نگذاريد لحظات حسّاس به دست فراموشى سپرده شود

«لشكر خوبان» از اين جهت هم اهمّيّت دارد به‌طور ويژه كه درباره‌ى نيروهاى اطّلاعاتى و نيروهاى غوّاص است. چون اطّلاعاتى‌ها حرف كه نمي‌زنند با آدم - همان «گفتند نگوييد» [را رعايت مي‌كنند] - لذا خيلى از مطالبى كه اينها دارند و اطّلاعاتى كه دارند، معمولاً در طول اين سالها مكتوم مانده؛ اينها باز بشود، روشن بشود. ماجراى غوّاصها هم كه واقعاً يك ماجراى عجيب و غريبى است، يك ماجراى بسيار برجسته‌اى است؛ در اين كتاب، خوب تشريح شده. يكى از بزرگ‌ترين هنرهاى نويسنده‌ها و يكى از مهم‌ترين بخشهاى كارشان اين است كه بتوانند لحظات حسّاس را ترسيم كنند.

سفرنامه هیروشیما- بخش چهارم

مرکز حملات هوایی و خسارات جنگ توکیو را با گرفتن چند عکس کنار دو نمادی که مقابل در ورودی گذاشته‌اند ترک می‌کنیم. بازدید بعدی ما از موزه نظامی توکیو یا یوشوکان است. می‌رانند به محلی دیگر. در بین راه، یکی می‌گوید پشت این رودخانه و باروی طویل، خانه امپراتور است. آن تو چه خبر است؟ خدا می‌داند. اما در پیاده رو آن بسیاری در حال دویدن هستند. آیا این همان خانه‌ای است که مهدی‌قلی‌خان هدایت در 20 دسامبر 1903 / 30 رمضان 1321 همراه اتابک، امپراتور ژاپن، میکادو، را ملاقات کردند؟

روند مصاحبه‏های صوتی ضبط شده در مرکز تاریخ شفاهی کلمبیا

وقتی یک طرح سازماندهی و تأمین بودجه می‏شوند، روند عادی ما آن است که کادر لازم برای آن را اعم از مصاحبه‏کننده ‏یا مشاور یا کارمند پاره وقت برای پژوهش و انجام مصاحبه‏ها فراهم کنیم. در به کار گیری مصاحبه‏کنندگان ما دنبال متقاضیانی هستیم که دانش مرتبط با موضوع مورد پژوهش و تجربه مصاحبه را داشته باشند. به طور مشخص، ما دنبال کسی هستیم که با ادبیات دوره متوسطه، مکان و سازمان مجموعه‏هایی که اسناد مکتوب مرتبط با مصاحبه‏ها را دارند، درک مقولات تاریخ‏نگارانۀ مرتبط با طرح و خصوصیات شخصیتی یک شنوده مطلع و علاقمند، آشنا باشد.

حدیث نفس

جلد دوم کتاب «حدیث نفس» بدون مقدمه جدید و به دو فصل سالمندی (1360-1355) و کهنسالی ( -1360) تقسیم شده است. نویسنده، کتاب را با یاد شاهرخ مسکوب آغاز کرده است و با این جمله که «به یاد شاهرخ مسکوب هرگه قلم برداشتم پشت سرم ایستاده بود و قلبم را ره می‏نمود» آغاز شده است. در بخش‌های آغازین کتاب، خاطرات دوران شرکت نفت نویسنده، ناوگان دریایی، سرکشی به نفتکش‌ها و در مجموع موضوعات مرتبط با دوران فعالیت وی در کشتیرانی مورد توجه قرار گرفته است.

در جستجوی حقایق شهریور1320 مشهد، در زندان‏های عشق آباد(5)

هرچند وضعیت بهداشتی شهر مشهد در شهریور 1320 چندان مطلوب گزارش نشده است ولی با اقدامات انجام شده از سوی شهرداری و سایر مراکز، بهبودی نسبی در شهر ایجاد می‏شود. زیرا از نیمه‏های حکومت رضاشاه پهلوی به شهر مشهد توجه ویژه‏ای ‏می‏شود. به طوری که شهرداری مشهد اقدام به تسطیح معابر و آسفالت برخی از خیابان‏های شهر را در دستور کارش قرار می‏دهد. ایجاد مسلخ و طرح تغییر در حمام‏های عمومی را می‏توان از جمله این اقدامات عنوان کرد. همچنین ایجاد بیمارستان نوین شاهرضا(امام رضا فعلی)، تاسیس آموزشگاه عالی بهداشت و حضور پزشکان خارجی به خصوص آلمانی، نشان از توجه به بهداشت عمومی بود.

حفظ میراث فرهنگی فیلیپین با تاریخ شفاهی

کمیتة ملی فرهنگ و هنر فیلیپین به حفظ میراث جزیره‌های لااُنگ و کاپول ، واقع در استان سَمار شمالی فیلیپین کمک می‌کند. جزیره‌ها به دلیل تنوع زیستی و قومی و نیز فرهنگ و تاریخ ساکنانش منحصربه‌فرد هستند. اما بدون مراقبت‌های مناسب، کمک به این جوامع برای حفظ میراث و هویت‌شان در میان دریایی از تغییرات دشوار است. کمیتة ملی فرهنگ و هنر فیلیپین NCCA: National Commission for Culture and the Arts برای برگزاری جشنِ Taoid ـ که در زبان ایلاکانو«Ilocano » به معنای «میراث فرهنگی» است ـ به جزیره‌های کاپول Capul و لااُنگ Laoang در سَمار شمالی سفر کردند تا «درمانگاه‌های میراث» برپا کرده و به حفظ میراث فرهنگی منطقه کمک کنند

خاطره و طبیعت در سیل بزرگ 1966

آندریا کاسا نووا مایا Andrea Casa Nova Maia و لیسه سدرز Lise Sedrez از مورخین دانشگاه فدرال ریو دو ژانیرو (UFRJ: Universidade Federal do Rio de Janeiro) خبر از پروژه تحقیقاتی داده اند که در آن از تاریخ شفاهی به عنوان عامل جستجو در تاریخ محیط زیست شهر ریو دو ژانیرو و هم چنین تاریخ سیلابهای قرن بیستم، استفاده می‏شود. ریو دو ژانیرو، یکی از مشهورترین شهرهای جهان، میزبان قسمتی از مسابقات جام جهانی فوتبال سال 2014 و هم چنین بازی‏های المپیک سال 2016 خواهد بود. خوشبختانه، هر دو این رویدادها در ماه ژوئن که زمستان برزیل است اتفاق خواهند، زیرا دیگر شهرت این شهر شگفت انگیز سیلاب‏های تابستانی آن، و به قول ترانه تام جابیم Tom Jobim «آب‏های مارس»، است که قسمت اعظم شهر را زیر آب می‏برند.

نقش عمان وسلطان قابوس در اصلاح روابط ايران و منطقه-6

با راه اندازي خط کشتيراني بين جمهوري اسلامي ايران و عمان، حجم مبادلات دو کشور از 20 ميليون دلار به بيش از دو برابر افزايش يافت. آقاي باوفا در گفتگو با خبرگزاري جمهوري اسلامي چگونگي روابط تجاري و اقتصادي بين ايران و عمان را تشريح کرده و گفت: «بسياري کالاهاي موردنياز کشورمان از جمله خودرو و موادغذايي که قبلاً از کشورهاي ديگر وارد مي‌شد از اين پس از طريق عمان تأمين خواهد شد. با استقبالي که مقامات و تجار عمان از برقراري روابط سياسي و اقتصادي با جمهوري اسلامي ايران بيان کرده‌اند، آينده‌ي بسيار خوبي براي مردم مسلمان دو کشور پيش‌بيني مي‌شود.

يادي از جمشید صداقت‌نژاد

نيمه نخست امسال از نظر فقدان و از دست دادن چهره‌هاي فرهنگي و هنري ايام تلخي براي دوستداران و فعالان اين عرصه بود، چرا كه درست از همان نخستين روزهاي سال جديد، اين مرگ‌ها رخ داد تا بهار نيز رويِ تلخ و نامهربان خود را به رخ دوستداران سينما و هنر كشيده باشد. از جمله اين رفتگان جمشید صداقت‌نژاد روزنامه نگار و فیلمنامه‌نویس قدیمی سینمای ایران و نویسنده و رمان‌نويس پركار بود كه به دلیل ابتلا به سرطان و ایست قلبی آواز رفتن سرداد.

جلال آل احمد؛ نویسنده‎ای که در آغاز خلاقیت، چراغ عمرش خاموش شد

شب جلال آل احمد صد و سی و دومین شب از شب‌های مجله بخارا بود که غروب دوشنبه اول مهر ماه 1392 با همکاری بنیاد فرهنگی هنری ملت و سازمان فرهنگی هنری شهرداری فرهنگسرای ملل برگزار شد. این مراسم را علی دهباشی آغاز کرد که در یادی از جلال آل احمد چنین گفت: چهل و چهار سال از خاموشی جلال آل‌احمد، نویسنده و روشنفکر ما، می‌گذرد. با گذشت هر چه بیشتر زمان، حضور اندیشه‌های وی در عرصه فکر و نقد مسایل اجتماعی، بویژه رابطه ما با غرب، روشنفکران و وظایف آنان و آزادی قلم مطرح می‌شود. ا

وقتي براي ما مي‌نويسيد...
وقتي براي هفته‌نامه الکترونيکي تاريخ شفاهي مطلبي مي‌نويسيد، دوست داريم نکته‌هايي را در نظر بگيريد.
اين هفته‌نامه نوشته‌ها و دانسته‌هاي ما را درباره مباحث مهم؛ خاطره‌گويي، خاطره‌نگاري، يادداشت‌نويسي روزانه، سفرنامه‌نويسي، وقايع‌نگاري، روزشمار نويسي و... نشان مي‌دهد. حتي براي زيرشاخه‌هاي رشته تاريخ هم جا باز کرده‌ايم؛ و چشم به راه خبرها، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها، يادداشت‌ها و... شما هستيم.
خوب است نام و فاميل‌تان را کامل بنويسيد. سابقه علمي و نشاني الکترونيکي را هم حتماً بنويسيد، چکيده مقاله‌ها هم که جاي خود دارد!
به ما اجازه بدهيد دست‌مان براي ويرايش، اصلاح، چينش و ترجمه مطالب شما باز باشد. در اين‌باره با خودتان هم مشورت خواهيم کرد.
دل‌مان مي‌خواهد شأن علمي و ادبي تاريخ شفاهي و اين هفته‌نامه، با نوشته‌هاي متين و موقر شما حفظ شود. حيف است خداي نکرده قلم‌مان از دايره اخلاق بيرون برود.

دومین دوره‌ آموزش تاریخ شفاهی در استان آذربایجان‌شرقی در 14 جلسه برگزار می‌شود. «شناسایی سوژه در تاریخ شفاهی»، «روش‌‌ها و اصول مصاحبه در تاریخ شفاهی»، «روش‌ها و اصول پیاده‌سازی در تاریخ شفاهی» و «نگارش و ویرایش در تاریخ شفاهی» سرفصل‌های این دوره‌ عنوان شده‌اند.

 

خـاطـرات احمـد احمـد (۵۲)
به کوشش: محسن کاظمی
انتشارات سوره مهر
دفتر ادبيات انقلاب اسلامى

---

شيوه‏هاى ماندن

از ابتداى زندگى مخفى، ارتباط ما با بيرون از سازمان بسيار محدود شد. حتى با خانواده‏هاى خود فقط ارتباط تلفنى داشتيم. براى تماس تلفنى بايد از تلفنهاى عمومى استفاده مى‏كرديم و مكالماتمان را ظرف كمتر از سه دقيقه به پايان مى‏برديم تا به اين ترتيب محل تماس رديابى نشود. در همين تماسها بود كه دريافتم در اين مدت، ساواك چندين مرتبه به منزل پدر و پدرخانمم مراجعه كرده و سراغ مرا از آنها گرفته است. حتى يك مرتبه ساواك به منزل پدرخانمم هجوم برده و آنها را براى چند ساعت دستگير و بازداشت كرده بود. آنها سعى كردند با تهديد و ارعاب، مادر و پدرخانمم را وادار به اعتراف محل اختفاى ما كنند، ولى سرانجام بى نتيجه دست از پا درازتر بازگشتند.
گاهى در موارد لزوم و گاهى هم براى تمرين قرارهايى در كوچه و خيابان با افراد سازمان مى‏گذاشتيم. در اين قرارها اطلاعات، اخبار، اعلاميه‏ها، جزوات، كتاب و... تبادل مى‏شد. گاهى بحث و صحبت شفاهى نيز مى‏كرديم.
براى رفتن سر قرار، سعى مى‏كرديم كه از خيابانهاى اصلى استفاده نكنيم و يا حتى الامكان در طول آن حركت نكنيم و تنها از عرض آن عبور كنيم. اغلب از كوچه و خيابانهاى فرعى براى اين منظور استفاده مى‏شد، زيرا در خيابانهاى اصلى امكان مواجه شدن بانيروهاى سواره كميته مشترك وجود داشت.
در سال 53 كميته مشترك براى دستگيرى و يا زدن هر چريك، مبلغ 250 هزار ريال جايزه تعيين كرده بود. اين جايزه براى مأمورين كميته انگيزه‏اى بود كه مبارزين و چريكها را بكشند و دستگير نكنند. ما نيز براى مقابله با اين پديده، تدابير امنيتى جديدى به كار بستيم. ما مى‏دانستيم كه آنها (مأمورين) از رفتن به داخل كوچه و پس‏كوچه‏ها ابا دارند، زيرا اين اماكن براى آنها خطرناك بود و احتمال داشت به دام بيفتند، از اين رو قرارها و ملاقاتهاى ضرورى خود را در دورافتاده‏ترين كوچه و پس كوچه‏هاى قديمى تهران مى‏گذاشتيم و اغلب در اين مواقع مسلح بوديم.
در برخى مواقع نيز فقط در طول يك مسير و در يك زمان حركت مى‏كرديم و بدون اينكه منتظر بمانيم و يا در جايى بايستيم، در طول مسير با هم مواجه مى‏شديم.
هر روز بايد رأس ساعت معينى روى ديوار، تيرك، دكه يا هر جاى مشخص و معينى به اصطلاح علامت «سلامت» مى‏زديم. از تيم و رده‏هاى ديگر سازمان مى‏آمدند و آن را كنترل مى‏كردند. وجود اين علامت نشانه آن بود كه همه چيز مرتب و منظم است و مشكلى وجود ندارد. اگر اين علامت در ساعت و وقت مقرر در مكان خود ديده نمى‏شد، از يك خطر خبر مى‏داد. در اين صورت رده‏هاى بالا موظف بودند ظرف چهار ساعت تمام ارتباطات خود را با ما قطع و محل خود را پاك كنند و تغيير دهند.

خفاشى در آشيانه

حدود پنج ماهى بود كه ما در خانه تيمى واقع در خيابان زرين نعل مستقر بوديم. روزى من متوجه ترددهاى مشكوكى در ساختمان مقابل شدم. مسئله را با حبيب در ميان گذاشتم. او نيز به سازمان اطلاع داد. دستور رسيد كه سريع به محل جديدى تغييرمكان دهيم.
يافتن خانه جديد به همسرم محول شد. او توانست ظرف مدت كوتاهى خانه‏اى ديگر با رعايت مختصات امنيتى در خيابان بوذر جمهرى (15 خرداد) كوچه مجد تهيه كند.
با آمدن به خانه جديد، حبيب به پرويز و خسرو اعلام كرد كه رابط خانه تيمى شما دستگير شده و امكان لو رفتن شما وجود دارد، لذا بايد از اين تاريخ به بعد شبها هم در همين خانه بمانيد. (1)
در اجاره كردن خانه امن، آنچه كه اهميت داشت بى توجهى صاحب‏خانه (موجر) به ماهيت مستأجرين و افرادى كه در آن تردد داشتند و نيز راههاى فرار و گريز آن بود، نه اجاره بها.
خانه مخفى جديد داراى دو اتاق، هال، آشپزخانه و سرويس حمام و دستشويى بود و پنجره‏هاى اتاق آن رو به كوچه باز مى‏شد و ما مى‏توانستيم بسيارى از ترددها را زيرنظر داشته باشيم. صاحب‏خانه هم فردى خوب و مناسب بود كه ادعا مى‏كرد مدتى طلبه حوزه علميه بوده است.
با تغيير مكان در شرايط جديد لازم بود كه من در شغل و كسب هم تغييرى بدهم.