|
معیارهای تدوین اثر در تاریخ شفاهی را مشخص کنیم
 |
به گزارش سایت تاریخ شفاهی ایران؛ در حاشیه نخستین جشنواره انتخاب کتاب مقاومت (جایزه شهید آوینی) احد گودرزیانی، یکی از داوران گروه ادبیات مستند این جشنواره ادبی درباره داوری آثار این گروه به ویژه آثاری که با محوریت خاطره نگاری و تاریخ شفاهی تولید شده بودند اظهار داشت: گروه ادبیات مستند آثار متعددی را در زمینه خاطره، گزارش، زندگینامه، وصیتنامه، مصاحبه و جُنگ را مورد بررسی قرار داد. بسیاری از مواد خام حوزه ادبیات مستند در شاخه مقاومت با مصاحبه آغاز می‌شود، بعد تبدیل به خاطره و در نهایت به عنوان یک سند تاریخی به شمار می‌آید. بنابراین آنچه در تاریخ شفاهی از اهمیت بالایی برخوردار بوده، مصاحبه است.
وی ادامه داد: فرد در مرحله بعد از مصاحبه باید به دنبال صحت و سقم اطلاعات و داده‌های راوی یا مصاحبه شونده برود و بعد از سپری کردن این فرآیند می‌توان از اثر تولید شده به عنوان یک سند تاریخی یاد کرد. کتاب‌های «پاسیاد پسر خاک» نوشته محمد قبادی و و «ستاد دزلی» نوشته حسن رضایی خیرآبادی دو کتاب برگزیده بخش ادبیات مستند جایزه ادبی شهید آوینی بودند که پایه و اساس کارشان تاریخ شفاهی بود. هر دو نویسنده ارزیابی استنادی مختلفی از موضوع داشتند. کتاب «پاسیاد پسر خاک» کاری پژوهشی و شخصیت محور است که با شاخصه‌های منحصر به فردی به موضوع مقاومت پرداخته و چهره یک مقاوم را از دوران انقلاب و جنگ تحمیلی به تصویر کشیده است.
گودرزیانی درباره شاخصه مقاومت در شیوه نگارش کتاب «ستاد دزلی» تصریح کرد: در این اثر روش‌های مورد نظر در تاریخ شفاهی در نظر گرفته شده و نویسنده یک ماجرا را از چند زاویه مورد ارزیابی قرار داده بود. در این اثر به خاطرات تعدادی از نیروهای جهاد سازندگی در منطقه کردستان پرداخته شده، نویسنده با شخصیت و چهره‌های مختلفی روبه رو شده است.کردستان به خاطر حضور گروهک‌ها و منافقین یکی از مناطق حساس در جنگ بود و در میان خاطرات روایت شده در این کتاب که از زبان نیروهای جهاد سازندگی بیان شده، شاکله‌های مقاومت دیده می‌شود.
وی خاطر نشان کرد: تک راوی بودن و نبود تعدد منابع در روایت، ضعف ساختاری و نوشتاری در روایت و عدم استناد به راویان متعدد و متکثر و برتری وجه ادبی بر استناد آثار و محوری نبودن موضوع مقاومت از جمله مشکلات آثار در حوزه ادبیات مستند بود. در ادبیات مستند به روایت نیاز داریم به طوری که قابلیت تجزیه و تحلیل داشته باشد. تاریخ شفاهی از شفاهیت به وجود می‌آید و زمانی که شفاهیت وارد موضوعی می‌شود به آن جایگاه تاریخی هم می‌دهد بنابراین باید توجه ویژه ای به مستند بودن داده‌ها و اطلاعات داشت.
گودرزیانی با اشاره به اینکه در تاریخ شفاهی به نظر می‌رسد که مراحل ابتدایی را سپری می‌کنیم، گفت: هنوز آن طور که باید و شاید مواد خام را جمع آوری نکرده ایم و هنوز درگیر گردآوری هستیم. بنابراین باید با کار تطبیقی و نقد، نحوه تولید یک اثر در حوزه تاریخ شفاهی مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.
وی در پایان افزود: از یک سو نشست‌ها و دوره‌های آموزشی درباره مباحث علمی و نظری در حوزه تاریخ شفاهی برگزار می‌شود و از سوی دیگر اثر تولید می‌شود. باید در بخش معیارهای تدوین اثر در حوزه تاریخ شفاهی به یک جمع بندی برسیم تا نظر نویسنده را جلب کند. در حقیقت نویسنده و پژوهشگر باید در تعامل با یکدیگر باشند و بتوانند مباحث نظری و تئوری را در جهت تولید اثری مفید پیش ببرند. حرکت در این مسیر باعث می‌شود از مسیر ابتدایی گذر کرده و به مرحله جدی تری در تاریخ شفاهی برسیم.
خبرنگار فاطمه نوروند
|
