شماره 49    |    9 آذر 1390

   


۲۳ سال نشر حماسه مقاومت با خامهِ‌ جان

دفتر ادبيات و هنر مقاومت که 23 سال پیش در چنین ماهی (آذر1367) کار خود را در حوزه هنری آغاز کرد، آذر امسال، پا در بیست و چهارمین سال حیات فرهنگی خود گذاشت.
با آغاز جنگ تحمیلی مرتضی سرهنگی و هدایت‌الله بهبودی جوان به عنوان خبرنگار به فعالیت پرداختند و چندین بار از مناطق جنگی گزارش تهیه کردند. سرهنگی علاوه بر این با حضور در اردوگاه اسیران عراقی در ایران با آنان به مصاحبه پرداخت.
پس از پایان جنگ تحمیلی سرهنگی (کد پرسنلی569) به همراه بهبودی (کد پرسنلی570) به حوزه هنری آمدند و بر اساس پیشنهاد آنان به حجت‌الاسلام محمد علی زم؛ رئیس وقت حوزه هنری دفتری به نام «دفتر ادبیات و هنر مقاومت» با هدف جمع‌آوري، تدوين و توليد كتابهايي با موضوع هشت سال دفاع مقدس، در زمينه‌هاي خاطرات رزمندگان، آزادگان، اسراي عراقي، داستان، گزارش، يادداشت، قطعات ادبي، و پژوهش، در حوزه هنري متولد شد.
دفتر ادبیات و هنرمقاومت کار خود را در یک دفتر در همسایگی دفتر مجله سوره به سردبیری مرتضی آوینی آغاز کرد و بعد از مدتی به کانکسی نقره ای و رنگ و رو رفته در گوشه شمال غربی حیاط حوزه هنری منتقل شد. این کانکس چند اتاق داشت. سرهنگی و بهبودی در یکی از این اتاقها پشت دو میز روبرو هم می‌نشستند. جالب آنکه وقتی باران می‌آمد از چند جای سقف این کانکس آب چکه می‌کرد و ظروفی در زیر نقاط نشتی قرار می‌گرفت! چند سال بعد این دفتر به ساختمانی در خیابان رشت منتقل شد، اما با افتتاح ساختمان اصلی حوزه هنری این دفتر به طبقه سوم ساختمان جدید حوزه هنری انتقال یافت.
اسم سرهنگی و بهبودی را همه كسانی كه حداقل یك بار عنوان «ادبیات مقاومت» به گوش‌شان خورده، شنیده‌اند. بهبودی و سرهنگی سال‌هاست با هم، كار می‌كنند و جریان ثبت خاطرات جنگ را این دو نفر به راه انداختند و داستان‌نویس‌های امروزی حوزه جنگ اکثراً در دوره‌ای با این دو همكار بوده‌اند.
پس از راه‌اندازی این دفتر، نویسندگانی که برخی از آنان، روزگاری نزدیک به آن زمان، رزمنده بودند به جمع این دو نفر اضافه شدند. احمد دهقان، محمدحسین جعفریان، مرحوم داود بختیاری دانشور، محسن مطلق، رحیم مخدومی، داود امیریان، اصغر کاظمی، محمدحسین قدمی، سید قاسم یاحسینی و خانم سیده اعظم حسینی از آن جمله‌اند.
اینک حاصل 23 سال فعالیت مستمر این دفتر، به‌رغم افت و خیزهای فراوان، مجموعه‌ای از 600 عنوان کتاب، و از همه مهمتر پرورش نسلی از نویسندگان و پژوهشگران است که در این دفتر رشد کرده‌اند یا از روش، منش، و سبک و کارشناسی دفتر، در ارتباط مستمر با آن، خوشه‌ها چیده‌اند و در راه‌اندازی و فعالیت‌های مراکز مشابه و هم‌عرض بهره‌ها رسانده‌اند.
در میان آثار تولید شده در این دفتر می‌توان به آثاری چون اسرار جنگ تحمیلی به روایت اسرای عراقی (8 جلد)، پابه‌پای باران، جشن حنابندان، بمو، نامه‌های فهیمه، مدال و مرخصی، فرزندان ایرانیم، شبهای بی‌مهتاب، پنهان زيرباران، پاره‌هایی از آنچه اتفاق افتاد، همپای صاعقه، كوچه نقاش‌ها، بابا نظر، دا، دسته یک، مردی که خواب نمی‌دید، مجموعه‌ قصه فرماندهان، مجموعه قصه‌های شهر جنگی، مجموعه شبهای بمباران، مجموعه كتاب‌های بانوی ماه، مجموعه خاطرات زنان و ... اشاره كرد. کتاب‌ دا پرفروش‌ترين اثر تولید شده در اين دفتربه شمار می‌رود و قرار است سریالی تلویزیونی نیز بر اساس این کتاب ساخته شود.
بهبودی پس از پنج سال از دفتر ادبیات و هنر مقاومت جدا شد و در سال 1372 دفتر ادبیات انقلاب اسلامی‌را در حوزه هنری تأسیس کرد. انديشه بنيان‌گذاري دفتر ادبيات انقلاب اسلامي از تجربه موفق دفتر ادبيات و هنر مقاومت ريشه گرفت.
با توجه به تجربه موفق در انتشار کتابهای دفاع مقدس، بهبودی و سرهنگی در سال 1375 دو هفته نامه کمان را منتشر کردند. کمان با انتشار خود شیوه جدیدی از نگارش ادبیات جنگ را آغاز کرد تا مرز جدید و دوردست‌تری برای ادبیات پایداری كشور ترسیم كند. در این سالها مطالب مشترک بهبودی و سرهنگی با نام صدرا ریحانه (نام پسر بهبودی و دختر سرهنگی) در یکی از روزنامه‌ها منتشر می‌شد.
در سال 1383 ش دفاتر ادبيات و هنر مقاومت و ادبيات انقلاب اسلامي در زير يك عنوان جديد يعني «مركز مطالعات و تحقيقات فرهنگ و ادب پايداري»  با هدف شناسایی شایستگی‌ها، توانایی‌ها، تبیین و توضیح داشته‌های عرصه نوظهور فرهنگ، اندیشه و ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس تا مرحله تولید و توزیع آثار فرهنگی، ادبی، و هنری تحت مدیریت مرتضی سرهنگی قرار گرفتند.
بسیاری از آثار دفتر ادبیات و هنر مقاومت، سال‌ها با اقبال عمومی و نشر مجدد روبه‌رو بوده و از محافل، جشنواره‌ها و مراسم گوناگون، نشان‌ها و تقدیرنامه‌های مختلف دریافت کرده است. نگاه دفتر از ابتدا به مقوله جنگ و ادبیات آن تخصصی بوده است که نمود عینی این امر، تفکیک موضوعی کتاب‌های آن از آغاز انتشار است. انتشارات سوره مهر، ناشر کتابهای این دفتر، نیز تا به حال چند نوبت به عنوان ناشر برتر سال دست یافته است.

میرزا‌باقر علیان‌نژاد (کد پرسنلی565!)


زیتون سرخ (۴۹)
خاطرات‌ناهید‌یوسفیان
گفت و گو و تدوین: سیدقاسم‌یاحسینی
انــتــشـارات‌سـوره‌مــهــر(وابسـته‌بـه‌حـوزه‌هنـری)
دفتـرادبیات و هنر مقـــاومت
نقل و چاپ نوشته‌ها منوط به اجازه رسمی از ناشر است.


نگاهي سطحي به كتاب تعليمات راهنمايي و رانندگي انداختم و براي امتحان دادن راهي شدم. آيين‌نامه را امتحان دادم و قبول شدم. بلافاصله اعلام كردند كه بايد امتحان شهري بدهم. تا آن روز من حتي يك بار هم پشت فرمان اتومبيل ننشسته بودم و نمي‌دانستم ماشين را چطور روشن و خاموش مي‌كنند. علي راننده بود و ماشين داشت و من بارها كنار دستش نشسته بودم، اما توجهي به رانندگي او نكرده بودم. دختري هم آنجا بود كه تا آن موقع پنج بار امتحان شهري داده و قبول نشده بود. به من گفت: «امتحانش بد نيست. هفت تومان مي‌گيرند و سوار ماشين مي‌شوي. اگر رد هم بشوي، ارزشش را دارد. خودش تمرين است. من تا حالا پنج بار امتحان شهري داده‌ام و رد شده‌ام. اين بار ششم است.»
ـ چرا رد شدي؟
ـ بار اول وقتي خواستم ماشين را روشن كنم دنده را فراموش كرده بودم. دنده پريد. مرا رد كردند.
ـ خوب بار دوم چه؟
ـ بار دوم يادم رفت ترمزدستي را بخوابانم.
ـ بار سوم چه؟
ـ بار سوم آيينة بغل و جلو را ميزان نكردم.
ـ بار چهارم چرا رد شدي؟
ـ دنده سه رفتم كه خطا بود. بايد دنده دو مي‌رفتم.
ـ پنجمين بار چه شد كه رد شدي؟
ـ صندلي‌ام را تنظيم نكردم.
همه نكات را به خاطر سپردم. چهار نفر سوار يك ماشين شديم؛ افسر پليس و نفر اول جلو و ما سه نفر هم عقب. به جز افسر همگي زن بوديم. نفر اول تا ماشين را روشن كرد، ماشين پريد. من با صداي بلند گفتم: «ا‌ِ! دنده را آزاد كن!» افسر پليس سرش را برگرداند و به من گفت: «خانم حرف نزن!»
ـ چشم!
نفرات اول، دوم و سوم رد شدند. همان دختري هم كه با من بود رد شد. نوبت خودم رسيد. قلبم مي‌زد، اما بر خودم مسلط شدم. افسر گفت: ‌«خانم فضول نوبت شما است.»


 

دفتر ادبیات و هنر مقاومت چگونه شکل گرفت و ادامه یافت

به یاد می‌آورم زمانی که نخواندن «بوف کور» عیب بود. عیب بود اگر نویسنده بودی، یا دوستدار نوشتن و ادبیات، سری به کافه اسب سفید در میدان 24 اسفند نزده باشی. کم داشتی اگر «اصول مقدماتی فلسفه» ژرژ پولیستر را نخوانده باشی؛ یا به وقت گفتن و شنیدن، زیر ابری از دود سیگار، به جمله‌ای از کتاب ژوزوئه دوکاسترو حواله نداده باشی.


كتاب «نورالدين پسر ايران» رونمايي شد

به گزارش سايت تاريخ شفاهي ايران؛ ششصدمين اثر دفتر ادبيات و هنر مقاومت با عنوان كتاب «نورالدين پسر ايران» خاطرات سيد نورالدين عافي از دوران دفاع‌مقدس كه به قلم معصومه سپهري به رشته تحرير درآمده است، رونمايي شد. اين اثر همزمان با آغاز بيست و چهارمين سالگرد تاسيس دفتر ادبيات و هنر مقاومت منتشر شد.


گزارش نشست «بررسی وضعیت نشر در دوران رژیم پهلوی»

نشست علمی و فرهنگی با زندانیان سیاسی قبل از انقلاب با موضوع «بررسی وضعیت نشر در دوران رژیم پهلوی» با حضور «قاسم تبریزی»، پژوهشگر تاریخ معاصر ایران، «علی ذوالفقاری»، كارشناس حوزه تاریخ و جمعی از نویسندگان و ناشران اسلامی دوران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، چهارشنبه (25 آبان) از ساعت 14 تا 16 در محل موزه عبرت برگزار شد.


تمدید مهلت فراخوان مقاله هفتمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی

نظر به استقبال و درخواست تعداد زیادی از پژوهشگران و صاحب‌نظران، برای ارسال مقاله به هفتمین نشست تخصصی تاریخ شفاهی؛ شورای سیاست‌گزاری نشست، مهلت دریافت چکیده مقاله را تا 20 آذر1390 و اصل مقاله را تا 20 دی1390 تمدید نمود.


تدوین شیوه‌نامه تاریخ شفاهی در سازمان اسناد و كتابخانه ملی

برای یكسان‌سازی فعالیت‌های تاریخ شفاهی در سازمان اسناد و كتابخانه ملی ایران و مراكز استانی آن، شیوه‌نامه تاریخ شفاهی تدوین شد. سازمان اسناد و كتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، كتابخانه ملی ایران با هدف تحقق طرح تاریخ شفاهی در سازمان شیوه‌نامه تاریخ شفاهی را تدوین كرده است.


ایّام محرّم

ایام محرم در تاریخ این کشور، به ویژه بعد از تأسیس کشوری شیعی زیر پرچم شاهان صفوی، همواره از مهمترین ایام سال بوده اند و در بزنگاه های تاریخی، فرصتی بوده‏اند برای برخواستن نداهای حق خواهانه‏ای که آرمان عاشورا، حق و عدالت را طلب می‏کردند.


نگاهی به خاطرات بزرگ علوی

خاطرات بزرگ علوی، کتاب نخست از مجموعه مصاحبه‏های حمید احمدی در طرح تاریخ شفاهی چپ ‏ایران است که طی 29 جلسه گفتگو با آقابزرگ علوی در سال 1995/1374، یعنی 14 ماه قبل از فوت وی در سن 91 سالگی، در خانه ‏ایشان انجام و 24 ساعت فیلم ویدیویی از آن فراهم گردیده است. مطابق توافقنامه مشترک، ‏این خاطرات می‏بایست بعد از حیات بزرگ علوی انتشار یابد که چنین نیز شد.


مجله فرهنگی و هنری بخارا شماره 83

شماره ۸۳ بخارا تصویر مهدی اخوان ثالث را بر جلد خود دارد. مطابق سنت بخارا، هر شماره شامل یادنامه یا جشن‌نامه‌ای است درباره سرگذشت، افکار و آثار یک‌نفر از مشاهیر فرهنگ و ادب فارسی‌. بخارا به سردبیری علی دهباشی در کیوسک مطبوعات و از طریق اشتراک، قابل تهیه است. فهرست مطالب این شماره در ادامه می آید:


تا خمینی‌شهر، شایسته تقدیر بخش مستندنگاری

تا خمینی‌شهر کتاب شایسته تقدیر بخش مستندنگاری، حاصل دو سال‌ونیم کار گروهی اعضای مؤسسه جهادی، سی سفر به بشاگرد و سایر نقاط کشور، قریب به دویست ساعت مصاحبه با بیش از صد نفر، جمع‌آوری و بررسی حدود هزار برگ سند، صدوپنجاه ساعت صوت و فیلم و بیش از هفت هزار عکس است که ...


مردان دریا، بر عرشه مستندنگاری

عملیات «مروارید» و حماسه ناوچه پیکان در هفتم آذر سال 1359، یکی از حوادث و رخدادهایی که هر مخاطبی را به یاد نیروی دریایی ارتش می‌اندازد. اما آنچه نقش، حماسه و فداکاری‌های رزمندگان نداجا را در دوران دفاع مقدس ماندگار خواهد کرد، ثبت این فعالیت‌ها در قالب کتاب است.


روایتی از جهنمی که جنگ به راه انداخت

«جهنم؛ جهان در جنگ» نوشته مکس هستینگز اثری است غیرداستانی از جنگ جهانی دوم که نویسنده در آن با رویکردی روانشناسی به مسایل نگریسته است. هستینگز روایت تاریخی‌اش از جنگ جهانی دوم را با جمله‌ای ساده آغاز می‌کند: «این کتاب، دست‌نوشته‌هایی است درباره تجربیات انسانی» و حدود پانصد صفحه به روایت تجربه‌های گوناگون افراد می‌پردازد و در پایان کتابش می‌نویسد:


انقلاب در استان گلستان

«داستان گلستان به روایت اسناد انقلاب» آخرین کتاب منتشر شده من در 115 صفحه، توسط انتشارات نوروزی و با همکاری واحد فرهنگی اوقاف استان گلستان است. دراین کتاب حدود 120 سند از اسناد سیاسی ـ فرهنگی مردم استان گلستان علیه رژیم پهلوی و در مقطع زمانی سال 1341 تا 1357 معرفی شده‌اند. این اسناد مواردی از جمله نامه‌هایی درباره شاه مخلوع به این منطقه، اسناد ساواک، اطلاعیه‌های مردمی و مکاتبات سرلشکر منصور مزین، نماینده ویژه شاه در استان گلستان و بجنورد را شامل می‌شود


جایزه بزرگ روزنامه‌نگاران در راه است

اخیراً حدود 400 تن از خبرنگاران ایرانی با عضویت در یکی از سایت‌های اینترنتی، مباحث مربوط به حرفه خود و چگونگی ارتقای آن را دنبال می‌کنند. در این شبکه که نام خود را «جامعه روزنامه‌نگاران ایران» گذاشته است، مباحث مختلفی دنبال می‌شود.گاه سؤالی مانند اینکه «آیا روزنامه‌نگاران اقتصادی مجاز به دریافت پول در قبال انتشار اخبار هستند» منتشر می‌شود و ...


جمع آوری روایت‏های کهنه سربازان ویتنام

راچستر، نیویورکRochester, New York – تراویس پایپر(Travis Piper ) کنار دو تن از دانشجویان کالج سنت جان فیشر(St. John Fisher) نشسته بود تا مشاهدات خود را از جنگ ویتنام روایت کند. او گفت: «اینکه من چه طور به ویتنام رفتم و اوضاع آنجا چه طور بود، بخشی از تاریخ ما در آمریکا است که با جنگ‏های دیگر تفاوت دارد.»


تاريخ شفاهي در جنوب شرق آسيا-28

فرآيند زيست شناسي روايت در مصاحبه، معطوف به پاره‌اي تجزيه و تحليل‌هاي جامعه شناختي است. مصاحبه به خودي خود و فرآيند جامعه شناختي آن، با يك چشم‌انداز خاص تئوريك، مبادرت به محاط كردن واقعيت اجتماعي مي‌كنند. به طور خلاصه، واقعيت اجتماعي، از آن جا كه بوسيله شبكه تأثيرات متقابل بوجود مي‌آيد، يك امر امكان‌پذير، تلقي مي‌گردد...


وقتي براي ما مي‌نويسيد...
وقتي براي هفته‌نامه الکترونيکي تاريخ شفاهي مطلبي مي‌نويسيد، دوست داريم نکته‌هايي را در نظر بگيريد.
اين هفته‌نامه نوشته‌ها و دانسته‌هاي ما را درباره مباحث مهم؛ خاطره‌گويي، خاطره‌نگاري، يادداشت‌نويسي روزانه، سفرنامه‌نويسي، وقايع‌نگاري، روزشمار نويسي و... نشان مي‌دهد. حتي براي زيرشاخه‌هاي رشته تاريخ هم جا باز کرده‌ايم؛ و چشم به راه خبرها، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقاله‌ها، يادداشت‌ها و... شما هستيم.
خوب است نام و فاميل‌تان را کامل بنويسيد. سابقه علمي و نشاني الکترونيکي را هم حتماً بنويسيد، چکيده مقاله‌ها هم که جاي خود دارد!
به ما اجازه بدهيد دست‌مان براي ويرايش، اصلاح، چينش و ترجمه مطالب شما باز باشد. در اين‌باره با خودتان هم مشورت خواهيم کرد.
دل‌مان مي‌خواهد شأن علمي و ادبي تاريخ شفاهي و اين هفته‌نامه، با نوشته‌هاي متين و موقر شما حفظ شود. حيف است خداي نکرده قلم‌مان از دايره اخلاق بيرون برود.

 
 

       تمام حقوق اين نشريه متعلق به سايت تاريخ شفاهي ايران [oral-history.ir] است.
counter UPDATE error: 1054, Unknown column 'count' in 'field list'