چهارمین همایش تاریخ مهاجرت جهانی (رباط ، 19 تا 21 می 2012)

هدف همایش
همایش به دنبال ترسیم و فهم الگوهای میان(چند)-فرهنگی مهاجرت در آفریقا و خاورمیانه از 1500میلادی تاکنون است. جابجایی مردم و نیز مهاجرت اختیاری و غیر اختیاری  آنها در ابعاد محلی، داخلی، بین‏المللی و بین قاره‏ای مورد نظر ماست.

در پیروی از ایده‏های منینگ (پاتریک منینگ Patrick Manning) درباره نقش جدی مهاجرت میان(چند)-جامعه‏ای به عنوان یک موتور محرک برای تغییرات اجتماعی و فرهنگی که او در کتاب(Migration in World History, 2005)  در هر دو صورت ارسال و پذیرش مهاجر میان جوامع ارایه کرده است، ، ما غالباً علاقمند به آن دسته از جابجایی‏های ‏جغرافیایی هستیم که مرزهای فرهنگی را نیز در می‏نوردند. چنین مهاجرت‏هایی که در زبانشناسی، دین، طبقه اجتماعی یا دیگر موارد تعریف می‏شوند،  مردمان را با داشته‏های مختلف فرهنگی در ارتباط با یکدیگر قرار می‏دهند و  در نتیجه  این پتانسیل را دارند که نوآوری‏ها ‏در حوزه‏های مختلف را هدایت کنند. 

این همایش به دنبال ارزیابی میزان جابجایی در جوامع آفریقایی و خاورمیانه در یک چارچوب زمانی طولانی مدت، تغییرات میان-دوره‏ای، و نهایتاً تاثیرات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مهاجرت روی هر دو جامعه فرستنده و گیرنده مهاجر است. ما بطور ویژه محققان را دعوت می‏کنیم که از دیدگاه انتقادی به بازاندیشی در مفروضات فراگیری بپردازند که مبتنی بر عدم تحرک بخش‏های غیر غربی جهان در قرون 19 و 20 بوده و هر شکلی از تحرک اجتماعی در این مناطق را ناشی از اقدامات خشونت بار و اجبار بیگانگان استعمارگر (غالبا اروپاییان) تفسیر می‏کنند. در نقطه مقابل، ما این فرض را طرح می‏کنیم که درسراسر این دوره زمانی تحت مطالعه، مهاجرت میان (چند)-جامعه‏ای قسمت یا جزئی از یک کل و نیز یک عامل تعیین کننده عمده در فرایندهای تغییر اجتماعی در کشورهای آفریقایی و خاورمیانه بوده است. بنابراین، ما به شرکت‏کنندگان تاکید می‏کنیم –تا جایی که ممکن است– موشکافانه به سرمایه انسانی مهاجران در تحلیل‏هایشان توجه کنند.

چهارچوب نظری و تحلیلی
برای آنکه در داده‏های ارائه شده در همایش امکان انجام مقایسه‏های نظام‏مند تضمین شود، ما یک چهارچوب مفهومی و گونه‏شناختی از اشکال متفاوت مهاجرت انتخاب کرده‏ایم که برای اروپا تعریف شده ولی برای آسیا نیز به کار گرفته شده‏اند (این موضوع در مجله Journal of Global History, no. 2, 2011 مورد بحث قرار گرفته است):

یک گونه شناسی از مهاجرت‏های میان(چند)- جامعه‏ای
• جابجایی بسوی شهرها (شهرنشین سازی)
• جابجایی بسوی یک سرزمین جدید (تشکیل یک کولونی یا هسته اولیه یک اجتماع)
• جابجایی به عنوان سرباز یا ملوان
• جابجایی به عنوان کارگر فصلی
• مهاجرت از واحد جغرافیایی مورد مطالعه ( خاورمیانه یا آفریقا )
• مهاجرت به واحد جغرافیایی مورد مطالعه ( خاورمیانه یا آفریقا )

منبع:

Jan Lucassen en Leo Lucassen, The Mobility Transition Revisited, 1500-1900: What the Case of Europe Can Offer to Global History, The Journal of Global History 4, no. 4 (2009): 347-77.

این گونه‏شناسی از کار پاتریک منینگ روی تاریخ مهاجرت جهانی الهام گرفته شده که در بالا نیز ذکر شد. هدف این گونه‏شناسی پیش از همه این است که گونه‏های مختلف مهاجرت و تاثیر مربوط به آنها را روی تغییر اجتماعی و فرهنگی از یکدیگر متمایز کند. به جهت یافتن ارتباط و مقایسه ما به شرکت‏کنندگان در همایش قویاً تاکید می‏کنیم که این گونه‏شناسی را درباره مناطق و دوره‏های زمانی مورد مطالعه خود به کار بگیرند و در مرحله دوم با نقد این گونه‏شناسی، پیشنهادات و اصلاحات مورد نیاز مورد نظر خود برای تفکیک گونه‏های دیگر مهاجرت میان(چند)-جامعه‏ای (مثل انواع زندگی عشایری) که می‏تواند طی پنج قرن اخیر در آفریقا و خاورمیانه یافت شود، انعکاس دهند.

استفاده از این مدل در آفریقا و خاورمیانه تعدادی از چالش‏های مشخص را نشان می‏دهد:

• قبل از سال 1900تاکید ویژه ای بر روی جمعیت‏شناسی وجود خواهد داشت (به عنوان مثال شمار جمعیت در طول زمان و داده‏های ‏مهاجرت و/یا برآوردها). اینچنین داده‏های کلیدی جمعیت‏شناسانه هستۀ مقایسه جهانی ما هستند، اما برای آفریقا و خاورمیانه  کمتر بخوبی مورد مطالعه قرار گرفته اند.
• برای بازسازی دوباره جابجایی جمعیت در خاورمیانه و آفریقا از 1500 میلادی به بعد، ما علاوه بر منابعی چون اسناد مکتوب تولید شده بوسیله مورخان، نیازمند باستان‏شناسی، زبانشناسی، داده‏ها و دیدگاه‏های جغرافیایی و انسان شناختی نیز هستیم.
• بر طبق اسناد مکتوب، جدا از منابع معمول (به زبان‏های انگلیسی و فرانسوی)، ما موکداً محتاج منابع نوشته شده به دست مورخان متبحر پرتغالی، اسپانیایی و لاتین و ببه ویژه عربی، عثمانی و دیگر زبان‏های غیر اروپایی هستیم که معمولاً در بخش پایین دست فهرست منابع جریان اصلی دانش درباره مسائل مهاجرت و جابجایی قرار می‏گیرند.

فراخوان مقالات
کمیته سازماندهی از محققان دعوت می‏کند تا خلاصه مقالات خود را ارائه نمایند. آخرین مهلت برای ارائه خلاصه مقالات 1 دسامبر 2011 است و آخرین مهلت برای ارائه اصل مقالات 1 می 2012 خواهد بود. چکیده مقالات باید برای خانم آسترید وربرگ (Mrs. Astrid Verburg)، دبیر موسسه بین‏المللی تاریخ اجتماعی (ave@iisg.nl) فرستاده شود. دستورالعمل‏ها برای شرکت در همایش:

• موضوع اصلی مقالات پیشنهادی باید تاریخی باشند به نحوی که یک دوره زمانی طولانی را دربرگرفته یا اینکه تحولات اخیر را با نمونه‏های پیشین مقایسه کنند.
• طرح پیشنهادی مقالات بایستی دربردارنده چارچوب نظری و مفهومی که در بالا ذکر شد باشند.
• در جای ممکن، مقالات باید انعکاس دهنده راه‏هایی برای تعیین کمیت انواع مهاجرت‏ها در ارتباط با کل جمعیت منطقه مورد نظر باشند، چراکه این برای یک ارزیابی مناسب از اهمیت مهاجرت میان(چند)-جامعه‏ای به طور کلی و همچنین بخش‏های تشکیل دهنده‏اش ضروری است.

تشکیلات برگزار کننده
برگزاری این همایش با کمک مالی سخاوتمندانه مرکز تاریخ جهان دانشگاه پیتزبورگ و همچنین موسسه [فرهنگی] هلند در مراکش (Nederlands Instituut in Marokko) ممکن شده است. این همایش دامنه فعالیتش را از اوراسیا تا آفریقا و خاورمیانه گسترش خواهد داد.

همایش رباط بوسیله گروهی از مورخان سازماندهی شده که می‏خواهند از یک چشم انداز جهانی و بلند مدت، تاریخی کاملاً تطبیقی از جابجایی انسان ارایه دهند. مفاهیم تجربی و نظری چنین فعالیتی در سلسله همایش‏هایی کشف شده‏اند که همایش رباط چهارمین آنها خواهد بود. همایش‏های پیشین به موضوعاتی پرداخته‏اند که در آثار زیر گردآمده‏اند:

واسنار Wassenaar (هلند): تاریخ مهاجرت در تاریخ جهان؛ رویکرد چندرشته‏ای، ببینید:

J. Lucassen/ L.Lucassen/ P.Manning, eds., Migration History in World History. Multidisciplinary approaches, Brill Publishers 2010, paperback 2011;

مینیاپولیس/ سنت پل Minneapolis / St. Paul (ایالات متحده آمریکا): مهاجرت و نقش حاکمیت‏ها در چشم انداز تاریخی و جهانی، ببینید:

U. Bosma / G. Kessler/ L. Lucassen, eds., Migration and Membership Regimes in a Global and Historical Perspective, submitted to Brill Publishers, forthcoming 2012;

تایپه (تایوان): موضوع این همایش بازسازی جابجایی در آسیا طی پنج قرن اخیر بر طبق طرح پیشنهادی در اثر زیر بود:

J. Lucassen and L. Lucassen [The mobility transition revisited 1500-1900, Journal of Global History, 4 (2009) 4, 347-377;

همچنین ببینید بحث بیشتر در این باره را در مقاله در دست انتشار:

A.McKeown, L. Moch, J. van Lottum and J. Ehmer in the Journal of Global History 6 (2011) 2]

این مقاله در اثر زیر نیز توسط انتشارات بریل  Brill منتشر خواهد شد:

J. Lucassen / L. Lucassen, eds., Globalising Migration History. The Eurasian Experience, 16th to 21st centuries, Brill Publishers 2012/2013.

کمیته سازمان دهنده:

Ulbe Bosma (IISH, Amsterdam)
Gijs Kessler (IISH, Moscow)
Jelle van Lottum (University of Cambridge, Cambridge)
Jan Lucassen (IISH, Amsterdam)
Leo Lucassen (Leiden University)
Patrick Manning (University of Pittsburg)

برای اطلاعات بیشتر با دبیر موسسه بین‏المللی تاریخ اجتماعی هلند زیر مکاتبه کنید:

Mrs. Astrid Verburg: (ave@iisg.nl)

ترجمه: رامین قبادی افشار

منبع: مؤسسه بین‏المللی تاریخ اجتماعی هلند