نگاهی به میراث فرهنگی کشورمان؛ دوران دفاع مقدس، از زبان اساتید و فرماندهان پیشکسوت آن دوران در همایش «ایران ورجاوند3»
به گزارش سایت تاریخ شفاهی ایران؛ همایش «ایران ورجاوند3» ویژه هفته دفاع مقدس با هدف حفظ ارزشها و آرمانهای معنوی دفاع هشت ساله ایران توسط دیدهبان (سازمانی که باهدف حفظ یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران زمین فعالیت میکند.) در 31 شهریور ماه سال جاری، ساعت 16 در محل تالار ایوان شمس برگزار شد. این همایش با حضور «استاد فریدون جنیدی، شاهنامه پژوه و پژوهشگر برجسته تاریخ و فرهنگ ایران»، «دکتر هوشنگ طالع، نویسنده کتاب «تجزیه ایران» و تاریخپژوه، «سردار محمدهادی»، و «امیر سرتیپ خلبان احمد مهرنیا» برگزار شد. همچنین سیدناصرحسینیپور، راوی کتاب «پایی که جا ماند»، فرجالله براتپور، فرمانده عملیات اچ3 و منصور کاظمیان، از همرزمان شهید عباس دوران در همایش «ایران ورجاوند3» خاطرات خود را از دوران دفاعمقدس بیان کردند.
استاد فریدون جنیدی، شاهنامه پژوهش و پژوهشگر برجسته تاریخ و فرهنگ ایران است، وی 33 سال پیش سازمان پژوهش و فرهنگ ایران، بنیاد نیشابور را بنیان نهاد و بیش از 4 دهه است که شاهنامه تدریس میکند. وی در همایش «ایران ورجاوند3» ویژه هفته دفاع مقدس با اشاره به کاووشهای باستان شناسان درباره ایران اظهار داشت: «در کشور ایران بیش از 7 هزار سال پیش هیچ نابودی، ویرانی و کشتار خونین و جنگی رخ نداده بود و مردمان این کشور در آسایش و آشتی میزیستند. نخستین جنگی که در این کشور روی داد، از سمت بابل (درجنوب غرب ایران) بود.»
وی ادامه داد: «از همان زمان دو آتش فشان از سوی دماوند خشم خود را از حمله بابلیان نشان دادند. بابلیان برای اینکه خشم دماوند فروکش کند، جوانان برومند ایران را پای کوه دماوند قربانی میکردند و این دوران هزار سال به طول انجامید. در آن زمان مادران به خاطر عشق مادر و فرزندی، فرزندان خود را از زیستگاه شان دور میکردند و آنها را در قلعهای پنهان کردند تا فرزندان پسر خود را از چشم بابلیان نهان کنند.»
استاد جنیدی در ادامه روایتهایی از شاهنامه درباره ضحاک، جنگ سیاووش، افراسیاب، اهریمن و... را عنوان کرد و افزود: «در جنگها افراد بیگناه بسیاری کشته میشوند، جنگ برای نظامیان است نه کودک و زنان و افراد سالخورده، اما در تاریخ ایران جنگهای بسیاری اززنان و کودکان را کشتند، اموال مردم را به غارت بردند، شهرها را ویران کردند و خانهها را به آتش کشیدند. بلاهایی که اسکندر، تیمور و چنگیز مغول بر سر ایرانیان آوردند. حملههای خونین و وحشیانهای که روان جهان را آرزد؛ در حالی که این آیین سپه کشی نیست.»
این شاهنامه پژوهش گفت: «پلنگ تنها حیوانی است که در شاهنامه ستایش میشود، چرا که هیچ گاه به زیر دست خود و پنهانی حمله نمیکند، همیشه به بالا دست خود و به طور آشکار به شکار خود حمله میکند.»
استاد جنیدی با تاکید بر این نکته که امیدواریم هیچگاه جنگی پیش نیاید، افزود: «مردانی که پاسداران این خاک پرگهر هستند همواره در حفظ امنیت و آرامش این مرز و بوم ایستادگی و مقاومت کردند و در تاریخ 8 ساله جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نیز رشادت و شجاعتهای مردان ایران به واقع دیده شد.»
سردار محمدهادی، یکی از فرماندهان دوران دفاع مقدس و صاحب کتاب «سه روز محاصره» (کتابی که در یازدهمین جشنوار ه کتاب دفاع مقدس تقدیر شد) نیز یکی دیگر از مدعوین این همایش بود که بخشی از خاطرات خود را از دوران دفاع مقدس برای حاضران بیان کرد. وی با اشاره به جملهای از شهید چمران؛ «زمانی که شپیور جنگ در شهر نواخته شد، فرق میان مرد و نامرد از یکدیگر مشخص شد» اظهار داشت: «حرفهایی که در اینجا و یا در کتاب «سه روز محاصره» گفتهام برگرفته از آن چیزهایی که با چشمان خود دیدهام. زمانی که ارتش تا دندان مسلح از جنوب کشور حمله کرد و برای ایجاد فضای مناسب برای حمله خود قائله خلق عرب را در خوزستان و قائله دیگری در کردستان به راه انداخت، درست زمانی بود که انقلاب ما تازه پا گرفته بود و هنوز سکانهای انقلاب سر جایشان قرار نگرفته بودند.»
وی ادامه داد: «آن زمان در مقطع دبیرستان درس میخواندم که شنیدیم فرودگاه مهرآباد را بمباران کردند. از 45 نفری که در یک کلاس نشسته بودیم، 32 نفر شان شهید شدند و این همان فرق میان مرد و نامرد است. در قائله کرستان صدام کاری کرد، که خواب را از چشمان ما گرفته بود، تمام قبائل کردستان را به هم ریخته و طوری فضاسازی کرده بود که گمان میکردند ما دشمن هستیم و برای جنگیدن در آن منطقه باید از پوشش خودشان استفاده میکردیم. یکی از حماسه سازان قائله کردستان شهید نمکی بود که برای سرش جایزه گذاشته بودند، چرا که شهید نمکی بسیاری از برنامه و طرحهای دشمن را برهم ریخته بود و او را به طور وحشیانهای به شهادت رساندند. ای کاش میتوانستم ساعتهای درباره ناامنیها و فجایع کردستان صحبت کنم. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «دو نعمت بالاترین نعمت الهی است، امنیت و سلامتی» که در قائله کردستان هیچکدام از این نعمتها را نمیتوانستی ببینی.
سردارهادی در ادامه درباره قائلهای که در جنوب رخ داد، افزود: «تحلیل گران نظامی و سیاسی دشمن معتقد بودند که ایران دیوار نظامی ندارد، بنابراین حمله از سمت جنوب را برای دست یابی به اهداف مورد نظرشان بهترین راه میدانستند. آن زمان فقط تعدادی از نیروهای بسیج، ژاندارمری جلوی تانکهای دشمن که از روی خیابانهای آسفالتی شهر حرکت میکردند، ایستادند. ما دانشگاه جنگ و دورههای نظامی ندیده بودیم و هر آنچه را که برای مقابله با دشمن آموخته بودیم در همان صحنههای نبرد بود.»
وی در پایان گفت: «زبانها و قلمها باید تاریخ غریب این جنگ را روایت کنند. نگذاریم گنجینههای اسرار جنگ، آنهایی که همه چیز را با پوست و گوشت خود لمس کردند جسم و ذهن شان در زیر خاک مدفون شود. تاریخ جنگ را تا قبل، از بین رفتن صاحبان و روایان خاطرات قلم بزنید.»
در ادامه همایش «ایران ورجاوند3» ویژه هفته دفاع مقدس، راوی کتاب «پایی که جا ماند» شامل خاطرات و یادداشتهای روزانه از 808 روز اسارت سیدناصر حسینیپور در زندانهای مخفی عراق، یکی دیگر از مدعوین این همایش بود. وی با اشاره به اینکه شاید دهها سال دیگر آنان که در حماسه 8 سال دفاع مقدس نقش داشتند، زنده نباشند و حرفهایی که روزی از زبان خود بر و بچههای جنگ میشنیدم، چند سال دیگر در فیلم کوتاهی که در مراسم پخش میشود، بشنویم، اظهار داشت: «آن طرف خاکریزیها افراد بسیار پستی بودند، در کتاب «پایی که جا ماند» هیچوقت نگفتم عراقیها بد بودند، چون با چند عراقی سر و کار داشتم که آدمهای خوش اخلاقی بودند و خوبیها را زیر پا نگذاشتند. آن طرف خاکریزیها، آدمهای پستی بودند، از گروه 112 نفری که باهم بودیم، 111 نفرشان شهید شدند و فقط من مانده بودم، سه شبانه روز نه مرا کشتند نه با خود بردند، مجروح و زخمی در جاده افتاده بودم و به چشم خود میدیدم که با پیکر شهدا چه برخوردی میکردند. پای راستم را در زندان الرشید قطع کردند، به طور وحشتناکی عفونت کرده بود، برای آنکه بوی بد تعفن و عفونت اسرا را آزار ندهد و از شکنجههای عراقیها در امان باشم، در سرویس بهداشتی اردوگاه که بسیار کثیف بود، میماندم.»
حسینی پور خاطر نشان کرد: «16 سال بیشتر نداشتم که به اسارت بعثیها درآمدم، عراقیها امثال من و محمد طحان و غیره را به نیروهای نظامی خود نشان میدادند و میگفتند: «خمینی همین بچهها را به میدان جنگ فرستاده، کسانی که در دل شب به شما حمله میکنند، همین بچههای کم سن و سال هستند، نترسید.» با این کار میخواستند به نیروهای خود روحیه بدهند. یکی از افسران عراقی شکنجهگر از من پرسید یک سوال از تو میپرسم، اگر پاسخ بدهی تو را آرام میگذاریم و پیش دوستانت میفرستیم، پرسید: «می دانی سه موجود مزاحم طبیعت چه کسانی هستند؟» گفتم: «نه» گفت: «پشهها، یهودیها و ایرانیها...» آنها ایرانیها را مزاحم خود میدانستند. زمانی که حملات شیمیایی خود را علیه ایران انجام دادند، میگفتند: «ما برای هر حشره ای، حشره کش مخصوص داریم، ایرانیها پشهای بیش نیستند و این بمبهای شیمیایی به عنوان حشره کش مخصوص ایرانیهاست...»»
دکتر هوشنگ طالع، ایرانشناس و تاریخشناس نیز در همایش «ایران ورجاوند3» ویژه هفته دفاع مقدس به بررسی ریشههای تاریخ تجاوز بعثیان به ایران پرداخت. وی در دو محور «اقرار به کاربرد زور علیه ایران» و «مقاصد نهفته تجاوز به ایران از زبان فرماندهان عراقی» ریشههای تجاوز بعثیان به ایران را بیان کرد. دکتر طالع همچنین درباره موضوعاتی چون فضاسازیهایی که عراق قبل از حمله به این در خوزستان و آبادان ایجاد کرده و به را انداختن مقوله خلق عرب و بیرون راندن افراد بسیاری از عراق کشور، حملات هوایی که به روستایهای مرزی صورت گرفت و تمامی این اقدامات را از اوایل سال 58 آغاز کرده بود، صحبت کرد.
امیر سرتیپ خلبان هواپیمای اف5، دکتر احمد مهرنیا، محقق و پژوهشگر دفاع مقدس و نویسنده کتابهایی چون «حمله به الولید» و «ستارههای نبرد هوایی» یکی دیگر از مدعوین این همایش بود. وی درباره نقش نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس اظهار داشت: «جنگ و دفاع ما در طول 8 سال پدیدهای عمومی بود به طوری که تمامی ملت ایران هرکدام به نوعی در این جنگ موثر بودند. تمامی نیروهای نظامی، بسیج، سپاه، ارتش و نیروهای مردمی در پشت صحنه در این دفاع نقش داشتند. پیش از آغاز رسمی جنگ نیروی هوایی با دشمن میجنگید.»
وی ادامه داد: «اگر بخواهیم به نقش نیروی هوایی ارتش در دوران دفاع مقدس بپردازیم، باید به سال 1348 برگردیم، در صورتی که جنگ رسمی عراق علیه ایران در 31شهریور 59 آغاز شد. نیروهایی که در همان روزهای نخست مقابل حملات صدام ایستادند، تعداد محدودی از افراد غیر نظامی بودند. برخی افراد خودی یا بیگانه قصد منحل کردن ارتش را داشتند، عدهای با اوضاع جدید ارتش نمیتوانستند کنار بیایند، ارتش باقی مانده، از درون پاشیده شده بود، اما با همه آن صدمات توانست در محاصره شهید چمران در پاوه خوب عمل کند. شهادت 16 خلبان پیش از آغاز جنگ، گواه حضور ما در آن زمان است.»
امیر مهرنیا خاطر نشان کرد: «نیروی هوایی ارتش در 31 شهریور، پاسخی کوبنده به صدام داد و یکی از بزرگترین عملیاتهای نیروی هوایی با پرواز 140 فروند هواپیما و بمبارن تاسیسات عراق اجرا شد. شهید عباس دوران عملیاتی به منظور ایجاد ناامنی در پایتخت عراق همزمان با برگزاری کنفرانس سران غیرمتعهدها را برعهده داشت و این یکی از افتخارات نیروی هوایی ارتش بود. همچنین عملیات اچ3 و حمله به الولید عراق نیز یکی دیگر از افتخار آمیزترین حضور نیرو هوایی ارتش در جنگ تحمیلی بود.»
امیر سرتیپ دوم خلبان فرج الله برات پور، فرمانده عملیات اچ3، نیز در همایش «ایران ورجاوند3» خاطراتی درباره نحوه فرماندهی عملیات اچ3 و حمله به الولید را برای حاضران روایت کرد. همچین منصور کاظمیان، همرزم شهید عباس دوران که در هنگام عملیات در کابین عقب هواپیما نسشته بود، خاطره عملیات شهید دوران و حمله به محل برگزاری کنفرانس سران غیرمتعهدها در بغداد و نحوه اجکت او از هواپیما و به اسارت درآمدنش را روایت کرد.
مراسم تقدیر و تجلیل از جمعی از خلبانان ارتش جمهوری اسلامی در دوران دفاع مقدس، نقالهخوانی با موضوع هفت خوان رستم توسط مرجان صادقی نائینی و پخش نماهنگی با محوریت نقش شعر در انتقال مفاهیم و ارزشهای دوران دفاع مقدس از حاشیههای همایش «ایران ورجاوند3» ویژه هفته دفاع مقدس در تالار ایوان شمس بود.
گزارش تصویری پایگاه ایران بوم
گزارشگر فاطمه نوروند