هفته‏نامه تاريخ شفاهي ايران كه در زمينه تاريخ شفاهي انقلاب اسلامي و دفاع مقدس و مباحث نظري فعال است، در آستانه نشر يكصدمين شماره خود است .همين موضوع دلیلي شد، تا نگاهي نقادانه به اين نشريه الكترونيكي و عملكرد آن داشته باشيم.

تاريخ شفاهي كه با تولد انقلاب اسلامي همزاد است، با ورود به عرصه دفاع مقدس گستره ديگري نيز يافت و رسالت جديدي را به دوش كشيد. به نحوي كه به يكي از منابع جديد تحقيقاتي براي پژوهشگران ومحققان بدل شد، تا با آشنائي و رعايت اصول و قواعد آنان از اين سرچشمه نوين بهره مند گردند. اما آنچه به اين هفته‏نامه و عملكرد آن بر مي‏گردد، مواردي است كه در ذيل به آن اشاره مي شود:

- در هر مبحث و موضوع جدیدی قبل از آن که وارد عرصه فعالیت عملی آن شوند، می‏بایست مبانی نظری، اصول و قواعد آن تدوین و ارائه گردد. هفته‏نامه مذکور ظاهراً در این زمینه چندان توفیق نداشته است، چرا که با رویکرد جدید تاریخ شفاهی که بعضی مواقع متاسفانه خاطره‏نویسی، خاطره‏نگاری، خاطره‏گیری و... در زمره آن به حساب می‏آید، کم کم به یک صنعت آن هم توسط متولیان متعدد که فقط دغدغه کار آماری دارند، در می‏آید که می‏تواند آفت بسیار جدی برای این منبع بکر و زنده تاریخ معاصر باشد.

- به نظر می‏رسد که یکی از رسالت‏های هفته‏نامه و متولیان خدوم و فهیم آن، سمت و سو دادن به دستگاه‏های موازی و در نهایت ایجاد یک مرکز واحد و تخصصي باشد تا کیفیت فدای کمیت نشود، هر چند که کار مشکلی است اما حداقل می‏توان یک شورای پژوهشی و تحقیقی بین دستگاهی برای این منظور دائر نمود. هر چند که دانشکده ادبیات و علوم انسانس دانشگاه اصفهان به همیاری دکتر نورانی و دوستانش دوره آکادمیک تاریخ شفاهی را استارت زده اند، اما کافی نیست و فعالیت بیشتری می‏طلبد و همچنین جا دارد که مباحث و پروژه‏های تاریخ شفاهی در مراکز دانشگاهی دیده و تدوین شود.

- در راستای آشنایی هر چه بیشتر شفاهی کاران که تفاوت اصلی با مورخ تاریخ شفاهی دارند، لازم است که علاوه بر معرفی معیار و روش ها در گام اول می‏بایست منابع و کتب مربوطه در این زمینه توسط هفته‏نامه محترم در شماره‏های متوالی معرفی و توضیح داده شود.

- درست است که تاریخ شفاهی ظاهراً در تمام جهان از اصول، قواعد و متدولوژی واحدی پیروی می‏کند، اما نباید فراموش کرد که زمان و مکان رخداد و واقعه، درگیرشدگان در این حادثه از فرهنگ، آداب و رسوم و باورهای متفاوت و تاریخی خاص برخوردارند، که از نظر محتوایی اصول و قواعد خاص خود را می‏طلبد، که این موضوع ما را مکلف می‏کند که در این زمینه با دقت خاصی به موضوع نگاه کنیم و آن را ملی، بومی و منطقه‏ای کنیم. این موضوع از آن دسته مواردی است که می‏باید مورخين تاريخ شفاهي و هفته‏نامه به آن توجه ویژه‏ای داشته باشد.

- معرفی مراکز علمی و فرهنگی که در کار تاریخ شفاهی فعال هستند، چه داخلی و چه خارجی، از مباحثِ لازم است، تا معلوم شود که هر یک از این مراکز در چه زمینه و مقطعی فعال هستند و با چه رویکردی به مبحث تاریخ شفاهی توجه دارند، شاید در این زمینه شکلی کار شده باشد، ولی جای یک بحث محتوایی خالی است.

- یکی از فعالیت‏های خوب و ارزشمند هفته‏نامه درج مطالب نشست‏ها و میزگردهای تاریخ شفاهی در مراکز علمی و فرهنگی داخلی و خارجی است، اگر این مباحث توسط یک کارشناس خبره به شکل کاربردی جمع‏بندی و در پایان گزارش آورده شود، می‏تواند راهگشای بسیاری از مشکلات گردد.

- علاوه بر مباحث کاربردی و ابزاری در تاریخ شفاهی، آنچه تا اندازه ای در لا به لای این مباحث مغفول  مانده، جایگاه مساله، سوال و فرضیه در تاریخ شفاهی است، که آیا در تاریخ شفاهی تمام این موارد می‏باید باشد و یا نه، یکی دو مورد آنها می‏باید مد نظرگرفته شود، پرداختن به این موضوع در واقع عنایت به تفاوت بین تولید منبع تاریخی و یک کار پژوهشی تحلیلی و تبیینی است که نیاز ضروری ما پس از گذر ازمرحله اولیه است.

البته عنوان کردن مطالب مذکور که انتظارات فعالان عرصه تاریخ شفاهی از هفته‏نامه مذکور است، از ارزش فعالیت های علمی و کارگشای آن را کم نمی‏کند. چرا که همیشه شروع کار جدید و بکر سخت‏ترین کارهاست، هفته نامه این باب را با موفقیت گشود تا ما با توجه به داشته‏های آن، نگاهی انتقادی به آن داشته باشیم.



نام پست الكترونيك نظر شما کد امنیتی