هفته نامه تاريخ شفاهي
 



 
          شماره 100    |    13 دي 1391

   


 

علیرضا کمری، نویسنده و پژوهشگر


دکتر مهدی ابوالحسنی ترقی، مدرس دانشگاه فرهنگیان اصفهان


فائزه توکلی، کارشناس امور علمی و پژوهشی مدیریت تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه علوم انسانی


دکتر ابوالفضل حسن آبادی، مدیریت امور اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی


دکتر مرتضي دهقان نژاد، دانشيار تاريخ دانشگاه اصفهان


مرتضی رسولی‌پور، رئیس بخش تاریخ شفاهی مؤسسه مطالعات تاریخ معاصرایران


دکتر سید ابوالفضل رضوی، دانشیار دانشگاه خوارزمی


روح اله صفری، مدیر انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان


دکتر علی ططری؛ مدیر مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی


سعید علامیان، نویسنده و روزنامه نگار دفاع مقدس


محمود فاضلی، کاردار پیشین ایران در یونان


سرهنگ کاظم فرامرزی، رئيس مركز ملي اسناد و كتابخانه پژوهشگاه علوم و معارف دفاع‌مقدس


اصغر کاظمی، نویسنده و پژوهشگر


محمدجواد مرادی‏نیا، رئیس مرکز ایران‏شناسی و اسلام‏شناسی کتابخانه ملی


ابوالفتح مؤمن، نویسنده و پژوهشگر


سیده میترا هاشمی، ویراستار علمی بنیاد فرهنگ کاشان


سیدولی‏هاشمی، مدیر دفتر ادبیات و مطالعات حوزه هنری مازندران


سیدقاسم یاحسینی، نویسنده پژوهشگر


سه یادداشت از آمریکا، آرژانتین و انگلستان برای تاریخ شفاهی ایران


آمار و نمودار نتایج نقد و نظرسنجی


 



ابوالفتح مؤمن، نویسنده و پژوهشگر

صفحه نخست شماره 100

اشاره: ابوالفتح مؤمن از یاران قدیمی مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگ و ادب پایداری در سال های تدوین فرهنگ ناموران معاصر ایران است که چند سالی است در عرصه تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به ویژه در استان همدان دست به قلم دارد. انقلاب اسلامی در همدان از جمله آثار او در این زمینه است. او دیدگاه های خود در قالب یادداشت زیر برای ما ارسال داشته است.

هفته‏نامه تاريخ شفاهي ايران كه در زمينه تاريخ شفاهي انقلاب اسلامي و دفاع مقدس و مباحث نظري فعال است، در آستانه نشر يكصدمين شماره خود است .همين موضوع دلیلي شد، تا نگاهي نقادانه به اين نشريه الكترونيكي و عملكرد آن داشته باشيم.

تاريخ شفاهي كه با تولد انقلاب اسلامي همزاد است، با ورود به عرصه دفاع مقدس گستره ديگري نيز يافت و رسالت جديدي را به دوش كشيد. به نحوي كه به يكي از منابع جديد تحقيقاتي براي پژوهشگران ومحققان بدل شد، تا با آشنائي و رعايت اصول و قواعد آنان از اين سرچشمه نوين بهره مند گردند. اما آنچه به اين هفته‏نامه و عملكرد آن بر مي‏گردد، مواردي است كه در ذيل به آن اشاره مي شود:


- در هر مبحث و موضوع جدیدی قبل از آن که وارد عرصه فعالیت عملی آن شوند، می‏بایست مبانی نظری، اصول و قواعد آن تدوین و ارائه گردد. هفته‏نامه مذکور ظاهراً در این زمینه چندان توفیق نداشته است، چرا که با رویکرد جدید تاریخ شفاهی که بعضی مواقع متاسفانه خاطره‏نویسی، خاطره‏نگاری، خاطره‏گیری و... در زمره آن به حساب می‏آید، کم کم به یک صنعت آن هم توسط متولیان متعدد که فقط دغدغه کار آماری دارند، در می‏آید که می‏تواند آفت بسیار جدی برای این منبع بکر و زنده تاریخ معاصر باشد.


- به نظر می‏رسد که یکی از رسالت‏های هفته‏نامه و متولیان خدوم و فهیم آن، سمت و سو دادن به دستگاه‏های موازی و در نهایت ایجاد یک مرکز واحد و تخصصي باشد تا کیفیت فدای کمیت نشود، هر چند که کار مشکلی است اما حداقل می‏توان یک شورای پژوهشی و تحقیقی بین دستگاهی برای این منظور دائر نمود. هر چند که دانشکده ادبیات و علوم انسانس دانشگاه اصفهان به همیاری دکتر نورانی و دوستانش دوره آکادمیک تاریخ شفاهی را استارت زده اند، اما کافی نیست و فعالیت بیشتری می‏طلبد و همچنین جا دارد که مباحث و پروژه‏های تاریخ شفاهی در مراکز دانشگاهی دیده و تدوین شود.


- در راستای آشنایی هر چه بیشتر شفاهی کاران که تفاوت اصلی با مورخ تاریخ شفاهی دارند، لازم است که علاوه بر معرفی معیار و روش ها در گام اول می‏بایست منابع و کتب مربوطه در این زمینه توسط هفته‏نامه محترم در شماره‏های متوالی معرفی و توضیح داده شود.


- درست است که تاریخ شفاهی ظاهراً در تمام جهان از اصول، قواعد و متدولوژی واحدی پیروی می‏کند، اما نباید فراموش کرد که زمان و مکان رخداد و واقعه، درگیرشدگان در این حادثه از فرهنگ، آداب و رسوم و باورهای متفاوت و تاریخی خاص برخوردارند، که از نظر محتوایی اصول و قواعد خاص خود را می‏طلبد، که این موضوع ما را مکلف می‏کند که در این زمینه با دقت خاصی به موضوع نگاه کنیم و آن را ملی، بومی و منطقه‏ای کنیم. این موضوع از آن دسته مواردی است که می‏باید مورخين تاريخ شفاهي و هفته‏نامه به آن توجه ویژه‏ای داشته باشد.


- معرفی مراکز علمی و فرهنگی که در کار تاریخ شفاهی فعال هستند، چه داخلی و چه خارجی، از مباحثِ لازم است، تا معلوم شود که هر یک از این مراکز در چه زمینه و مقطعی فعال هستند و با چه رویکردی به مبحث تاریخ شفاهی توجه دارند، شاید در این زمینه شکلی کار شده باشد، ولی جای یک بحث محتوایی خالی است.


- یکی از فعالیت‏های خوب و ارزشمند هفته‏نامه درج مطالب نشست‏ها و میزگردهای تاریخ شفاهی در مراکز علمی و فرهنگی داخلی و خارجی است، اگر این مباحث توسط یک کارشناس خبره به شکل کاربردی جمع‏بندی و در پایان گزارش آورده شود، می‏تواند راهگشای بسیاری از مشکلات گردد.


- علاوه بر مباحث کاربردی و ابزاری در تاریخ شفاهی، آنچه تا اندازه ای در لا به لای این مباحث مغفول  مانده، جایگاه مساله، سوال و فرضیه در تاریخ شفاهی است، که آیا در تاریخ شفاهی تمام این موارد می‏باید باشد و یا نه، یکی دو مورد آنها می‏باید مد نظرگرفته شود، پرداختن به این موضوع در واقع عنایت به تفاوت بین تولید منبع تاریخی و یک کار پژوهشی تحلیلی و تبیینی است که نیاز ضروری ما پس از گذر ازمرحله اولیه است.


البته عنوان کردن مطالب مذکور که انتظارات فعالان عرصه تاریخ شفاهی از هفته‏نامه مذکور است، از ارزش فعالیت های علمی و کارگشای آن را کم نمی‏کند. چرا که همیشه شروع کار جدید و بکر سخت‏ترین کارهاست، هفته نامه این باب را با موفقیت گشود تا ما با توجه به داشته‏های آن، نگاهی انتقادی به آن داشته باشیم.



 
  
نام

پست الكترونيك
نظر شما
کد امنیتی

 

 

       تمام حقوق اين نشريه متعلق به سايت تاريخ شفاهي ايران [oral-history.ir] است.