شماره 171    |    29 مرداد 1393

   


زبان به مثابه ميانجی تجزيه‌ی هرمنوتيكی در تاریخ شفاهی

اساس تاريخ شفاهي بر گفتار است. در گفتگوي دو سويه در مصاحبه تاريخ شفاهي، هدايت كمتر به خواست و اراده‌ي يكي از دو طرف وابسته خواهد بود. بدين سان يك گفتگوي موفق هرگز آن چيزي نخواهد بود كه ما بخواهيم هدايت‌اش كنيم.


تاریخ شفاهی دانشگاه فردوسی مشهد -۳

ثبت تاریخ شفاهی در ایران می‏تواند تحت تاثیر شرایط مختلف باشد. به خصوص اگر مصاحبه شوندگان در پست‏ها یا سازمان‏هایی باشند که حساسیت خاصی داشته باشند. چنین به نظر می‏رسد، اهمیت تاریخ شفاهی و فلسفه آن برای خیلی از روایت‏کنندگان غیرقابل فهم و یا مهم نبوده است.


سی و پنجمین شماره نشریه الکترونیکی «گذرستان»

مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی در سال 1367 به منظور پاسخ گویی به انبوه پرسش‌ها درباره علل وقوع انقلاب اسلامی و زوایای پنهان تاریخ معاصر، توسط جمعی از علاقه‌مندان بنیان نهاده شد. مؤسسه بر این باور بود كه باید پیش از آن كه «غبار زمانه» بر رویداد‌ها فرو نشیند و آن را از ذهن و ضمیر تاریخ بزداید به ثبت و ضبط آن همت گماشت و به آیندگان سپرد.


نیروهای مذهبی در دوره پهلوی دوم-۲۵

چنان که در دو نوشتار پیشین خاطر نشان گردید، انتخابات مجلس هفدهم در تبریز به درگیری میان دو تشکل عمده رقیب، یعنی«جمعیت امر به معروف و نهی از منکر» و «جمعیت فداکارن آذربایجان» انجامید. به نظر می‏رسد وابستگی‏ها‏ی سیاسی و تشکیلاتی این دو تشکل از یک سو و سابقه دیرینه خصومت میان آنها، انتخابات دوره هفده مجلس در تبریز را به جولانگاهی برای رقابت و عرض اندام این دو تشکل تبدیل کرد.


بررسی ورود نهادهای آموزشی مدرن به ایران در گفت‌وگو با موسی حقانی/بخش اول؛

با آغاز مواجهه ایرانیان با تمدن جدید غرب در سده گذشته، یکی از مسایل اساسی ایرانیان بعد از تقابل با وجه قهری تمدن غرب، رویارویی با نهادهای مدرن غربی بود. نهادهای آموزشی مدرن اعم از مدارس جدید و دانشگاه از جمله این نهادها بودند که خواسته یا ناخواسته پا به عرصه فرهنگ و جامعه ایرانی گذاشتند.


تاریخ شفاهی جزیره، نسل‏ها‏ رابه هم نزدیک می‏کند

این طرح با فکر معرفی نقاط مورد علاقه جزیره‏نشینان آغاز شد و پس از آن در سال 2013، سه دسته از سالمندان به کتابخانه جزیره مرسر در ایالت واشینگتون آمدند تا در مصاحبه راجع به مناطق کالکینز لندینگ Calkins Landing، لوتر بربنک پارکLutherBurbank Park و مدرسه انجمن شرقی شرکت کنند.


چه جسورانه بالا می روند

این کتاب با تکیه بر مصاحبه‏های فضانوردان که در بخشی از طرح تاریخ شفاهی در مرکز فضایی جانسون گرد آمده، نوشته شده است. نویسندگان این کتاب اذعان دارند بدون این مصاحبه‏ها کتابشان شکل نمی‏گرفت. در واقع این هم از نقاط قوت و هم از نقاط ضعف این کتاب است.


دانشجویان مشکلات پیش‏روی لاتین‏تباران را در کتاب «نسل لاتین‏تبار» به تصویر می‏کشند

نسل لاتین‏تبار (صدای امریکای نو) نوشته‏ی ماریو تی. گارسیا حاوی 13 مصاحبه‏ی تاریخ شفاهی با دانشجویان فارغ‏التحصیل لاتین‏تبار است. گارسیا، طی چند سال، هنگامی که در دانشگاه سانتا باربارای کالیفرنیا به عنوان استاد تحقیقات چیکانو مشغول به کار بود این سرگذشت‏ها را جمع‏آوری کرد.


طرح تاریخ شفاهی برای حفظ سرگذشت ماهیگیری مین

سرگذشت افرادی مانند لیبی و کاشمن نیز همانند خود صنعت شیلات ارزشمند هستند. انجمن ماهیگیران ساحل مین از طریق طرح و ابتکار تاریخ شفاهی برخی از سرگذشت‏های ماهیگیران را حفظ نموده است. این طرح که شامل ارائه چند رسانه‏ای است در هارپسول هریتیج لند تراست Harpswell Heritage Land Trust راه‏اندازی شده است.


کنار بروید، وضعیت اضطراری است! رانندگان آمبولانس در جنگ جهانی اول

وظیفه پروژه تاریخچه کهنه‌سربازانِ مرکز فرهنگ عامه‌ کتابخانه کنگره آمریکا، گردآوری و حفظ و در دسترس‌ قراردادن روایت‌های شخصیِ کهنه‌سربازان جنگ آمریکاست تا نسل‌های آینده بتوانند به طور مستقیم روایت‌های این سربازان را بشنوند و واقعیت‌های جنگ را بهتر درک کنند.


وقتي براي ما مي‌نويسيد...
وقتي براي هفته‌نامه الکترونيکي تاريخ شفاهي مطلبي مي‌نويسيد، دوست داريم نکته‌هايي را در نظر بگيريد.
اين هفته‌نامه نوشته‌ها و دانسته‌هاي ما را درباره مباحث مهم؛ خاطره‌گويي، خاطره‌نگاري، يادداشت‌نويسي روزانه، سفرنامه‌نويسي، وقايع‌نگاري، روزشمار نويسي و... نشان مي‌دهد. حتي براي زيرشاخه‌هاي رشته تاريخ هم جا باز کرده‌ايم؛ و چشم به راه خبرها، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها، يادداشت‌ها و... شما هستيم.
خوب است نام و فاميل‌تان را کامل بنويسيد. سابقه علمي و نشاني الکترونيکي را هم حتماً بنويسيد، چکيده مقاله‌ها هم که جاي خود دارد!
به ما اجازه بدهيد دست‌مان براي ويرايش، اصلاح، چينش و ترجمه مطالب شما باز باشد. در اين‌باره با خودتان هم مشورت خواهيم کرد.
دل‌مان مي‌خواهد شأن علمي و ادبي تاريخ شفاهي و اين هفته‌نامه، با نوشته‌هاي متين و موقر شما حفظ شود. حيف است خداي نکرده قلم‌مان از دايره اخلاق بيرون برود.

 


 

● امکان گردآوری تاريخ شفاهي دفاع مقدس خراسان در چهار سال

● برگزاری کارگاه آموزش تاریخ شفاهی در بندرلنگه

● فراخوان گروه تاریخ شفاهی موسسه امام موسی صدر

● تاریخ شفاهی و مستندی درباره طیب

● شرح مبارزات روحانیان مشهوری که در حکومت پهلوی تبعید شدند

● ثبت و ضبط خاطرات توسط واحد تاريخ نگاري موزه عبرت ايران

● ارایه پژوهش‌های راویان موزه دفاع مقدس

● درگذشت خبرنگار بیشتر جنگ‌های خاورمیانه

● چاپ چهارم چهل‌ویکمین اثر تحقیقی دفتر ادبیات انقلاب

● عرضه خاطرات شفاهی شهید نظرنژاد در سایت آمازون

● انتشار خاطرات دختر ناصرالدین شاه قاجار

● پرفروشی کتابی درباره جنگ جهانی دوم

● خاطراتی که به ‌صورت نامه به وکيل نوشته شدند



نظریه تاریخ شفاهی-۸
نویسنده: لین آبرامز
Lynn Abrams
مترجم: علی فتحعلی آشتیانی


 مصاحبه
تعجب نکنید اگر بگویم که در نظریة تاریخ شفاهی غالباً اصل مصاحبه مغفول می‌مانَد. «اوکلی» (1)  در جملة ماندگاری گفته است:«مصاحبه‌گری تقریباً شبیه ازدواج است: همه می‌دانند چیست، خیلی‌ها به سراغش می‌روند، ولی در این هندوانة دربسته، دنیایی از رمز و راز نیز نهفته است.»(2) برای مورخان شفاهی خیلی زور دارد که تعداد مصاحبه‌های انجام‌شده‌شان را با جزئیات بیان کنند، اما سرشت آن مصاحبه‌ها (خواه رسمی یا غیر رسمی، با پرسشنامه یا بدون پرسشنامه و از این قبیل) و بخش عمدة اتفاقاتی که عملاً در مصاحبه رخ می‌دهند در جایی ثبت نمی‌شوند. اتفاقات و ماجراهای فراوانی پیش از مصاحبه بین دو طرفِ مصاحبه رخ می‌دهدکه نه دقیقاً در جایی بیان می‌شوند و نه در متن پیاده‌شدة آن انعکاس می‌یابند، اما کمتر مورخی را می‌توان یافت که تجربیات خود از مصاحبه را صاف و پوست‌کنده بنویسد. مصاحبه در ذات خود نوعی فعل ارتباطی در بطن رویة عملی ماست، که از نظر مبنایی با اغلبِ مواجهاتی که مورخان با منابع تاریخی دارند، تفاوت می‌کند. تجربة رایجِ نشستن در مرکز اسناد و شخم زدن اسناد اولیه کجا و مشارکت با یک شخص زنده در تولید منبع خودش کجا. همه می‌دانیم که ایجاد صمیمیت با مصاحبه‌شونده در این زمینه به نتیجة کاملاً متفاوتی منجر می‌شود و متقابلاً رابطة شخصیِ ضعیف و عدم همدلی با وی مسیر را به سوی پرتگاه سقوط می‌کشاند. کاربرد فوت و فن مصاحبه در بسترهای مختلف در سراسر دنیا به ما ثابت کرده است که برخلاف تلقی ما از پویایی مصاحبه در کشورهای توسعه‌یافتة غربی به هیچ وجه نباید انتظار داشت که این فنون در بسترهای فرهنگی سایر کشورها نیز جواب بدهند.(3) لذا مصاحبه فی‌نفسه وسیله‌ای برای رسیدن به هدف نیست؛ بلکه یک رویداد ارتباطی در آن شکل می‌گیرد و به همین علت نیز باید در نظریه‌پردازی به آن پرداخته شود.
مورخان شفاهی پذیرفته‌اند که مصاحبه بر پایة مشارکت و تعامل شکل می‌گیرد، از این رو در سال‌های اخیر بحث «رابطة مصاحبه‌ای»(4) بار دیگر به کانون توجهات بازگشته است. مصاحبه، دو نفر یعنی دو جهان‌بینی یا ذهنیت را که با هم تصادم می‌کنند، در مقابل هم می‌نشانَد. این تصادم در اَشکال گوناگونی ظاهر می‌شود مانند صمیمیت شدید،(5) احترام متقابل، حالت دفاعی محتاطانه یا عدم تفاهم شدید و بیگانگی.




 
 

       تمام حقوق اين نشريه متعلق به سايت تاريخ شفاهي ايران [oral-history.ir] است.