شماره 165    |    11 تير 1393

   


اهمیت خاطره و تاریخ شفاهی در تاریخ اجتماعی دوره معاصر

در زمینه ارتباط بین خاطره و تاریخ شفاهی و وجوه افتراق و اشتراک ‏آن‏ها در تاریخ جنگ تحمیلی مباحث زیادی مطرح شده، اما به جایگاه آن‏ها در تاریخ اجتماعی معاصر کمتر پرداخته شده است. بررسی پژوهش‏های انجام شده در زمینه تاریخ اجتماعی توسط مورخان نشان می‏دهد که معدود آثار نگاشته شده در زمینه کلیات بوده و کمتر به موضوعات کوچک و اما مهم ‏توجه شده است.


نکاتی درباره بایگانی تاریخچه خانواده، قسمت سوم

در هفته‏های گذشته بخش نخست و دوم این مقاله را خواندیم. اینک بخش سوم و آخر آن پیش روی است: خوانندگان ده‏ها سوال خود را درباره چگونگی آرشیو و حفظ تاریخچه خانوادگی خود، به برترام لیونز Bertram Lyons، یکی از بایگانهای مرکز فرهنگ عامه امریکا در کتابخانه کنگره در واشنگتن ارسال کردند. اخیراً از او خواسته شد تا به عنوان سردبیر به انجمن بین‌المللی صدا و آرشیو سمعی و بصری بپیوندد، سازمانی که هدف آن به اشتراک ‌گذاشتن بهترین شیوه‏ها در مدیریت اطلاعات صوتی و تصویری در سطح بین‌المللی است.


خاطرات محمدرضا اعتمادیان

هدف از نقد خاطرات آقای محمدرضا اعتمادیان بررسی حوادث و رویدادهایی است که در منطقه کویری یزد، زادبوم وی و همچنین، فعالیت‌های اصناف بازار در دوران پهلوی دوم رخ داده است. اهمیت دوم این نوشتار، پرداختن به اوضاع و احوال دستگاهی به نام سازمان اوقاف و امور خیریه است. سؤالاتی که باید این خاطرات بدان پاسخ می‌داد به این قرار است:


آمال ایرانیان

این کتاب مجموعه‌ای از اسناد و مدارک، رسایل، مقالات و جراید در فاصله مراحل پایانی جنگ جهانی اول تا یکی دو سال بعد از آن را شامل می‌شود. ایرانیان مانند دیگر ملل جهان آمال و آرزوهای بسیاری داشتند و دارند. در مراحلی چند از ادوار تاریخ ایران و به‌ویژه در ایام رویارویی با مخاطرات داخلی و خارجی این آمال و آرزوها صورتی منسجم و یکپارچه یافتند و مبنایی شدند برای تجدید سامان حیات ملی و سیاسی مردمان این سرزمین.


نیروهای مذهبی در دوره پهلوی دوم- ۱۹

انتخابات دوره هفدهم مجلس در بسیاری از شهرهای ایران با شرکت اقشار و طبقات مختلف به خصوص نیروهای مذهبی همراه بود. فضای نسبتاً باز سیاسی دوره نخست وزیری مصدق و انباشت دوران طولانی مطالبات اقشار مختلف اجتماعی زمینه افزایش تکاپوهای انتخاباتی را فراهم کرد.


گزارش از همایش «تاریخ و علوم سیاسی»/ بخش اول؛

تاریخ‌زدایی از سیاست و سیاست‌زدایی از تاریخ به این معنی است که پدیده‌های سیاسی یا موضوع دانش سیاسی تنها منحصر به پدیده‌های بزرگ مانند انقلاب‌ها و جنبش‌های سیاسی و کودتاها نیست، بلکه باید تاریخ را در حوزه‌ی تاریخ سیاسی یا تاریخ اندیشه‌ی سیاسی، سراسر سیاسی خواند...


شماره زمستان و بهار 2014 مجله تاریخ شفاهی منتشر شد

شماره یک از جلد چهل ویکم مجله تاریخ شفاهی Oral History Review ویژه زمستان و بهار 2014 منتشر شد. مجله تاریخ شفاهی نشریه رسمی انجمن تاریخ شفاهی آمریکاست که نخستین شماره آن در 1973 منتشر شده است. سردبیر بنیانگذار آن ساموئل هند Samuel Hand بود. این نشریه از 1973 تا 1986 به صورت سالانه منتشر شد و از آن پس از سوی شرکت نشریات آکسفورد به صورت دو شماره در سال منتشر میشود.


فراخوان مقاله: اسلام‏هراسی: جنسیت و نژاد پرستی

این شماره ویژه از نشریه مطالعات اسلام‏هراسی (ISJ) به دنبال تولید و انتشار مطالب جدید در مورد رابطه بین اسلام‏هراسی: جنسیت و نژادپرستی است. بیش از یک دهه از رسانه‏ای کردن حوادث یازده سپتامبر سال 2001 می‏گذرد که موجب ایجاد اشکال و فنون جدیدی از اسلام‏هراسی شد و نیز بررسی و مداقه در اشکال سیاسی اسلام را تشدید کرد. تعاملات خاص منطقه‏ای بین اسلام‏هراسی و جریانات قدرتمند بین¬المللی در سراسرجهان مشهود است. ما در جهانی زندگی می‏کنیم که به هم پیوستگی آن هر روز بیشتر می‏شود، به طوری که اخبار، سیاست‏ها‏، تصاویر و فعالیت‏ها‏ فورا بین سایت‏ها‏ی مختلف رد و بدل می‏شود.


تسلیت

با خبر شدیم پدر بزرگوار آقای سید قاسم یاحسینی، پژوهشگر و مورخ شفاهی کار پرکار بوشهری عرصه تاریخ و ادبیات دفاع مقدس، دار فانی را وداع گفته اند. همکاران هفته نامه تاریخ شفاهی ایران این ضایعه تلخ را به ایشان و همه بازماندگان آن شادروان تسلیت عرض نموده، برایشان صبر جزیل از درگاه ایزد منان مسئلت داریم. باشد که در بهشت برین در جوار بهترین بندگان خداوند جای گیرند.


وقتي براي ما مي‌نويسيد...
وقتي براي هفته‌نامه الکترونيکي تاريخ شفاهي مطلبي مي‌نويسيد، دوست داريم نکته‌هايي را در نظر بگيريد.
اين هفته‌نامه نوشته‌ها و دانسته‌هاي ما را درباره مباحث مهم؛ خاطره‌گويي، خاطره‌نگاري، يادداشت‌نويسي روزانه، سفرنامه‌نويسي، وقايع‌نگاري، روزشمار نويسي و... نشان مي‌دهد. حتي براي زيرشاخه‌هاي رشته تاريخ هم جا باز کرده‌ايم؛ و چشم به راه خبرها، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها، يادداشت‌ها و... شما هستيم.
خوب است نام و فاميل‌تان را کامل بنويسيد. سابقه علمي و نشاني الکترونيکي را هم حتماً بنويسيد، چکيده مقاله‌ها هم که جاي خود دارد!
به ما اجازه بدهيد دست‌مان براي ويرايش، اصلاح، چينش و ترجمه مطالب شما باز باشد. در اين‌باره با خودتان هم مشورت خواهيم کرد.
دل‌مان مي‌خواهد شأن علمي و ادبي تاريخ شفاهي و اين هفته‌نامه، با نوشته‌هاي متين و موقر شما حفظ شود. حيف است خداي نکرده قلم‌مان از دايره اخلاق بيرون برود.

 


 

● بزرگ‌ترین آرشیو تاریخ شفاهی شهری در سطح خاورمیانه
● برگزاری کارگاه تاریخ شفاهی در استان گلستان
● «یك روز از تاریخ ایران» با خاطرات شفاهی می‌آید
● خاطرات جواد منصوری «خاطرات یک دیپلمات» شد
● روایت رحیم افشاری از تیپ 55 هوابرد در «سایه تاک»
● زندگینامه کامل شاعران انقلاب در مجموعه «شخصیت‌های مانا»
● برگزاری شب خاطره 247
● نقد خاطرات علی امینی
● اگر این عکس نبود...
● تاریخچه هنر عكاسی در گیلان کتاب شد
● مسجد جامع بازار تهران به روایت اسناد ساواک
● تشکیل قرارگاه مرکزی راهیان نور جهاد سازندگی
● گردآوری مستندات نقش ورزشکاران البرزی در پیروزی انقلاب
● پرفروش‌های خاطرات در نیمه دوم خرداد
● اهدای جایزه به نویسنده کتابی با شمارگان 30 میلیونی
● خاطره‌گویی ویدیویی
● تدوین بیش از 300 مصاحبه درباره مارکز
● بازسازی محل تولد نویسنده نامدار
● حرکت انضباطی فیفا و اتوبیوگرافی سوآرز



نظریه تاریخ شفاهی-۲
نویسنده: لین آبرامز
Lynn Abrams
مترجم: علی فتحعلی آشتیانی

چیستی تاریخ شفاهی
اصطلاح تاریخ شفاهی از جنس تعابیر مبهمی است که بر دو معنا اطلاق می‌شود. در یک معنا به فرایند انجام مصاحبه با مردم و ضبط گفته‌های آنان اطلاق می‌شود تا اطلاعاتِ انباشته در ذهن آنان، یعنی خاطرات‌شان از گذشته، بیرون بیاید. اما تاریخ شفاهی به خودیِ خود محصول همان مصاحبه نیز هست که در قالب گزارش روایی از رویدادهای گذشته متجلی می‌شود. پس می‌بینیم که هم یک شیوة پژوهشی است (وسیلة اجرای تحقیقات) و هم ماحصلِ فرایند پژوهش؛ به بیان دیگر، مرکب از عمل ضبط و سند برآمده از این عمل است. الفاظ دیگری را نیز به جای تاریخ شفاهی می‌توان به کار برد، از قبیل تحقیق دربارة اقاریر شخصی و تحقیق دربارة داستان زندگی،(6)  که از این تعابیر در کتاب حاضر استفاده خواهیم کرد. اما گویا مورخان با کلمة «تاریخ شفاهی» راحت‌ترند زیرا از آن دسته اصطلاحات عامی است که عمل و نتیجة عمل از آن مستفاد می‌شود.
موفقیت تاریخ شفاهی تا بدانجا پیش رفته است که اکنون جزء رویه‌های عملیِ امتحان‌شده در حوزة پژوهش به شمار می‌آید و نه تنها در تحقیقات تاریخی بلکه در حوزه‌های گسترده‌ای مانند قوم‌شناسی، مردم‌شناسی، جامعه‌شناسی، مطالعات بهداشت و درمان و روان‌شناسی نیز جای خود را باز کرده است. توسل به تاریخ شفاهی در داخل دیوار‌های محیط‌های دانشگاهی محبوس نشده و به عنوان دستاویزی محکمه‌پسند(7)  در قضاوت و رسیدگی‌های حقوقی (مانند محاکمة جنایتکاران جنگی)، و همچنین توسط پزشکان و افرادِ مشغول به فعالیت در حرفه‌های پرستاری و مراقبتی نیز مورد استفاده قرار گرفته است. تاریخ شفاهی در قامت یک ابزار پژوهشی در پروژه‌های مردمی و آموزشی ظاهر شده است؛ پیر و جوان، داوطلب و مزدبگیر بدان تمسک می‌جویند و در اکثر کشورها پیدا می‌شود. تاریخ شفاهی به یک شیوة همه‌فن‌حریف تبدیل شده و مانند هشت‌پایی است که هر بازویش به یکی از فعالیت‌های مردمی، دانشگاهی و عمل‌محور(8)  خدمت می‌کند.




 
 

       تمام حقوق اين نشريه متعلق به سايت تاريخ شفاهي ايران [oral-history.ir] است.