فخرزاده: تصوير جامع تاريخ شفاهي انقلاب با خاطرات پديد مي‌آيد

مدیر واحد تاریخ شفاهی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی گفت: اطلاعاتي كه در قالب خاطره جمع‌آوري مي‌شوند شبيه به قطعاتي‌اند كه در پايان تصوير كاملي از انقلاب را ارايه مي‌دهند. اگر پرداخت اين مباحث، جدي‌تر صورت بگيرد تصوير جامعي از تاريخ شفاهي انقلاب در اختيار خواهيم داشت.

حجت ‌الاسلام سعيد فخرزاده در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، درباره كيفيت كتاب‌هايي كه در حوزه خاطرات انقلاب نوشته مي‌شوند، اظهار كرد: بررسي كيفيت اين آثار بر عهده تاريخ‌نگار است. وقتي داده‌هاي تاريخي، زير نظر يك كارشناس يا مورخ ارزيابي شود، به واسطه دانش و فن تاريخ‌نگاري صحت و سقم حوادث مطرح شده در خاطرات به درستي سنجيده و ارزيابي مي‌شود.

وي افزود: تاريخ‌نگار صاحب فن مي‌تواند با توجه به اوراق، خط ‌شناسي، بررسي واژه‌ها و كارشناسي اسناد، واقعيت يك خاطره تاريخي و انقلابي را تاييد يا تكذيب كند. در واقع تاريخ‌نگار در بررسي كيفيت محتواي يك اثر بايد جايگاه راوي خاطره را در ماجرا يا حادثه تاريخي پيدا كند. 

مدیر واحد تاریخ شفاهی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی با تاكيد بر اين ‌كه اگر كتاب‌هاي خاطرات انقلاب توسط مورخان نوشته شوند، به صحت ماجراها نزديك‌ترند، گفت: تاريخ‌نگار با استفاده از اطلاعات و جزييات به درستي وقايع و صحت موضوع نزديك مي‌شود يا آن خاطره را با خاطرات ديگر افراد حاضر در ماجرا مقايسه و به نتيجه درست مي‌رسد.

نويسنده كتاب «خاطرات علي جنتي» درباره چگونگي رسيدن به يك متن تاريخي درست بر اساس خاطرات انقلاب اظهار كرد: در ابتدا بايد تفاوت يك كتاب تاريخي و خاطره را با يكديگر دانست؛ خاطره، بيان يك رويداد برگرفته از علاقه صاحب خاطره است كه اطلاعات تاريخي آن نيز بر اين اساس نقل مي‌شود اما در فرايند تاريخ شفاهي، مورخ بر موضوع خاطره تسلط دارد و با جزيي‌نگري، پردازش و دقت روي اطلاعات و تطبيق آن‌ها با ديگر منابع به متن واقعي نزديك‌ مي‌شود. اين متن از فرايند داده‌ها خارج و دامنه اطلاعات را افزايش مي‌دهد.

مدیر واحد تاریخ شفاهی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی درباره تفاوت خاطرات منتشر شده گفت: بيشتر تفاوت‌ها به فرد مصاحبه‌گر باز مي‌گردد. مصاحبه‌كننده، بايد خاطره را به گونه‌اي ‌بنويسد كه براي مخاطب قابل فهم باشد و اگر اين توانايي را نداشته باشد، متني مبهم مي‌نويسد كه به بديهيات اشاره نمي‌كند و آنچه جالب است را خاطره مي‌داند. در حالي كه اگر بديهيات آورده نشوند، پيوندهاي خاطرات گنگ و مبهم مي‌شوند.

وي افزود: به دليل همين مشكلات، مردم با كتاب‌هاي خاطره ارتباط خوبي برقرار نمي‌كنند و در پس آن اين خاطرات تبديل به آثار ادبي و هنري نمي‌شوند زيرا يك كارگردان يا هر هنرمند ديگري به دليل گنگ ‌بودن خاطرات توانايي برقراري ارتباط با آن‌ها را ندارد.

فخرزاده در پايان گفت: اطلاعاتي كه در قالب خاطره جمع‌آوري مي‌شوند بيشتر شبيه به قطعات پازل‌هايي‌اند كه در پايان تصوير كاملي از انقلاب را ارايه مي‌دهند. هر چند روند تاريخ شفاهي انقلاب از دفاع مقدس كندتر است، اما اگر پرداخت اين مباحث، جدي‌تر صورت بگيرد تصوير جامع‌تري از تاريخ شفاهي انقلاب اسلامي ايران در اختيار خواهيم داشت.

خبرنگار : اکرم دشتبان

منبع: خبرگزاری کتاب ايران (IBNA)