فهرست سؤالهاي يك مصاحبه در 96 صفحه
خاطرهنويسي از انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي عراق عليه ايران در اين سالها، در ظرفهاي ديگري هم تجربه شده است. تاريخ شفاهي و زندگينامههاي داستاني و غيرداستاني ـ که به آن مستند هم میگویند ـ از آن جملهاند. نظر کلی این است که مظروف همه این ظرفها، خاطرهاند و تنوعطلبی کارشناسان در نامگذاری ساختارها و انگیزه نویسندگان در استفاده از چارچوبهای دیگر برای اثرشان، این تجربهها را سروسامان داده است.
اما همچنان نباید فراموش کرد که ماده اولیه خاطره است و خاطره ریشه در زندگی دارد و حاصل کار خود به خود یک جور زندگینامه است. کتاب «چگونه زندگینامه بنویسیم؟» برگرفته از دو کتاب به قلم برایان د. آزبورن [1] و ریچارد سایر [2] با ترجمه محسن سلیمانی، در 397 صفحه به دنبال همین نکته است و به سؤالاتی مانند این که: آیا همه میتوانند زندگینامه بنویسند؟ چرا باید زندگینامه بنویسیم؟ چگونه زندگینامه بنویسیم؟ با ارایه ویژگیهای آثاری که از نظر نویسندگان کتاب برترند و طبقهبندی روشهای کار بخصوص در دایره مصاحبههایی که برای زندگینامه صورت میگیرد، پاسخ داده است.
96 صفحه کتاب فهرست سؤالهای معمولاً مورد نیاز در یک مصاحبه برای نگارش خاطرات یا زندگینامه را دربر دارد که «سؤالهایی درباره دوران جنگ» (از صفحه 292 تا صفحه 294) برای خاطرهنویسان روزگار ما که تعدادشان در حال افزایش است، کلیدی و راهگشاست.
همچنین مطالب ذیل عناوین «گاهشمار و چینش تقویمی رویدادها» (در صفحات 169 تا 171) و «سازماندهی مطالب زندگینامه» (در صفحات 331 تا 346) از تجربههای قابل توجهی در سروسامان دادن به خاطرات و زندگینامهها حکایت دارند.
نویسندگان «چگونه زندگینامه بنویسیم؟» جابهجا هم از تجربیاتشان عبارتهای کلیدی و کوتاهی ساختهاند که هم خواندنیاند و هم به یادماندی. ریچارد سایر معتقد است که باید به جزئیات در زندگینامهنویسی به اندازه کلیات اهمیت داد و نوشته است: «همانطور که ریختن یک کم مرزنجوش در یک قابلمه غذای آبپز از مخلفات، غذا را خوشمزه میکند و یک تکه ران بزرگ گاو را باید حتماً با یک بته سیر پخت تا عطر و طعم پیدا کند، اضافه کردن جزییات به زندگینامه نیز آن را جذاب و خواندنی میکند.
شاید جزییات در حکم یکی از همان ترکیبهای سری است که به خاطر وجود آنها از زندگینامهای خاص لذت میبریم و به نظرمان میرسد خوب نوشته شده است.» (صفحه 367)
کتاب «چگونه زندگینامه بنویسیم؟» نخستین بار در سال 1387 توسط انتشارات سوره مهر چاپ شده و توسط همین ناشر در آستانه چاپ دوم قرار دارد.
[1] – Brian D. Osborne, Writing Biography and Autobiography (Writing Handbooks), A&C Black, 2004.
[2] – Richard Sawyer, How to Write Biographies and Company Histories, Mountain Pr, 1989.
احد گودرزیانی