یادی از زلزله طبس و پیام‏های ماندگارش

تاریخ شفاهی به واسطه ماهیت بین رشته‏ای ‏‏که دارد در موضوعات مختلفی ورود پیدا می‏‏کند. تاریخ شفاهی زلزله می‏‏تواند موضوعی مهم در پژوهش‏های تاریخ اجتماعی باشد. بخش‏های از حافظه مشترک از زلزله، به عنوان تلخ ترین واقعه یاد می‏‏کند که این حادثه مسیر آرزوها و زندگی جمعی را تغییر داده است. خانواده‏های که پس از این حادثه متلاشی می‏‏شوند و مشکلات روحی روانی که در اذهان مصیبت دیدگان به راحتی محو نمی‏‏شود. هر چند تاکنون علم و فناوری نتوانسته است پیش بینی دقیقی از زمان رخداد حوادث طبیعی داشته باشد و زلزله هر ساله تعداد زیادی از مردم را به کام مرگ می‏‏کشاند. ولی خاطره نگاری این موضوع می‏‏تواند در تدوین تجربیات و ترسیم فضای بعد از آن کارآمد باشد.

برای این لحظه، متشکرم

در جهان سیاست گاهی انتشار کتاب‌خاطرات شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی می‌تواند به کمک چهره‌های سیاسی شتافته و گاهی به زیان آنها ایفای نقش نماید. خانم والری تری وایلر(1) روزنامه نگار برجسته و 49 ساله فرانسوی که تا چندی پیش بانوی اول فرانسه نامیده می‌شد، پس از جدایی از فرانسوآ اولاند رئیس جمهوری فرانسه دست به انتشار خاطرات خود از کاخ الیزه زد. کتابی که در صدر جدول پرفروش ترین‌ها در این کشور قرار گرفت.

معرفی سه انجمن اصلی تشکیل دهنده جمعیت‏های مؤتلف اسلامی مشهد در دهه بیست-3

کانون نشر حقایق اسلامی: این کانون پس از شهریور‌1320، از سوی استاد محمدتقی شریعتی در کسوت معلمی فرهنگ تشکیل شد. مهم‌ترین هدف شریعتی از تأسیس آن، مبارزه با بدعت‌ها و جریان‌های مخالف در قالب نوگرای دینی بود. به تعبیری هدف اصلی مبارزه با حزب توده در قالب ارائه تفسیری نوین از دین بود. این تشکل به‌تدریج به‌عنوان پایگاهی برای عناصر نواندیش مذهبی، جوانان به خصوص دانش‏آموزان درآمد.

شماره تابستان و پاییز ۲۰۱۴ مجلة تاریخ شفاهی منتشر شد

شماره دو از جلد چهل ویکم مجله تاریخ شفاهی Oral History Review ویژه تابستان و پائیز 2014 منتشر شد. مجله تاریخ شفاهی نشریه رسمی انجمن تاریخ شفاهی آمریکاست که نخستین شماره آن در 1973 منتشر شده است. خبرنامه‏های این نشریه در بهار، پاییز، و زمستان هر سال منتشر میشود. مجموعه جزوات این نشریه حاوی اطلاعاتی درباره موضوعاتی چون تاریخ شفاهی در کلاس درس و تاریخ شفاهی برای مورخان خانواده نیز جداگانه منتشر می‏گردند.

آغاز طرح تاریخ شفاهی در دانشگاه کارولینای شمالی

از معلمان سرخپوست آمریکایی بازنشسته‏ی هفتاد ساله و مسن‏تر دعوت شده تا در طرح جدید تاریخ شفاهی در مرکز منابع بومی امریکایی پمبروک وابسته به دانشگاه کارولینای شمالی تحت عنوان «داستان خویش را تعریف کنیم» شرکت کنند. این مرکز که در مین قدیم (Old Main) قرار دارد، طرحی تصویری را آغاز نموده که هدف از آن ضبط سرگذشت‏های معلمان سرخپوست آمریکائی بازنشسته‏ی روبنسون کانتی Robeson County است.

شنیدنی: تاریخ مردم در آرامگاه آرنوس ویل

تعدادی کلیپ صوتی تحت عنوان «آرنوس ویل Arnos Vale شما» تا کنون منتشر شده است. آرنوس ویل شما در حقیقت یک طرح تاریخ شفاهی به مدت 24 ماه است که هدف از آن جمع‌آوری سرگذشت‌های تاریخی مربوط به قبرستانی به این نام از اواخر قرن بیستم تاکنون است. برگزار کنندگان این طرح به دنبال آن هستند تا دریابند این قبرستان به چه علت برای بسیاری از افراد بسیار قابل احترام است و دوست دارند تا داستان‌های آنها را از زبان خودشان بشنوند.

مرکز یادبود جنگ دریدر، میزبان تاریخ شفاهی جنگ جهانی دوم

دریدر لس آنجلس(شبکه تلویزیونی کی پی ال سی)- مرکز مدنی یادبود جنگ دریدر The DeRidder War Memorial Civic Center (WMCC) همراه با تعمیر و نوسازی نمایشگاه‏های تاریخی خود با عنوان «اولین سازمان خدمات متحده و اتاق جنگ The First USO and The War Room»، به گردآوری تاریخ شفاهی جنگ جهانی دوم می‏پردازد. این یادبود جنگ، سرگذشت‏ها، خاطرات و آهنگ‏های جنگی و غیره را از زبان ساکنین جنوب غرب لوییزیانا که در زمان جنگ جهانی دوم زندگی می‏کرده اند ثبت و ضبط می‏نماید.

دانشجویان به دنبال ژاپنی‏های کلوویس

چند نسل پس از جنگ جهانی دوم و جابجایی اجباری ژاپنی‏های کلوویس(1) ، هنوز بسیاری درباره زندگی مردان، زنان و کودکانی که زمانی نیومکزیکو شرقی خانه خود می‏دانستند چیزی نشنیده‏اند. اما این اوضاع دیگر تغییر می‏کند. آدریان چاوزAdrian Chavez، از اهالی کلوویس شروع به جمع‏آوری سرگذشت کارگران راه‏آهن آن منطقه و خانواده‏هایشان کرده است. چاوز 47 ساله، دانشجوی کالج سنترال نیومکزیکو کامیوونیتی Central New Mexico Community College در آلبووکوئرکAlbuquerque ، خود برای اولین بار در پاییز گذشته درباره کارگران ژاپنی و جایگاه آنان در تاریخ نیومکزیکو دست به مطالعاتی زد.

معرفی کتاب "انجام تاریخ شفاهی: راهنمای عملی "

کتاب انجام تاریخ شفاهی یک راهنمای جامع برای تاریخ شفاهی است. می‌توان گفت این کتاب، " یک مشاور عملی و شرح واقعی برای همه" است. در این کتاب، پیشینه تاریخ شفاهی و ارتباط آن با حوزه گسترده‌تر یعنی پژوهشهای تاریخی بررسی شده و درباره چگونگی انجام مصاحبه در تاریخ شفاهی و همچنین مقایسه آن با روشهای دیگر مصاحبه در روزنامه‌نگاری و همچنین درباره کارحافظه انسان توضیحاتی کامل ارائه شده است.

وقتي براي ما مي‌نويسيد...
وقتي براي هفته‌نامه الکترونيکي تاريخ شفاهي مطلبي مي‌نويسيد، دوست داريم نکته‌هايي را در نظر بگيريد.
اين هفته‌نامه نوشته‌ها و دانسته‌هاي ما را درباره مباحث مهم؛ خاطره‌گويي، خاطره‌نگاري، يادداشت‌نويسي روزانه، سفرنامه‌نويسي، وقايع‌نگاري، روزشمار نويسي و... نشان مي‌دهد. حتي براي زيرشاخه‌هاي رشته تاريخ هم جا باز کرده‌ايم؛ و چشم به راه خبرها، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها، يادداشت‌ها و... شما هستيم.
خوب است نام و فاميل‌تان را کامل بنويسيد. سابقه علمي و نشاني الکترونيکي را هم حتماً بنويسيد، چکيده مقاله‌ها هم که جاي خود دارد!
به ما اجازه بدهيد دست‌مان براي ويرايش، اصلاح، چينش و ترجمه مطالب شما باز باشد. در اين‌باره با خودتان هم مشورت خواهيم کرد.
دل‌مان مي‌خواهد شأن علمي و ادبي تاريخ شفاهي و اين هفته‌نامه، با نوشته‌هاي متين و موقر شما حفظ شود. حيف است خداي نکرده قلم‌مان از دايره اخلاق بيرون برود.

● ضرورت گردآوری تاریخ شفاهی مشارکت زنان در برهه‌های تاریخی

● یافتن حلقه‌های مفقوده دوران جنگ با تاریخ شفاهی

● تدوین تاریخ شفاهی ایثارگران وزارت ارشاد

● برگزاری کارگاه تاریخ شفاهی فرماندهان دفاع مقدس

● مستندسازی خاطرات میهمانان همایش علمای اسلام

● «حکومت بر تهران» و «لمبتن و سیاست در ایران»

 

نظریه تاریخ شفاهی-۱۲
نویسنده: لین آبرامز
Lynn Abrams
مترجم: علی فتحعلی آشتیانی

---

 علت نیاز به نظریه
آنچه که تاریخ شفاهی را در حوزة تحقیقات تاریخی از سایر رشته‌ها متمایز و برجسته می‌نماید «رویة عملی» آن است نه محتوا. منبع مصاحبه و متن نهایی آن به دست مورخ شفاهی آفریده می‌شود؛ پژوهشگر با تلاش وافری اطلاعات منحصر به فردی را از ذهن و حافظة مصاحبه‌شونده‌اش بیرون می‌کشد. تفاوت مورخان عادی با مورخان شفاهی در این است که قشر اول به منابع تاریخیِ پیش‌نوشته متکی‌اند؛ اما قشر دوم منابع‌شان را خودشان می‌سازند، ضمن آنکه منابع را در تماس مستقیم و رو در رو با خاطره‌گو به وجود می‌آورند. مصاحبة تاریخ شفاهی به هیچ یک از منابع تاریخی شباهت ندارد زیرا گفتگومحور یا رابطه‌ای، گفتمانی و خلاقانه است؛ از این رو برای اینکه بفهمیم تاریخ شفاهی در بستر فرهنگ و برای راوی چه معنا و اهمیتی دارد باید نظریه‌های سایر رشته‌ها را نیز به خدمت بگیریم. شرط اصلی رویکرد مذکور اذعان به این مطلب است که مصاحبه اساساً «یک روایت مکالمه‌ای»(1) یا یک «رویداد ارتباطی»(2)  است که در زمان واقعی و بین مردم واقعی رخ داده است.(3) منابع تاریخ شفاهی در مقولة منابع روایی قرار می‌گیرند، لذا مورخان به منظور راه‌یابی به عمق معنای مصاحبه در قیاس با محتوای آن باید نظریه‌های ابداع‌شده برای تفسیر متون ادبی و فولکلور و نظریه‌های مشتق از زبان‌شناسی و روان‌شناسی را نیز مورد توجه قرار دهند.
با این تفاسیر می‌توان گفت که مصاحبة تاریخ شفاهی در واقع مدخل عبور از اکنون به فرهنگ گذشته است. راه دسترسی به چنین فرهنگی از مسیرِ توجه به کلماتِ گفته‌شده، زبان مورد استفاده، شیوة نقل ماجرا، ساختارهای توضیحیِ تاریخ شفاهی و تفسیر آنها می‌گذرد. علاوه بر توجه دقیق به زبانِ مورد استفاده، باید ساختار اجتماعیِ مصاحبه یعنی رابطة بین مصاحبه‌گر و مصاحبه‌شونده را نیز از قلم نیندازیم. اجتماع همة اینها همان بستر یا موقعیت فرهنگی‌ای را می‌سازد که مصاحبه‌گر و راوی و مواجهه آن دو را در خود جای داده است. همین ملاحظات است که کیفیت یادآوری خاطرات و جاری شدن آنها بر زبان راوی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. لذا مصاحبة تاریخ شفاهی در واقع سندی تاریخی است که لایه‌های متعددی از معنا را در خود پنهان ساخته و خودش نیز در میان نیروهای اجتماعی فراگیری احاطه شده است. دریافت‌های عمیق نظری به ما کمک می‌کند تا رمز چنین اسنادی را بگشاییم، و ارتباط روایت فردی با تجربة عمومی و تجربه شخصی با مردم را بفهمیم. ما که مورخ هستیم به حکایات(4)  شخصی یعنی روایت هر فرد از رویدادهای گذشته علاقمندیم، اما نهایتاً این را هم می‌دانیم که همه روایت‌های شخصی در لفافة پدیدة بزرگ‌تری پیچیده شده‌اند که شاید بتوان بدان فرهنگ، یا نیروهای گستردة اجتماعی یا دنیای سیاسی-عمومی و یا حوزة گفتمانی گفت.(5)