|
جایزه بزرگ روزنامه‌نگاران در راه است
 |
اخیراً حدود 400 تن از خبرنگاران ایرانی با عضویت در یکی از سایت‌های اینترنتی، مباحث مربوط به حرفه خود و چگونگی ارتقای آن را دنبال می‌کنند. در این شبکه که نام خود را «جامعه روزنامه‌نگاران ایران» گذاشته است، مباحث مختلفی دنبال می‌شود. گاه سؤالی مانند اینکه «آیا روزنامه‌نگاران اقتصادی مجاز به دریافت پول در قبال انتشار اخبار هستند» منتشر می‌شود و سپس دیگر اعضا به بحث درباره این موضوع می‌پردازند. گاه یک خبر همه را به واکنش می‌اندازد. گاه اعلام برگزاری یک جایزه برای روزنامه‌نگاران ایرانی همه را به شوق می‌آورد و هر کس ایده و نظر خود را درباره آن بیان می‌کند و راهکاری ارائه می‌دهد. از جمله مهمترین مباحثی که در این باره مطرح شد، دریافت وجه در قبال انتشار خبر در روزنامه‌های اقتصادی بود که برخی از خبرنگاران به نکات جالب توجهی اشاره کرده‌اند. از جمله این موضوع مطرح شده است که آیا دبیر سرویس اقتصادی یا خبرنگاران این سرویس می‌توانند «آگهی» بگیرند؟
یکی از خبرنگاران با اشاره به برخورد روزنامه‌های غربی به این موضوع تأکید کرده است که در کشورهای غربی و اروپایی و آمریکایی، مرز بسیار مشخصی وجود دارد. افراد عضو تحریریه حق دخالت در امور مالی را ندارند، مسؤولان بخش آگهی و مالی، حق دخالت در امور خبری را ندارند. اگر بر فرض بخش آگهی‌های روزنامه از شرکت سونی آگهی گرفته باشد، سرویس‌های روزنامه کاملاً به این مسأله بی‌توجه هستند و اگر سونی اشتباهی به بار آورده باشد، کار خودشان را می‌کنند و دمار از روزگارش درمی‌آورند.
حتی اگر معلوم شود خبرنگاری با شرکتی کار مالی کرده و اعلام نکرده باشد، و از این رابطه برای تبلیغ هرچند مخفیانه محصوص آن شرکت استفاده شده باشد، روزگارش نه تنها در آن رسانه که در همه جا تیره و تار است.
همزمان برخی از روزنامه‌نگارانی که در برخی از نشریات اقتصادی همکاری می‌کنند از تجربیات خود در این باره سخن گفته و به انتظاراتی که برخی مدیران مالی روزنامه از آنها دارند اشاره کرده‌اند. آنها تأکید دارند که در روزنامه‌های اقتصادی و نشریاتی این چنینی سازمان آگهی‌ها برای تحریریه خط مشی تعیین می‌کند. مثلاً اگر در روز چندین خودرو به روزنامه آگهی داده باشد، خبر آتش گرفتن خودروها سانسور می‌شود.
خبر دیگری که جامعه روزنامه‌نگاران به آن اشاره کرده است راه‌اندازی یک جایزه برای تمامی روزنامه‌نگاران ایرانی، فارغ از دسته‌بندی‌های سیاسی و غیره است. آنچه در این باره منتشر شده تأکید دارد که قرار است برخی از روزنامه‌نگاران ایرانی، ساز و کاری را برای برگزاری این مسابقه فراهم کنند. البته آنچنان که آنها بیان کرده‌اند اهدای این جایزه قرار نیست به روال جایزه‌ای که انجمن صنفی روزنامه‌نگاران برگزار می‌کرد، انجام شود. همچنین قرار نیست که به برخی از مطالب خبرنگاران یا گزارشگران جایزه داده شود. این جایزه مربوط به عملکرد یک ساله یک خبرنگار، یا گزارشگر است. بخش‌هایی که قرار است جایزه به آن تعلق بگیرد، عبارت از جایزه بهترین خبرنگار، بهترین گزارشگر، بهترین سردبیر، بهترین عکاس و بهترین طراح است. البته فعلاً این آکادمی در حال طراحی و ساز و کارهای اجرایی این مسابقه است. هنوز نامی برای این مسابقه عنوان نشده اما ممکن است نام آن جایزه روزنامه‌نگاری احمد بورقانی باشد. این جایزه از هیچ کجا حمایت مالی نمی‌شود و برای همین نیز برخی از روزنامه‌نگاران اعلام کرده‌اند که حاضرند یک ماه از حقوق خود را به آن اختصاص بدهند تا اولین دوره آن برگزار شود. بحث اخیری که درباره اجرایی شدن آن مطرح شده این است که «یک صفحه مجزا در اینترنت برای آن طراحی شود تا تمام روزنامه‌نگاران بتوانند در آن شرکت کنند.»
نکته دیگری که در باب این موضوع بیان شده این است که «چنین جایزه‌ای برای اینکه اعتبار کسب کند باید توسط یک نهاد اهدا شود. این نهاد می‌تواند توسط روزنامه‌نگاران ایجاد شود.
معمولاً در نمونه‌های غربی جوایز این گونه را بنیادهای فرهنگی ومعمولاً خیریه معتر با وجهه اجتماعی و فرهنگی قابل اعتنا می‌دهند و این بنیادها با اتکا به هیأت داورانی معتبر و انتخاب‌های خوبشان جایزه را اعتبار می‌بخشند. به همین دلیل زمینه اولیه چنین جایزه‌ای وجود نهادی است که بتواند از برگزیدگانش حمایت‌های مادی و معنوی کند. بتواند کمک‌های دیگر را هم برای بسط اهداف نهاد جمع‌آوری کند. یعنی محدود به جایزه نشود و براساس یک آرمان شکل بگیرد. یعنی مثلاً بنیادی خیریه راه بیفتد با هدف توسعه روزنامه‌نگاری مستقل و بعد این نهاد جایزه‌ای را بنیانگذاری کند مثلاً به نام مرحوم احمد بورقانی.»
جامعه روزنامه‌نگاران البته موضوعات دیگری را نیز دنبال می‌کند. این سایت هر هفته یکی از روزنامه‌نگاران پیشکسوت را دعوت می‌کند و کاربران اینترنتی به صورت آنلاین با او درباره آسیب‌شناسی مطبوعات گفت‌وگو می‌کنند. در چند هفته اخیر برخی از روزنامه‌نگاران مانند علی حکمت به این جامعه خبری آمدند و درباره روزنامه‌های اصلاح‌طلب سخن گفتند. یکی دیگر از میهمانان آن محمود شمس‌الواعظین بود. علی حکمت در این گفت‌وگوی آنلاین به بررسی مطبوعات دوم خردادی پرداخت و برخی از مشکلات آن دوره روزنامه‌نگاری را بیان کرد. او البته ضمن اشاره به اینکه این نشریات فضای جدیدی در جامعه ایران ایجاد کردند، به آسیب‌های آنان نیز اشاره کرد که باعث شدند جامعه ایران بیش از پیش سیاسی شود و این عمل منجر به سیاست‌زدگی مردم شد.
موضوع دیگری که جامعه روزنامه‌نگاران آن را به بحث گذاشت این بود که چرا مردم به روزنامه خواندن بی‌رغبت شده‌اند. اینکه چگونه می‌توان تمام اقشار جامعه را با مسائل خودشان درگیر کرد؟
از جمله بحث‌هایی که مطرح شده ضمن اشاره به نحوه پردازش اخبار تأکید شده است که مطبوعات ایرانی معمولاً به مسائل ریشه‌ای بی‌توجه هستند. برخی از خبرنگاران یادآوری می‌کنند که مطبوعات اصولاً برای قشر خاصی از مردم منتشر شده‌اند. برخی نیز تأکید دارند که اخبار جامعه فرودست در روزنامه‌ها دیده نمی‌شود و ردی از مسائل و مشکلات کارگران در آنها نیست. یکی از خبرنگاران با ذکر یک مثال نوشته است: «زمان انتخابات برای معین داشتم تبلیغ می‌کردم رفتم پیش یه آقایی که به نظر می‌اومد کارگر فصلی است و بهش گفتم آقا شما به کی رأی می‌دین، گفت معلومه کسی که مثل من می‌پوشه، مثل من فکر می‌کنه و می‌فهمه شب گرسنه بخوابی یعنی چی من شروع کردم توضیح که اینطوری نیست و هزار و یک حرف زدم یهو آقا برگشت گفت خانم خیالت رو راحت کنم معین برای ونک به بالاست شماها هم دلتون برای ما نسوخته واسه سوسول‌بازی‌هاتون نگرانین و رفت.» یکی در پاسخ این خبرنگار نوشته است: «دلیلش هم تا اندازه زیادی مشخصه. چون اکثر رسانه‌ها و فعالان سیاسی توجهی به نیازهای اقشار فرودست، مانند کارگران ندارند. البته افراد متمول رو هم باید به مسائل مورد علاقه‌شان پرداخت.»
منبع: تجربه ش 2 ـ تیر 90، ص 156
| 