- قاسم تبریزی از پژوهشگران تاریخ انقلاب اسلامی  در مصاحبه‌ای گفته است: ساواك با تمام تلاش و مراقبت، تنها به بخشی از مسائل [مبارزات] پی برده بود. هرچند این اسناد [موجود از ساواک] مهم هستند، ولی بر اساس آنها نمی‌شود همه جریان مبارزات را فهمید و ناگفته‌ها و نانوشته‌های پنهانی كه آنها از راه‌های مختلف، از جمله شنود و مدارك به آنها دسترسی پیدا نمی‌كردند، فراوان هستند... در مورد امام خمینی(ره) هم این مسئله وجود دارد. بین سال 41 كه نهضت شروع می‌شود تا تبعیدشان 1500 نامه برای علما، وعاظ و ائمه شهرها نوشته‌اند [که] شاید ما از آن 1500 نامه 150 نامه را بیشتر جمع‌آوری نكرده‌‌ایم.

- روزنامه جمهوری اسلامی  ستونی در صفحه «جبهه و جنگ» دارد که «تاریخ شفاهی جنگ تحمیلی» نام گرفته و تاکنون 55 قسمت آن منتشر شده است.

- رییس مركز ملی اسناد و كتابخانه دفاع‌مقدس به خبرگزاری دانشجویان ایران گفت: در بحث اسناد دفاع مقدس وضعیت قابل قبولی نداریم.
سرهنگ كاظم فرامرزی ادامه داد: معتقدیم بخش نازلی از اسناد دفاع مقدس جمع‌آوری شده و بر همین اساس در بحث اسناد، فضای نگرانی وجود دارد البته كم بودن تعداد اسناد جمع‌آوری شده به معنای كم كاری نیست بلكه تناسب نداشتن ظرفیت‌های به كار گرفته شده با ظرفیت دفاع مقدس است. در عین حال باید از همه مراكز اسنادی فعال در زمینه دفاع مقدس به دلیل انجام كارهای فوق‌العاده با وجود تنگناهای مالی و پشتیبانی، تقدیر كنیم.
وی مناسبتی بودن استفاده از اسناد مثلا در روز سوم خرداد، هفته دفاع مقدس یا زمان اعزام كاروان‌های راهیان نور را از دیگر مشكلات پیش روی بحث اسناد دفاع مقدس نام برد و توضیح داد: وقتی فضای حاكم بر جامعه در این مورد با مناسبت‌ها تنظیم می‌شود جریان پژوهش نیز یك نبض مستمر و منظم ندارد و نمی‌تواند جریان سند را به روز كند.
رییس مركز ملی اسناد و كتابخانه دفاع مقدس در مورد تجمیع اسناد دفاع مقدس در یك مركز خاص گفت: تجمیع اسناد دفاع مقدس در یك مركز نه در وهله فعلی، بلكه در آینده نزدیك هم تصور خطایی است و كسی كه این تصور را دارد یا سند را نمی‌شناسد و یا دفاع مقدس را. زیرا وقتی از سند سخن به میان می‌آید با اقیانوسی مواجه می‌شویم كه هیچ سازمانی حاضر نیست به استقبال این میدان بزرگ برود البته زیرساختی نیز مهیا نشده است.
سرهنگ فرامرزی در مورد نحوه ارزش‌گذاری اسناد نیز گفت: اسناد زمانی ارزشمند هستند كه اطلاعات اسنادی به آن‌ها پیوست شود بنابراین هر سازمانی در جمع‌آوری اسناد باید اطلاعات سند را نیز ضمیمه آن كند در غیر این صورت عیار سند كاهش می‌یابد به عنوان مثال یك عكس دسته جمعی زمانی قابل استناد است كه اطلاعات آن نیز درج شده باشد.
وی به نقش نیروی انسانی در جنگ اشاره كرد و گفت: تاریخ جنگ تنها به رخدادهای جنگ محدود نمی‌شود بلكه افراد زیادی هم وجود دارند كه حوادث جنگ را در ذهن خود ثبت كرده‌اند و خودشان شاهد حوادث بودند و این جاست كه تاریخ شفاهی اهمیت پیدا می‌كند یعنی از طریق مصاحبه با این افراد و دریافت اطلاعات مورد نظر می‌توان اسناد را جمع‌آوری كرد كه این اتفاق رخ داده است. البته در تاریخ شفاهی جامعه مخاطبان نباید تنها خواص باشند بلكه باید عموم مردم نیز در مورد جنگ خاطراتشان را بیان كنند. چون یكی از وجوه تمایز دفاع مقدس با سایر جنگ‌ها فرهنگ‌سازی بود و اگر نگاه ما به جنگ فرهنگی باشد بخشی از مواد لازم برای حركت‌های فرهنگی در لابه‌لای اسناد و طبقات مختلف حاضر در جنگ فراهم می‌شود. هر چند بین سازمان‌های فعال در زمینه اسناد دفاع مقدس با مخاطبان پیش رو مطابقت وجود ندارد اما بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و پژوهشگاه علوم و معارف طی سال گذشته دو سوم فعالیت‌های خود را به تاریخ شفاهی معطوف كرده‌اند. با حدود هزار نفر مصاحبه انجام و مطالب استخراج شده از این مصاحبه‌ها با كاركرد سندی در خدمت محققان و پژوهشگران است در عین حال دیگران را نیز فعال كرده‌ایم. علاوه بر فعالیت‌های سپاه و بسیج، یكسری مؤسسات فرهنگی و تشكل‌های غیردولتی نیز كارهایی در زمینه تاریخ شفاهی انجام داده‌اند.
سرهنگ فرامرزی یادآور شد: در حال حاضر گروه‌هایی نیز در خارج از كشور مشغول مصاحبه با افراد منتسب به جنگ هستند و این یعنی بازگویی وقایع جنگ از زبان دشمنان كه بسیار ارزشمند است. البته باید با سازمان‌ها و افراد مسئول در جنگ نیز برای رمزگشایی دفاع مقدس مصاحبه‌هایی انجام شود چون بخشی از افراد نیز در نظام دیپلماسی سیاسی و رسانه‌ای در جنگ نقش ایفا كرده‌اند. در عین حال كسانی باید این مصاحبه‌ها را انجام دهند كه نسبت به جنگ اشراف اطلاعاتی داشته باشند.

- «تاریخ شفاهی اقتصاد» عنوان برنامه‌ای‌ است از گروه جهان و اقتصاد رادیو اقتصاد صدای جمهوری اسلامی ایران که به بررسی تاریخ شفاهی اقتصاد ایران می‌پردازد. شاپور رواسانی هر هفته در این برنامه به بررسی و كنكاش پیرامون این موضوع خواهد پرداخت. تاریخ شفاهی اقتصاد، سه شنبه شب‌ها از ساعت 21 تا 21:50 دقیقه از رادیو اقتصاد به روی آنتن می‌رود.

- معاون فرهنگی و هنری حوزه هنری گیلان از انتشار 15 عنوان کتاب تاریخ شفاهی رزمندگان این استان در دفاع مقدس تا پایان سال جاری خبر داد. محمد پرحلم گفت: اطلاعات مربوط به رزمندگان از بدو تولد آنها که بیشتر در زندگی روستایی بوده، جمع‌آوری شده و فرهنگ، سنت و آداب و رسوم بخش روستایی و بعضی مواقع، شهری گیلان هم ثبت می‌شود.
وی با بیان این که خاطرات شفاهی مجید بزرگی‌راد در کتاب «فانوس‌ها همه خاموش» جمع‌آوری شده ، خاطرنشان کرد: کتاب مذکور شناسنامه فومن پس از انقلاب و در دوران دفاع مقدس است.

ـ خاطرات یكی از چهار جانباز شیمیایی بالای 70 درصد كشور به نام غلامعلی آذر افشار به پیشنهاد انتشارات فاتحان نوشته و توسط همین نشر چاپ خواهد شد.
عسگر عباس‌نژاد، نویسنده این اثر گفت: آذر افشار به صورت داوطلب از سال 1360 به جبهه‌های دفاع مقدس رفت و تا پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در مناطق عملیاتی حضور داشت. كتاب خاطرات او حاصل 35 ساعت مصاحبه است. مخاطب در سیر خاطرات با قهرمان اصلی همراه می‌شود و اطلاعات بسیاری درباره ستاد پشتیبانی جنگ به دست می‌آورد مانند آن ‌كه نیروهای این مجموعه چه نقش و اهمیتی در دوران هشت سال دفاع‌مقدس داشتند و چگونه بدون داشتن هیچ اسلحه‌ای برای دفاع ‌از خود، مناطق جنگی را پشتیبانی می‌كردند.

ـ زندگینامه سردار شهید غلامحسن افشردی (حسن باقری) به روایت مادر او، توسط فرزانه مردی نوشته و برای چاپ به انتشارات روایت فتح سپرده شده است.
فرزانه مردی گفت: كبری افشردی‌بهروز، متولد سال 1319  و مادر شهید حسن باقری است. مصاحبه با وی به سال‌های 1382 و 1383 باز می‌گردد و محتوای خاطرات به تاثیر‌گذاری مادر بر حسن باقری و تاثیرپذیری وی از فرزندش اشاره دارد.
وی افزود: متن كتاب با خاطرات مادر شهید از دوران كودكی‌اش و سپس ازدواج و به دنیا آوردن فرزندانش آغاز می‌شود و در ادامه به خاطرات دوران كودكی حسن باقری پیوند می‌خورد. هدف از نوشتن این كتاب شرح فضای تربیتی و زندگی شهید باقری بود كه منجر به پرورش فردی شد كه در اوج جوانی فرمانده اطلاعات و عملیات دفاع مقدس بود. در حالی که حسن باقری در خانواده‌ای متوسط در میدان خراسانِ تهران و فضایی كاملا معمولی بزرگ شد.

- آلبوم «به عمل کار برآمد به سخندانی نیز» با آثار احمد ابراهیمی، آوازخوان پیشکسوتی که در دهه ۹۰ زندگی‌اش روزگار می‌گذراند توسط مرکز موسیقی حوزه هنری منتشر شده است. این اثر بخشی از تاریخ شفاهی موسیقی ایران را نیز به این صورت مرور کرده که ابتدا خاطره‌ای تعریف می‌شود و سپس تصنیف آواز یا ترانه مرتبط با شخصیت‌های آن خاطره اجرا می‌شود.

- شماره هشتم از دوره جدید دوهفته‌نامه «شبکه هنر» در 24 صفحه به زندگی، شخصیت و شعر مهرداد اوستا (۲۰ بهمن ۱۳۰۸ بروجرد - ۱۷ اردیبهشت ۱۳۷۰ تهران) پرداخته است. اوستا در این پرونده «معلم شاعران انقلاب» معرفی شده است.
در همین مجله گفت‌وگویی با علی فریدونی، عکاس جنگ که آثاری درباره جنگ تحمیلی عراق علیه ایران دارد، جا گرفته است.

ـ شماره چهارم ماهنامه «داستان» که آن را بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان منتشر می‌کند با تاریخ تیر ماه 91 به تازگی منتشر شده است. گفت‌وگو با محمدرضا بایرامی، داستان‌نویس جنگ یکی از مطالب این شماره است که فرازهایی تاریخچه‌ای درباره آثارش و نگاه او به ادبیات داستانی را در بر دارد.
این مجله پرونده‌ای برای ادبیات روسیه باز کرده که نخستین مطلب آن گفت‌وگو با محمدمهدی عبدخدایی، از مبارزان زندانی در سال‌های حکومت محمدرضا پهلوی است. این گفت‌وگو با عنوان «جیره زندان را می‌دادم و کتاب داستان می‌خریدم» آغاز شده و با خاطراتی درباره مطالعه در زندان و برداشت مصاحبه‌شونده از ادبیات داستانی در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب پیش رفته است.

-‌ شماره‌های شانزدهم و هفدهم «کتاب هفته نگاه پنجشنبه»‌ با تاریخ‌های 29 تیر و 5 مرداد 91 با موضوع‌های «درباره رفاقت» و «درباره گابریل گارسیا مارکز» منتشر شدند.
صادق زیباکلام در شماره 16 خاطره‌ای از زمان تحقیقاتش پیرامون حوادث و رویدادهای  سیاسی ایران در سال‌های نزدیک به پیروزی انقلاب اسلامی نوشته است.
در شماره 17 هوشنگ ماهرویان به بهانه سالروز عملیات مرصاد یادداشتی نوشته و به یاد آورده که: «شخصا در سال‌های 1354 وحید افراخته را زنجیر برپا، بعد از ترور مجید شرف‌واقفی در زندان دیده‌ام که چطور در اتاق بازجویی داستان کشتن شریف‌واقفی را شرح می‌داد. این جریان خشونت را تولید و بازتولید می‌کند و سرنوشت‌ منطقی‌اش بعد از انقلاب همین می‌‌شود که سازمان مجاهدین خلق به آن دچار شد.»
در صفحه‌های ویژه مارکز در همین شماره هم از قول او آمده است: «امروزه همه می‌دانند که ضبط صوت برای کمک به حافظه خوب است. ولی هرگز از چهره مصاحبه شونده نباید نگاه برگرفت، زیرا چهره خیلی بیش از صدا بیان می‌کند و حتی گاه می‌تواند گویای چیزی مغایر گفته باشد...»

- شماره 15 ماهنامه «داستان همشهری» با تاریخ انتشار مرداد 91 در بخش‌های «درباره زندگی»، «روایت‌های داستانی» و «روایت‌های مستند» آثار کوتاهی دارد که جنبه واقعی و تاریخی‌شان در نثر روایی جا گرفته است. این روایت‌ها یا به خاطر نگاه و قلم نویسندگان‌شان مهم‌اند؛ مانند هوشنگ گلمکانی و جواد محقق و... و یا به دلیل موضوع‌های‌شان؛ شهر مکه،‌ تابستان، سفرهای تبلیغی طلاب در ماه رمضان، آموزش رانندگی و کارشناسی در کارخانه ریخته‌گری و استحصال فلز. به هر حال هم خاطره‌اند و هم تاریخ‌نگاری از سال‌های دور و نزدیکی که نویسندگان درک کرده‌اند.

- مصاحبه‌ای با سیدعلی اکبر محتشمی‌پور در شماره 20 هفته‌نامه «آسمان» با تاریخ 31 تیر 91 منتشر شده که در بخش‌هایی به عراق دهه 1340 به بعد و سال‌های تبعید امام خمینی(ره) در آنجا بازگشته و خاطراتی بازگو شده است.
این مجله از شماره 21 با تاریخ هفتم مرداد، انتشار ترجمه خاطرات تونی بلر، نخست‌وزیر اسبق انگلیس را به صورت پاورقی و به نقل از کتاب «یک سفر» آغاز کرده است.

ـ شماره 23 مجله خبری، تحلیلی «مهرنامه» با تاریخ 30 تیر ماه 91 پرونده‌ای 32 صفحه‌ای با عنوان «انتقام ساواک» و محوریت نقد خاطرات منتشر شده پرویز ثابتی (مرد شماره دو ساواک) در کتاب «در دامگه حادثه» در خارج از کشور دارد.
دبیر این پرونده خاطرنشان کرده است: «در این پرونده تلاش شده با نگاه و رویکردی انتقادی به ادعاها و گفته‌های ثابتی، اتهام‌هایی که او به افراد مختلف وارد کرده، توسط خود آن افراد یا نزدیکان آنها پاسخ داده شود. در واقع سعی بر آن بوده تا جریان یک‌طرفه‌ای که ثابتی دنبال کرده به چالش کشیده شود. در این راستا همچنین به چگونگی تشکیل ساواک، ساختار آن و روابط ساواک با دستگاه‌های اطلاعاتی کشورهای دیگر توجه شده است.»

ـ برخی از دانش آموزان دبیرستان اورست Everest)) واشنگتن از سال 1998، 22 کتاب طرح تاریخ شفاهی تولید کردند. آخرین آنها «شاهدان و بازماندگان: داستان هولوکاست» است. این کتاب 700 صفحه‌ای حاوی 72 مصاحبه انجام شده با شاهدان، بازماندگان و کودکان نسل دوم میباشد.



نام پست الكترونيك نظر شما کد امنیتی