«مسلمانان و نگارش تاريخ»، نوشته عبدالعليم عبدالرحمن خضر با ترجمه صادق عبادي، به كوشش سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاه‌ها (سمت) منتشر شد. اين مولف معتقد است كه تاريخ پديده‌اي بيگانه در انديشه اسلام نيست.
به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، مؤلف كتاب «مسلمانان و نگارش تاريخ»، پژوهشي در تاريخ‌نگاري اسلامي معتقد است كه اين كتاب كوششي ناچيز است كه مي‌خواهيم در آن ثابت كنيم كه «تاريخ» پديده‌اي بيگانه در انديشه اسلام نيست. مسلمانان آن را از ديگران اقتباس نكرده‌اند، بلكه روش‌هاي پژوهش تاريخي كه اروپا با آن آشنا شد، نخست، بر كوشش‌هاي دانشوران مسلمان در اين زمينه تكيه كرد.
مسلمانان نخستين كساني بودند كه تاريخ را براي يك علم، روشمند ساختند و به سوي گستردگي و عموميت راه بردند و نظرشان درباره تاريخ، منبعي براي ثبت عبرت‌ها، شناخت و حركت زندگي در مسير زمان بود و اين ديدگاه از قرآن و سنت نبوي سرچشمه مي‌گرفت.
قرآن، به مسلمانان «اصول و روش» بالنده‌اي در شناخت حركت تاريخ بشر عرضه كرد و سپس «قوانين» و «عبرت‌هايي» را كه بر پديده‌هاي تاريخي فرمان مي‌راند، برگزيد. قرآن همه مطالب كتاب‌هاي آسماني پيش از خود را گرد آورده و اين كار را گاهي با تفصيل و گاهي با ايجاز انجام داده است.
در هر دو حالت قرآن، از ابهام حاكم بر بسياري از مسائل تاريخي پرده برگرفت و آن را بدون پيچيدگي، روشن ساخت. اما سنت نبوي، از درس‌ها و آموزه‌هاي محمد مصطفي (ص) انباشته شد و مسلمانان را بر اهتمام و توجه به قرآن به عنوان سرچشمه‌اي بزرگ براي همه زواياي معرفت، تشويق كرد.
از عبدالله بن مسعود، صحابي پيامبر (ص)، نقل است كه حضرت فرمودند: اين قرآن، سفره گسترده خداوند است. هرچه مي‌توانيد از آن برگيريد. اين قرآن رشته ناگسستني خدا و پرتو روشني بخش و درمان همه دردهاي بي‌درمان است. استوار و نگهدار كسي است كه بدان درآويزد و نجاتي است براي كسي كه از آن پيروي كند. زنگار نمي‌گيرد كه نياز به زدودن داشته باشد و كژ نمي‌گيرد كه استوار شود و از كثرت خواندن، فرسوده نمي‌شود و شگفتي‌هاي آن را پاياني نيست. آن را بخوانيد كه خدا در برابر تلاوت هر حرف آن به شما ده حسنه پاداش مي‌دهد.
در پرتوي آن مفاهيم بلند، مسلمانان راه و روش علمي نگارش تاريخي را آشكار كردند و آن مفاهيم همچنان همراه اين دانش، پشتوانه و توجيه‌كننده وجود آن در سراسر تاريخ اسلامي بود.
حقيقتي كه از لا‌به‌لاي فصل‌هاي اين كتاب بيان مي‌شود، ضرورت بازگشت به روش اسلامي نگارش تاريخ است، پس از آنكه در جهان معاصر ما، روش‌هاي انحراف‌آميز پديدار شد كه مسأله تفكر تاريخي را در تمدن اسلامي آلوده ساخت و به كژراهه كشاند و در كرانه‌هاي آن ابرهايي تيره پديد آورد كه نشانه‌هاي اصالت و عموميت آن را فرو پوشاند.
اين كتاب مشتمل بر هفت فصل است كه به ترتيب عبارت‌اند از مفهوم علمي تاريخ و پيوند آن با علوم اجتماعي، علم تاريخ نزد مسلمانان، ضرورت راستي و بي طرفي در تاريخ‌نگاري، نشانه‌هاي روش علمي تاريخ از نظر ابن خلدون، روش‌ها و شيوه‌هاي پژوهش‌هاي تاريخي مسلمانان، رويكردهاي نوين در فلسفه تاريخ و پژوهش‌هاي تاريخي، به سوي روش اسلامي، براي بازنگاري تاريخ.
مسلمانان و نگارش تاريخ»، پژوهشي در تاريخ‌نگاري اسلامي، براي دانشجويان رشته تاريخ و تمدن ملل اسلامي به عنوان منبعي سودمند در درس «تاريخ‌نگاري در اسلام» ترجمه شده است و علاوه بر آن براي دانشجويان رشته تاريخ به ويژه در گرايش‌هاي تاريخ اسلام نيز قابل استفاده است. اين كتاب در 346 صفحه و بهاي40000 ريال در اختيار دانشجويان و علاقه‌مندان تاريخ اسلام قرار گرفته است.
نویسنده: آناهيد خزير
منبع: خبرگزاری کتاب ايران (IBNA)
