لذا آن وقتی که ما به مرحلة تفسیر می‌رسیم تا حدودی از اصل مصاحبه فاصله گرفته‌ایم. اکثر پژوهشگران و مورخان اجتماعی که در حوزة تاریخ شفاهی فعالیت می‌کنند دوست ندارند مصاحبه‌های‌شان بدون تفسیر و ویرایش باقی بماند، خواه این امر به خاطر اهداف بازسازی تاریخی باشد یا به خاطر تحلیل تفسیری از آنها. اکثریت مورخان هنوز هم گزیده‌هایی را از مصاحبه‌های‌شان جدا می‌کنند و کلمات آنها را از متن وقوع‌شان بیرون می‌آورند. به خاطر عموم مخاطبان هم که شده قطعاً باید چنین متونی را ویرایش نمود. مثلاً دانیل جیمز، که از پروژة تاریخ شفاهی‌اش در میان کارگران کارخانة بسته‌بندی گوشت در آرژانتین سخن گفتیم، اقاریر مصاحبه‌شونده‌اش، دونا ماریا، را به طور وسیعی بازتولید می‌کند، اما روایت آن زن ترجمه، تبدیل، و حتی کوتاه و فشرده و در هیئتی نو عرضه می‌گردد.(1)
در مرحلة نهایی که به تفسیر پروژه می‌رسیم سه الگوی تاریخ شفاهی برای ما قابل شناسایی است. نخستین الگو را «الگوی اجتماعی (مردمی) و یادآوری»(2) می‌نامم. در این الگو، مصاحبة تاریخ شفاهی صرفاً به منظور احیای صداهای خاموش و تبدیل آنها به سند و سابقة تاریخی صورت می‌گیرد. هدف غایی در چنین پروژه‌هایی گردآوریِ مواد و مصالح تاریخ شفاهی است اما معمولاً واج‌نگاشت‌های متعددی تولید می‌کنند و گاهی هم برگزیده یا متن کامل مصاحبه‌ها را منتشر می‌سازند. درون‌داد نظری در این الگوی عملی غالباً‌ مختصر و ناچیز است و بیشتر بر احیای اطلاعات و ضبط صدای خاموشانِ جامعه پیش از مرگ آنها و دفن خاطرات‌شان تأکید می‌شود.(3) الگوی دوم معروف به الگوی استنادی(4) (محکمه‌پسند) است که تاریخ شفاهی را برای گردآوری اسناد و شواهد و مدارک، کاربرد اقاریر مصاحبه‌شوندگان به عنوان داده، ارائة اطلاعات برای اثبات یک برهان منطقی و جدلی و تولید مطالب روشنگر برای انتشار به خدمت می‌گیرد. تاریخ شفاهی بر مبنای این مدل گویی از متن وقوعش مثله شده و در قالب گزیده‌های مختصر و مفیدی که به خاطر شاخصیت و بیان شیوا و فراموش‌ناشدنی‌شان انتخاب شده‌اند، به مخاطب عرضه می‌گردند. تحقیقات رابرتز دربارة زنان که بدان اشاره کردیم در این مقوله طبقه‌بندی می‌شود. تحقیقات مشترک تامسون، وایلی(5) و لومیس(6) دربارة ماهیگیران انگلیسی و همچنین نخستین پروژه‌های تاریخ شفاهی خودم نیز عموماً در این ردیف قرار می‌گیرند.(7) الگوی سوم دارای ویژگی‌های نظری است و به دو رویکرد فرعی قابل تقسیم است: رویکرد نظری محض که مواد و مصالح تاریخ شفاهی را در کسوت منابع قابل استناد به میدان می‌آورد تا پیاده کردن یک الگوی تحلیلی ویژه بدین طریق ممکن شود. مورخانی که تحلیل‌هایی از این جنس را در فعالیت خود به کار برده باشند اندک‌اند اما مصالح مصاحبة تاریخ شفاهی غالباً توسط پژوهشگران سایر رشته‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. خانم روث فینِگان،(8) از کارشناسان ادبیات و نمایش‌های شفاهی است که با بهره‌گیری از تجربه‌های علمی و ذهنیِ حاصل از تحلیل روایت و همچنین مردم‌شناسی فرهنگی و زبان‌شناختی موفق به تجزیه و تحلیل اقاریر شخصی انگلیسی‌های ساکن در یک شهر جدید شده است.(9) داستان‌های روایت‌شده توسط مصاحبه‌شوندگان مملو از مطالب مفید و ارزشمند برای مورخان شهری است، اما فینِگان در رویکرد خود، روایت‌ها را به مثابة گزارش‌های داستان‌گونه‌ای(10) می‌بیند که سنت‌‌های روایی در آنها جاری است و از گفتمان‌های فرهنگی گسترده‌ای بهره می‌گیرند. رویکردی که دریافت‌های عمیق تفسیری و نظری را با دریافت‌های استنادی می‌آمیزد در میان مورخان بیش از سایر موارد رواج دارد. نمونه‌های عالی فراوانی از این شِق می‌توان ارائه داد، مانند تحقیقات قابل اعتنای پِنی سامِرفیلد(11) دربارة روایات زنان از جنگ جهانی دوم، تحقیقات آلستر تامسون(12) از کهنه‌سربازان استرالیاییِ جنگ جهانی اول و مطالعات دانیل جیمز دربارة طبقات کارگری آرژانتین.(13) رویکردهای فوق به تاریخ شفاهی همگی شانه به شانه هم در حوزه‌ای که چنین آدم‌های گوناگونی را به خود راه داده است ایستاده و همزیستی دلنشینی را تجربه می‌کنند؛ منظورمان همان آدم‌هایی است که مشق تاریخ‌شان را با حرف زدن با مردم می‌نویسند.
تنوع رویکردهای اتخاذشده به تحقیقات حوزة تاریخ شفاهی و دستاوردهای ناشی از آنها پدیدة محسوس و ملموسی است. هر یک از عناصر مصاحبه، ضبط، واج‌نویسی و تفسیر از گونه‌های معناداری تشکیل شده است. لذا اکیداً توصیه می‌شود که مورخان شفاهی دانشگاهی، ابعاد نظری نحوة اجرای کار را در مقابل خود بگسترانند و عمیقاً بدان‌ها بیندیشند.

1 -James, Dona Maria’s Story, pp. 31-116.
2 -reminiscence and community model
3 -Examples include the series of books published in the Scottish ‘Flashbacks’ series published in association with the Scottish Ethnological Research Centre and the work of Ian MacDougall for the Scottish Working People’s History Trust such as Ian MacDougall, Voices of Leith Dockers: Personal Recollections of Working Lives (Edinburgh, 2001). Also see E. Marcus, Making History: The Struggle for Gay and Lesbian Equal Rights, 1945-1990 (New York, 1992) which contains forty-five lengthy extracts from transcripts and minimal commentary.
4 -evidential
5 -Wailey
6 -Lummis
7 -Roberts, A Woman’s Place; P. Thompson, T. Wailey and T. Lummis, Living the Fishing (London, 1993); L. Abrams, The Orphan Country: Children of Scotland’s Broken Homes, 1845 to the Present Day (Edinburgh, 1998).
8 -Ruth Finnegan
9 -R. Finnegan, Tales of the City: A Study of Narrative and Urban Life (Cambridge, 1998).
10 -stories accounts
11 -Penny Summerfield
12 -Alistair Thompson
13 -P. Summerfield, Reconstructing Women’s Wartime Lives: Discourse and Subjectivity in Oral Histories of the Second World War (Manchester, 1998); A. Thompson, Anzac Memories: Living with the Legend (Oxford, 1994); James, Dona Maria’s Story.



نام پست الكترونيك نظر شما کد امنیتی