ـ مهدی آوینی، پیشکسوت مهندسی معدن در گفت‌وگوی روزنامه «دنياي اقتصاد» با او تاریخ شفاهی زندگی و فعالیتش را بیان کرد. قطعه‌ای از این گفت‌وگو چنین است:
کمی به فرزندتان آقا مرتضی بپردازيم. ايشان در معادن همراه شما بودند؟ وقتي من موته بودم و کار آنجا را شروع کردم، مرتضی نزد من زندگی می‌کرد و مادرش هم در تهران بود. او به کار معدن علاقه‌مند بود و روزها با ریيس بخش آزمايشگاه همکاری می‌کرد. تنها خاطره‌ای که در معادن از او دارم به همان معدن موته مربوط مي‌شود. بعد در سال 1345 که من از موته به معدن نخلک منتقل شدم، او هم در تهران وارد دانشکده شد.
ايشان چه رشته‌ای خواند؟ رشته‌ای که انتخاب کرد رياضی بود و در اين رشته هم قبول شد. ولی من بعدا ديدم کارتی را که با آن باید ثبت‌نام كند پاره کرد و دور ريخت. وقتی دليلش را پرسيدم، گفت من رياضی دوست ندارم و خودم می‌دانم چه رشته‌ای انتخاب کنم؛ به‌موقع در کنکور شرکت می‌کنم. پس در کنکور رشته معماری شرکت کرد و قبول شد و به دانشکده هنرهای زيبا در دانشگاه تهران رفت و بعد هم در همین رشته فوق ليسانس گرفت.
چه زمان وارد کارهای انقلاب شد؟ در مرداد سال 1357 همراه من به آمريکا آمد. وقتی برگشتيم، دنبال کارهای انقلابی رفت. از زمان انقلاب تا شروع جنگ کشور وضعيت آرامی نداشت.
شما موافق کارهای ايشان بوديد؟ صددرصد. بنده خودم آن زمان در بنياد مستضعفان مشغول بودم. بدون شک موافق بودم.
ارتباط ايشان با شما چطور بود؟ منزل ما آن زمان دو طبقه بود و ما در دو طبقه مجزا زندگی می‌کرديم. مواقعی که در تهران بود، روزهای جمعه من را همراه خودش به نماز جمعه می‌برد. در همین سال وقتی امام(ره) رحلت فرمودند، مرتضی از اين مساله خيلی ناراحت شد و حتي يک کتاب هم در اين باره نوشت. او چهارده پانزده جلد کتاب نوشته است.
متن کامل این گفت‌وگو را می‌توانید در نشانی‌های: http://www.donya-e-eqtesad.com/Default_view.asp?@=338247 و http://www.donya-e-eqtesad.com/Default_view.asp?@=338391 بخوانید.
ـ تحقيق و پژوهش در حوزه تبيين نقش سردار شهيد حسن باقري در عمليات‌هاي محدود و گسترده سال‌هاي اول تا سوم دفاع مقدس، به همت گروهي از پژوهشگران و با حمايت موسسه شهيد حسن باقري آغاز شده است تا نتایج آنها در قالب کتاب منتشر شوند. مصطفي رحيمي، نویسنده و يكي از اعضاي اين گروه گفت: اين عمليات‌ها بر اساس اسناد و مدارك موجود، مورد بررسي و تحقيق قرار مي‌گيرند و نقش شهيد حسن باقري از آنها استخراج خواهد شد. گزارش‌هاي روزانه جنگ شهيد حسن باقري كه پيش از اين، توسط احمد دهقان تنظيم و منتشر شده، فقط بخشی از اسنادي است كه در تدوين مجموعه نقش این شهيد در عمليات‌ها استفاده خواهد شد. از اسناد قرارگاه كربلا، صورت جلسه‌هاي فرماندهان با شهيد حسن باقري و مصاحبه‌هاي اين فرمانده شهيد نیز در تدوين اين مجموعه استفاده خواهد شد و در واقع اين مجموعه، تحليل نقش حسن باقري و روايت عمليات‌ها از زبان اوست. اكنون مشغول گوياسازي اين مدارك و اسناد هستيم. اسناد صوتی غيرقابل انكار و متقن هستند اما به خاطر گذر زمان، نيازمند گوياسازي بخشي از آنها هستيم كه در گفت‌وگو با فرماندهان عالي رتبه جنگ محقق مي‌شود. موسسه شهيد حسن باقري، بخشي از كار تدوين نقش شهید حسن باقری در عمليات‌ها را به من واگذار كرده و تيمي تشكيل داده‌‌ايم كه خودم هم جزو آنها هستم. پس از اتمام تحقيقات، تدوين آثار را شخصاً آغاز خواهم كرد و نقش شهيد حسن باقري در هر عمليات در قالب يك اثر به چاپ خواهد رسيد. موسسه انتشاراتي شهيد حسن باقري، اين مجموعه را منتشر خواهد كرد.
ـ مراسم رونمایی از «سوگنامه صوتی از مدینه تا مدینه با کاروان حسین (ع)» 11 دی 91 برگزار شد. تهیه این اثر حاصل تلاش گروهی 15 نفره در ظرف سه سال است که در آن آیت‌الله سیدحسن عاملی به بیان مقاتل این اثر پرداخته و در بخش مرثیه نیز از آثار استاد سلیم موذن‌زاده اردبیلی استفاده شده است و در آن مواردی که نیاز به استفاده از اشعار و مراثی دیگری جهت تکمیل اثر بود، از صدا و اشعار استاد شاهی و تاج‌الشعرای یحیوی استفاده شده است. محمد نادری، سرپرست گروه تهیه‌کننده «سوگنامه صوتی از مدینه تا مدینه با کاروان حسین (ع)» با بیان این که این اثر از بهترین آثار منابع شفاهی در این عرصه است، گفت: این اثر در مدت زمان دو ساعت و 45 دقیقه است که برای هر دقیقه آن، هفت ساعت کار صورت گرفته است.
ـ نشست تخصصي «بازخواني خاطرات دي ماه خونين سال 57» يك‌شنبه 10 دي ماه 1391 از سوي انجمن علمي دانشجويان تاريخ در تالار مرحوم دكتر رجايي بخارايي دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه فردوسي مشهد برگزار شد. غلامحسين نوعي، سردبير فصلنامه تاريخ پژوهي در این نشست دو پیشنهاد ايجاد گرايش كارشناسي ارشد مطالعات انقلاب اسلامي در گروه تاريخ دانشگاه و تاسيس مركز تخصصي تاريخ شفاهي دانشگاه فردوسي مشهد را مطرح کرد.
ـ هادی‌مراد پیری، رئیس پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس به خبرگزاری فارس گفت: یکی از مهم‌ترین اقدامات پژوهشگاه آماده کردن نشریه علمی پژوهشی تحت عنوان «مطالعات دفاع مقدس» بوده که با کمک وزارت علوم قرار شد که این فصلنامه با نگاه علمی و پژوهشی به زودی منتشر شود؛ در واقع این نشریه، نخستین نشریه پژوهشی تخصصی در حوزه دفاع مقدس است که هفت دانشیار و استاد تمام از فرماندهان دوران دفاع مقدس ارتش و سپاه عضو آن هستند تا این نشریه علمی در شأن دفاع مقدس منتشر شود.
وی افزود: در سال جاری پیش‌بینی کرده بودیم بیش از 50 کتاب چاپ کنیم، اما با توجه به کاهش بودجه شاید بتوانیم 10 تا 20 جلد کتاب چاپ کنیم. در بحث تاریخ شفاهی هم 34 کتاب آماده چاپ است، 27 کتاب در حال تدوین داریم و 4 تا 5 کتاب ترجمه داریم که امیدواریم با تخصیص اعتبار، سرعت انتشار آنها بیشتر شود.
رئیس پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس گفت: حدود 3 میلیون برگ سند و حدود 300 هزار فریم عکس متعدد و متنوع در حوزه دفاع مقدس وجود دارد که آنها را به میکروفیلم تبدیل کردیم؛ این اسناد به راحتی در اختیار پژوهشگران و مستندسازان قرار می‌گیرد.
وی درباره سایت این پژوهشگاه هم گفت: سایت «پایداری» 3 هزار مقاله در خصوص دفاع مقدس دارد.
ـ دومین دوره آموزش روایتگری با نام طلبه شهید فهیمه سیاری با حضور 90 نفر از بانوان در مرکز فرهنگی شهید آیت الله سعیدی قم برگزارشد. دراین دوره که به مدت سه روز و به صورت فشرده برگزار شد، از اساتیدی چون سردار نطاق پور، سردار شکاری و حجت‌الاسلام و المسلمین جوشقانیان استفاده شد. فهیمه سیاری طلبه قم و مبلغه بوده که برای تبلیغ و تدریس بنا به درخواست آموزش و پرورش کردستان، به غرب کشور اعزام شده بود و به دست گروهک‌های ضدانقلاب در تاریخ 12 آذر 1359 به شهادت رسید.
ـ نخستین همایش علمی ویژه مربیان، استادان و پیشکسوتان دفاع مقدس در 20 محور و با هدف شناخت پیشکسوتان و بازنشستگان پژوهشگر در نیروهای مسلح 16 اسفند ماه در دانشکده فرماندهی و ستاد ارتش برگزار می‌شود. شعار محوری این همایش برنامه‌های پژوهش‌مدار و اندیشه‌های اثرگذار و اهداف آن شناسایی پژوهشگران پیشکسوت در عرصه‌های علمی و پژوهشی کشور و انتقال تجربیات به نسل‌های جدید است.
ـ کتاب «نقش حضرت آیت‌الله گلپایگانی رحمةالله علیه در دفاع مقدس» به قلم عباس رضوانی نسب و محمداسماعیل زاده از سوی انتشارات ولاء منتظر و با حمایت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم منتشر شده است. این کتاب در هفت فصل «سیر تطور تشیع و مرجعیت در ایران»، «سیری در اندیشه دفاع در اسلام با رویکرد مکتب اهل بیت»، «دفاع مقدس و مختصات آن»، «ره‌نامه جهادی مراجع عظام تقلید و روحانیت در دفاع مقدس»، «سیره عملی حضرت آیت‌الله سیدمحمدرضا گلپایگانی در پیش از انقلاب اسلامی و دفاع مقدس»، «خدمات علمی حضرت آیت‌الله گلپایگانی به دفاع مقدس» و «دستاوردها و پیام‌های اندیشه‌های دفاعی حضرت آیت‌الله گلپایگانی در انقلاب اسلامی» تدوین شده است.
ـ کتاب «آیت‌الله نورمفیدی و دفاع مقدس» تالیف احمد خواجه‌نژاد در بخش تاریخ انقلاب اسلامی ششمین جشنواره ملی جایزه گام اول وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان اثر شایسته انتخاب و از مولف این کتاب تقدیر شد. این کتاب از سوی موسسه فرهنگی میرداماد و توسط نشر پیک ریحان در قطع وزیری و 490 صفحه درشهریور 1390 منتشر شده است.
ـ فرید فرخنده‌کیش، مدیر امور فرهنگی و تولید سازمان توسعه سینمایی سوره با اشاره به پنج فیلم مستند از تولیدات حوزه هنری با موضوع خرمشهر گفت: در جشنواره فیلم فجر امسال، پنج فیلم مستند از تولیدات حوزه هنری حضور خواهد داشت. یکی از این فیلم‌ها «خرمشهر من» نام دارد. این فیلم سه اپیزود است که داستان دفاع مقدس در خرمشهر را به تصویر می‌کشد. این اپیزودها به کارگردانی فرشید آذری، مهدی باقری و شهروز توکل ساخته شده است. نخستین اپیزود روایت شاعرانه ناصر پلنگی، نقاش است. این نقاش آثاری را کشیده است که از طریق این نقاشی‌ها خرمشهر را روایت می‌کند. اپیزود دوم از این مجموعه بر مبنای گفتار شهید بهروز مرادی، عکس‌هایی که عکاسان شاخص جنگ گرفته‌اند و کتاب «کوچه‌های خرمشهر» روایتی از مبارزات شهید بهروز مرادی است که 35 روز مقاومت مردم در خرمشهر را تصویر می‌کند. اپیزود پایانی هم درباره جواد عزیزی سراینده نغمه «ممد نبودی» است و از این طریق خاطرات این ترانه‌‌سرا در دیدار با سرداران شهیدی چون جهان آرا مطرح می‌شود. دومین فیلم مستند از این مجموعه هم شامل دو اپیزود با موضوع خرمشهر به کارگردانی آزاده آریامنش و علی خسروی است.
ـ مجمع استانی پژوهشگران دفاع مقدس با حضور بازماندگان این دوران و جمعی از مسئولان همدان برگزار و علاوه بر رونمایی از چاپ جدید کتاب «آشنایی با دفاع مقدس» از سردار جعفر مظاهری به عنوان پژوهشگر نخبه دفاع مقدس، سردار حمید حسام به خاطر نقش موثر در ساماندهی طرح 5 مقطع تاریخ جنگ استان، همکاری در تدوین دایرة المعارف دفاع مقدس، راهبری و مدیریت گروه ادبیات پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس، تألیف و تدوین چندین جلد کتاب و نقش رزمندگان استان در مقطع سوم تاریخ جنگ تقدیر شد. همچنین از سید جواد حسینی پیر به خاطر واگذاری بیش از 10 هزار برگ اسناد پشتیبانی جنگ، سرهنگ علیرضا مفرد رضایی به خاطر اهداء بیش از هزار برگ اسناد رزمی دفاع مقدس و مصطفی عبدالعلی‌زاده به خاطر جمع آوری بیش از 30 هزار قطعه عکس دفاع مقدس تقدیر به عمل آمد.
ـ در نخستین شب خاطره باغ موزه دفاع مقدس و ترویج فرهنگ مقاومت که هفتم دی ماه 1391 برگزار شد، از بیست خاطره‌نویس کاروان‌های راهیان نور غرب تقدیر شد.
ـ علی اکبری، نویسنده «کتاب آهنگران» شامل 220 صفحه خاطره از صادق آهنگران و بیش از ۵۰۰ قطعه نوحه‌های او كه توسط انتشارات يا زهرا (س) روانه بازار نشر شده، از تالیف «کتاب کویتی‌پور» خبر داد و گفت: چاپ اول «کتاب آهنگران» در مدت کوتاهی به پایان رسیده است و تا چند روز دیگر چاپ دوم به بازار عرضه خواهد شد.
ـ کتاب «سفیران ویرانی» شامل شرح موشک‌باران شهرهای ایران توسط رژیم بعثی عراق در دوران دفاع‌مقدس در قالب فصل‌های: تاریخچه استفاده از موشک‌های زمین به زمین در جنگ‌ها، معرفی موشک‌های زمین به زمین استفاده شده توسط ارتش عراق علیه ایران، خسارت‌ها و تلفات ناشی از حملات موشکی عراق در جنگ تحمیلی با ایران (به تفکیک سال)، بررسی خسارات و تلفات ناشی از حملات موشکی عراق به ایران (به تفکیک شهرها)، جمع بندی خسارات و تلفات انسانی ناشی از حملات موشکی عراق به ایران و حملات موشکی بازدارنده ایران علیه ارتش عراق در جنگ تحمیلی به قلم دکتر علی خاجی، سرهنگ شعاع الدین فلاح دوست، دکتر محمدرضا سروش، دکتر سید محمد قدسی، دکتر موسی زرگر و سرهنگ مجتبی جعفری از سوی انتشارات پیام آزادگان منتشر شد.
ـ کتابخانه موزه تاریخی، نظامی سن پترزبورگ با برپایی نمایشگاه «تاریخ روسیه: نمایشگاه کتاب به مناسبت جنگ1812 » دویستمین سال پیروزی روسیه بر ناپلئون را گرامی داشت. این کتابخانه که سال 1876 تاسیس شده بیش از یک صد هزار نسخه کتاب دارد و شمار زیادی از انتشارات روسی و کتاب‌هایی به زبان‌های دیگر را که درباره تاریخ توپخانه و مهندسی جنگ نوشته شده، در خود جای داده است. بیش از 600 تک نگاری و مقاله تحقیقی درباره پیروزی روسیه بر ناپلئون از آن دوره به جای مانده است.
