلف تاریخ حضور داشته و به درس های حاوی تصویر عاری از حقیقتی که از روش زندگی قدیمی مان کشیده میشد، گوش کرده ام؛ تصویری که هیچ تشابهی با مردم مهربان و آن قدرت جنگاوری که به آن شهره بودیم، نداشت. بزرگترین هدیهای که ما به عنوان مردم بومی میتوانستیم به خودمان بدهیم گردهم آوری نویسندگان، بررسی این منبع خارق العاده اطلاعات فراهم آمده با دیدگاه بومیان آمریکا و نوشتن کتاب تاریخی از زبان خود ما و تصویب کردن آن در فرمت تحصیلی و به اشتراک گذاشتن تجربیات بومیان آمریکا با دنیا به زبان خودمان است. اثبات روش زندگی و طرز تفکر ما، در این آرشیو است. میخواهم به جنیفر مک اینتایر و جسیکا نیل بگویم به خاطر تضمین درستی نسخه پیاده شده این مصاحبهها و کار طاقتفرسا و به خاطر عشق و مهری که نسبت به تاریخ و مردم ما روا داشته اند، مردم نازنینی که روزی با غرور سلحشورانه خود در این دشتها پرسه می زدند، بگویم ووپیلا تانکا* Wopila Tanka.
* Wopila Tankaدر گویش لاکوتا، از زبان های بومیان آمریکا، به معنای «سپاس فراوان» است.
پیلامایا Pilamaya،
کوری فلاد (Corey Flood)
ترجمه: الهام صباحی
منبع: nativetimes
