کتاب ها به استقبال گواهی می دهند
اگرچه دائم می‌گوییم و می‌نویسیم كه مناسبتی پیش رفتن، عادت پسندیده‌ای برای به یاد آوردن اشخاص و اتفاق‌ها نیست ـ چرا كه این دو تاثیرگذاران دائم بر زندگی و حتی سرنوشت‌ها هستند ـ اما گریزی هم نیست. چرا كه مناسبت‌ها حداقل یادآورند كه ببینیم با اشخاص و اتفاق‌های مهم چه كرده‌ایم؟ آیا شأن معنوی و تاریخی آنها را پاس داشته‌ایم كه تكیه‌گاه ما در آینده باشند؟ و هزاران «آیا»ی دیگر كه می‌توان گفت و نوشت. اما گاهی هم نزدیكی مناسبت‌های پیش روی روزها باعث نگاه مشترك به آنها و شاید برداشت های مقایسه‌ای می‌شود. مثل سالروز شهادت سید مرتضی آوینی و سپهبد علی صیاد شیرازی و خالد اسلامبولی.
نوزده سال از شهادت سید مرتضی آوینی در فروردین 1372 می گذرد. فیلمسازی و نویسندگی او از حجم تقریبا برابری برخوردارند و شکی نیست که تاثیر اندیشه و قلم وی، آثار تصویری اش را به اوج رساندند. ساخته های مستند آوینی درباره دفاع مقدس هنوز هم بسیار دیده می شوند و به مدد شبکه های تلویزیونی تخصصی در ایران مانند «شبکه مستند سیما» نسل های جدید همچنان با این چهره آشنا می شوند.
سید مرتضی آوینی و آثار او نیز همچنان مورد توجه نویسندگان و ناشران و مخاطبان قرار دارند. خاطراتی از او در قالب مجلدی از مجموعه كتاب‌‌های «یاران ناب» تدوین شده تا به همت نشر یا زهرا(س) منتشر شود. «سینمای شهادت» هم اثر در دست انتشاری از شهاب شهرزاد است كه با الهام از كتاب «آینه جادو» اثر شهید آوینی، سینمای برآمده از انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس را به تصویر می‌كشد. در كتاب «ما را به كجا می‌برند؟» که 2 چاپ را پشت سر گذاشته، وحید جهان تیغ، رسانه تلویزیون را از منظر شهید آوینی بررسی کرده است.
کتاب های «سیدمرتضی آوینی: گوشه‌هایی از حیات سید شهیدان اهل قلم» از محمدرضا حدادی و چاپ انشارات میراث اهل قلم، «آوینی پاسخ می‌دهد: هفتاد و دو سوال از سیدشهیدان اهل قلم» از مجید باقری و محمدحسن استادی‌مقدم و چاپ انتشارات خادم‌الرضا (ع) در سال 1390 به چاپ اول رسیده اند و در همین سال کتاب های «شهید آوینی» از محسن جعفری‌مطلق توسط انتشارات مدرسه به چاپ هشتم، «سینمای اشراقی: سینمای دینی و هنر اشراقی شهید آوینی با نظری به عكاسی اشراقی»
از مرحوم محمد مددپور توسط انتشارات سوره مهر به چاپ دوم رسیده اند.
نشر واحه كه زیر نظر خانواده شهید آوینی اداره می‌شود و دست اندرکار بازنشر تازه ای از آثار این شهید است ابراز امیدواری كرده كه در بهار امسال مجموعه 12 جلدی آثار شهید آوینی را کامل کند. از جمله فعالیت های این نشر در سال گذشته ارایه 2 چاپ از کتاب «رستاخیز جان: ادبیات، فرهنگ و رسانه» است. نخستین یادنامه شهید آوینی در قالب کتاب که با عنوان «همسفر خورشید» و به کوشش علی تاجدینی در فاصله کوتاهی پس از شهادت آوینی منتشر شده بود نیز توسط انتشارات نماد اندیشه در سال 1390 چاپ تازه ای را تجربه کرد.
این کارنامه نشان می دهد که رویکرد آثار در 2 بخش یادمانی و بررسی آثار قرار دارند و از نگاه دیگر نشانه تاثیر شهید آوینی بر عرصه فرهنگ و هنر است. نام گرفتن ایام شهادت آوینی با عنوان «روز هنر انقلاب اسلامی» نیز از همین روست تا یادآوری شود که او از راهگشایان این عرصه است. همچنان که در سال های پس از دفاع مقدس و پیرامون جنگ بوسنی و هرزگوین، مظاهر مقاومت اسلامی را حتی در قلب اروپا گویا کرد و شناساند و نتیجه آن تلاش و نگاه در همین روزها با نخستین دوره انتخاب کتاب سال مقاومت (جایزه ادبی شهید آوینی) به ثمر نشسته است و اگر باز در همین روزها از شهادت خالد اسلامبولی و جهاد او در مبارزه علنی با دیکتاتور وقت مصر یاد می کنیم، از آن روست که اندیشه چهره ای مانند سید مرتضی آوینی، پس از تجربه انقلاب اسلامی در ایران در عرصه صدور فرهنگی این انقلاب در حوزه هنر متعهد قرار گرفت و حاصل آن برای نسل های آینده مکتوب شد.
سیدمرتضی آوینی به گواه خود، الگوی این مسیر را در پیامی از امام خمینی(ره) در شهریور سال 1367به دست آورد که نوشتند: «خون پاک صدها هنرمند فرزانه در جبهههای عشق و شهادت و شرف و عزتْ سرمایۀ زوالناپذیر آن گونه هنری است که باید، به تناسب عظمت و زیبایی انقلاب اسلامی، همیشه مشام جان زیبا پسندِ طالبانِ جمال حق را معطر کند. تنها هنری مورد قبول قرآن است که صیقل دهندۀ اسلام ناب محمدی ـ صلی اللّه علیه و آله و سلم ـ اسلام ائمه هدی ـ علیهم السلام ـ اسلام فقرای دردمند، اسلام پابرهنگان، اسلام تازیانه خوردگانِ تاریخِ تلخ و شرم آور محرومیت ها باشد. هنری زیبا و پاک است که کوبندۀ سرمایهداری مدرن و کمونیسم خونآشام و نابود کننده اسلام رفاه و تجمل، اسلام التقاط، اسلام سازش و فرومایگی، اسلام مرفهین بی درد، و در یک کلمه «اسلام امریکایی» باشد.
هنر در مدرسه عشق نشان دهنده نقاط کور و مبهم معضلات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، نظامی است. هنر در عرفان اسلامی ترسیمِ روشن عدالت و شرافت و انصاف، و تجسیم تلخکامی گرسنگانِ مغضوبِ قدرت و پول است.
هنر در جایگاه واقعی خود تصویر زالوصفتانی است که از مکیدن خون فرهنگ اصیل اسلامی، فرهنگ عدالت و صفا، لذت می‌برند. تنها به هنری باید پرداخت که راه ستیز با جهانخواران شرق و غرب، و در رأس آنان امریکا و شوروی، را بیاموزد. هنرمندان ما تنها زمانی میتوانند بیدغدغه کوله بار مسوولیت و امانتشان را زمین بگذارند که مطمئن باشند مردمشان بدون اتکا به غیر، تنها و تنها در چهارچوب مکتبشان، به حیات جاویدان رسیدهاند. و هنرمندان ما در جبهههای دفاع مقدسمان این گونه بودند، تا به ملأ اعلا شتافتند. و برای خدا و عزت و سعادت مردمشان جنگیدند؛ و در راه پیروزی اسلام عزیز تمام مدعیان هنر بی درد را رسوا نمودند.»
«سپهبد شهید علی صیادشیرازی» نیز از چهره های متعهد در تاریخ انقلاب اسلامی است؛ اما در لباس رزم و عرصه صیانت از جغرافیای جمهوری اسلامی ایران.
در سالی که به تازگی پایان یافت، مرتضی سلطانی خبر داد مجموعه 4 جلدی «هوانیروز و صیاد» را در دست تدوین دارد که به بیان دیدگاه این فرمانده سال های دفاع مقدس درباره نقش هوانیروز در طول جنگ تحمیلی عراق علیه ایران می‌پردازد. همچنین با حمایت نشر شاهد کتاب «موج دریا: زندگینامه امیر شهید علی صیادشیرازی» به زبان اردو ترجمه شده و به چاپ رسید و متن سخنرانی امیر سرتیپ ناصر آراسته، رییس هیات معارف جنگ شهید علی صیاد شیرازی درباره نقش این شهید در سال‌های دفاع‌مقدس در كتابی با عنوان «سخن آشنا» چاپ سوم را تجربه کرد.
همچنین كتاب «یادداشت‌های سفر شهید صیادشیرازی» که فعالیت او در سفرهای آموزشی و وقایع نگارانه به مناطق جنگی را در سال های پس از دفاع مقدس انعكاس داده و محسن كاظمی، گردآورنده آن است توسط انتشارات سوره مهر به چاپ پنجم رسیده و محمد مهدی بهداروند کتاب «تا کوچه های آسمان: خاطرات شهید صیاد شیرازی» را توسط انتشارات کتاب فردا به چاپ دوم رساند.
«تقویم تاریخ دفاع مقدس» نیز در مجلد هجدهم با نام «نبرد خونین در چزابه» که حوادث و رویدادهای جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در بهمن ماه سال 1360 را دنبال می کند، بخشی از خاطرات شهید سپهبد علی صیادشیرازی درباره عملیات تنگ چزابه را دربر دارد. این كتاب به همت نبی كریمی و فرهاد بهروزی تدوین و توسط مركز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است.
«در كمین گل سرخ: زندگینامه داستانی شهید سپهبد علی صیاد شیرازی» از محسن مومنی با چاپ بیستم توسط انتشارات سوره مهر، «ناگفته‌های جنگ: خاطرات سپهبد شهید علی صیاد شیرازی» از احمد دهقان با چاپ پانزدهم توسط همین ناشر، «عاشق‌ترین صیاد: نگاهی به حیات و شهادت امیر سرافراز شهید صیاد شیرازی» از نادره عزیزی‌نیك با چاپ دوم توسط مركز اسناد انقلاب اسلامی، «صیاد دل‌ها: یادنامه امیر سرافراز ارتش اسلام شهید سپهبد علی صیادشیرازی» از احمد حسینیا با چاپ چهارم توسط نشر آجا، «شهید صیاد شیرازی» از مرحوم داوود بختیاری‌دانشور با چاپ سوم توسط انتشارات مدرسه، «آزادی خرمشهر (خاطرات سپهبد شهید علی صیادشیرازی)» از احمد دهقان با چاپ چهارم توسط انتشارات سوره مهر و «یادگاران: كتاب صیاد شیرازی» از رضا رسولی با چاپ پنجم توسط انتشارات روایت فتح، از دیگر آثار منتشر شده ای هستند که به تازگی به قفسه کتابخانه ها اضافه شده اند.
درباره این شهید که سیزدهمین سالگرد شهادت او به دست گروهک تروریستی منافقین فرارسیده، کتاب های «صیاد كوهستان» از عبدالله رفیعی توسط انتشارات امیرمحمد و «همسایه غربت: با نگاهی به یكی از خاطرات شهید صیاد شیرازی» از علیرضا حنیفی توسط بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس و انتشارات حوا به چاپ اول رسیده اند.
این مجموعه که از آخرین منتشر شده ها درباره شهید «صیاد شیرازی»اند همچنان که نشان دهنده توجه خاص بازار کتاب به این شهید و در نتیجه استقبال از این آثار را گواه است، بازگوی این نکته نیز هست که شناخت این چهره مورد اقبال هنوز در مرحله یادمانی و خاطره ای قرار دارد و جای آثار جامعی که برآیندی دقیق از آثار منتشر شده یا موضوع مورد نظر باشند، خالی است. تولید چنین آثاری علاوه بر نگاه کلان و تخصصی به موضوع، همت مشترک دغدغه داران نسبت به معرفی چهره های به نام در حوزه تاریخ انقلاب اسلامی را نیز می طلبد تا طرحی نو دراندازند و به کتاب های جامعی بیندیشند که از قدرت تاثیرگذاری به روزتری برخوردار باشند.
حبیب گودرزی
منبع: کتاب هفته ش 327، شنبه 19 فروردین1391، ص 5
