نام شهر «سوسنگرد»، همیشه یادآور مقاومت مردم این شهر و نماد اولین پیروزی رزمندگان ایرانی در مقابل رژیم بعث عراق در ماه‌های آغازین جنگ تحمیلی بوده است.

منطقه مرزی «دشت آزادگان» كه شهرهای «سوسنگرد»، «بستان» و «هویزه» را دربرگرفته، به دلیل وضعیت استراتژیكی خاص از اولین روزهای تجاوز عراق به خاك ایران، مورد حمله قرار گرفت و سوسنگرد در پایان اولین هفته از جنگ (ششم مهر ماه 1359) اشغال شد.

كارشكنی‌های ابوالحسن بنی‌صدر در مقام فرمانده كل قوای وقت، باعث صدور فرمان امام‌خمینی(ره) مبنی بر لزوم شكست محاصره این شهر شد و ارتش و سپاه پاسداران با هدایت مقام معظم رهبری و شهید مصطفی چمران، عملیات آزادسازی سوسنگرد را طرح‌ریزی و اجرا كردند و سوسنگرد در روز 26 آبان ماه سال 1359 آزاد شد.

سال گذشته، همزمان با سی‌امین سالگرد آزادسازی سوسنگرد، تازه‌ترین سند مرتبط با این واقعه، شامل متن نامه مقام معظم رهبری، خطاب به لشكر 92 زرهی اهواز مبنی بر لزوم آزادسازی سوسنگرد و نامه شهید مصطفی چمران، با تاكید بر لزوم شكست حصر سوسنگرد منتشر شد و در اختیار محققان قرار گرفت. این اسناد نشانگر این‌اند كه هنوز ناگفته‌های زیادی درباره سقوط تا آزادسازی سوسنگرد وجود دارند كه از چشم محققان دفاع‌مقدس دور مانده‌اند.

تاكنون حدود 20 عنوان كتاب درباره وضعیت سوسنگرد در جنگ منتشر شده كه غالب آن‌ها به معرفی شهدای سوسنگرد و وقایع رخ داده در این شهر از آغاز تا پایان جنگ پرداخته‌اند. از جمله آن‌ها می‌توان به «شهر من پرواز کن‏: خاطرات دانش‏آموزان سوسنگرد» به کوشش رضا رییسی و «دشت آزادگان در هشت سال دفاع‌مقدس‏» اثر حمید طرفی اشاره كرد.

اما كتاب‌ «روز پنجاه و هفتم: روایت آزادسازی سوسنگرد در پنجاه و هفتمین روز جنگ (26 آبان 1359)» به قلم جعفر شیرعلی‌نیا تازه‌ترین اثر منتشر شده درباره سوسنگرد و دفاع‌‌مقدس است.

روز پنجاه و هفتم كه به كوشش خانه فرهنگ و هنر سافیا و توسط بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس منتشر شده، شرح مختصری از چگونگی تهاجم ارتش متجاوز صدام به سوی مرزهای غرب و جنوب كشور، غافلگیر شدن و عقب‌نشینی نیروهای عراقی از حمیدیه،‌ محاصره سوسنگرد در روز 25 آبان 1359 و آزادسازی آن در روز بعد را دربرگرفته است.

نمایی از درگیری‌ها و وضعیت مناطق غرب و جنوب كشور در ماه‌های آغازین انقلاب اسلامی تا آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، حمله نیروهای عراقی به سوسنگرد و مناطق اطراف آن و دفاع ارتش و نیروهای مردمی، اجرای عملیات شهید غیور اصلی در روز دهم مهر سال 1359 با هدف ممانعت از رسیدن دشمن به اهواز و آزادسازی سوسنگرد و حمیدیه، تصمیم مجدد عراق برای اشغال سوسنگرد، تنگ‌تر شدن حلقه محاصره، تلاش‌ آیت‌الله خامنه‌ای و شهید چمران برای آزادسازی سوسنگرد، دستور تاریخی امام‌(ره) و اجرای این عملیات در روز 26 آبان 1359، بخشی از محتوای كتاب «روز پنجاه و هفتم»‌ را شكل داده‌اند.

رضا قلی‌زاده علیار، محقق و نویسنده دفاع‌مقدس هم به تازگی، نگارش كتابی با عنوان «حماسه سوسنگرد» را به اتمام رسانده و تاریخچه و خاطراتی از نقش رزمندگان استان آذربایجان شرقی در دفاع از شهر سوسنگرد، از مهر ماه 1359 تا زمستان سال 1360 را تدوین كرده است. اولین گروه از رزمندگان استان آذربایجان شرقی در هفتم مهر ماه سال 1359 به جبهه‌های جنوب اعزام شده‌اند و در عملیات آزادسازی سوسنگرد حضور داشته‌اند.

كتاب «حماسه سوسنگرد» با همكاری بنیاد حفظ آثار استان آذربایجان شرقی و سازمان حفظ آثار و ارزش‌های دفاع‌مقدس سپاه و بسیج این استان به چاپ خواهد رسید.

مریم اسدی جعفری

منبع: کتاب هفته،ش3087شنبه 21 آبان 1390، ص 4