اسنادي از 28 سال فعاليت سياسي و تاليفات ادبي«شيخ الملك»

مجموعه‌اي از اسناد، اشعار و دست‌نوشته‌هاي عبدالحسين اورنگ معروف به «شيخ الملك» نماينده 12 دوره مجلس شوراي ملي، در آرشيو كتابخانه مجلس جاي گرفت. احتمال دارد كه ديوان اشعار وي به همراه برخي از اطلاعات و مكاتبات سياسي او براي چاپ و نشر مهيا شود.

علي ططري، رييس مركز اسناد كتابخانه مجلس، اظهار داشت: عبدالحسين اورنگ معروف به «شيخ المُلك» حدود 28 سال و براي 12 دوره نماينده مجلس شوراي ملي از سه شهر فومن، ‌بيجار و همدان بود. وي يكي از ركوردداران حضور در مجلس به شمار مي‌آيد كه در عين حال، به انجام امور فرهنگي نيز اشتغال داشت.

وي با اشاره به اين كه اورنگ در شمار رجال سياسي دوره پهلوي اول و دوم بود، گفت: كتابخانه مجلس شوراي اسلامي بر اساس طرح‌هاي خود و تكميل تخصصي آرشيو مجلس و نمايندگان، موفق شد به مجموعه‌اي از اسناد اين نماينده دست يابد.

دبير شوراي ارزيابي اسناد كتابخانه مجلس با اشاره به اين كه اورنگ علاوه بر فعاليت‌هاي سياسي، در ادبيات، شعر و شاعري نيز دستي داشت، عنوان كرد: اين مجموعه اسناد، بخشي از زندگي اورنگ را مي‌نماياند كه به حوزه ادبيات اختصاص دارد. البته كتابخانه مجلس از سال گذشته تحقيقاتي را درباره بازشناسي شخصيت وي آغاز كرده است. همچنين به تازگي با يكي از پژوهشگران قراردادي منعقد كرده‌ايم كه خاطرات وي را گردآوري كند و به همراه چند دست‌نوشته از وي در غالب كتاب منتشر كنيم.

نويسنده و مدرس حوزه تاريخ معاصر ايران درباره تهيه اين مجموعه توضيح داد: به‌تازگي خبردار شديم اسنادي از اين نماينده مجلس شوراي ملي بازيابي شده و در بازار ارايه مي‌شود،لذا با پيگيري كارشناسان موفق شديم اين اسناد را از يكي از مجموعه‌داران خريداري كنيم و به آرشيو كتابخانه مجلس انتقال دهيم.

ططري درباره محتواي اين دسته از اسناد تصريح كرد: اين مجموعه شامل 136 برگ سند سياسي مشتمل بر اسناد ارتباطات اورنگ با دوستان و اسنادي از ارتباطات سياسي وي است(مكاتبات شخصي و سياسي). همچنين 22 قطعه عكس و كارت پستال و دو آلبوم در اين مجموعه وجود دارند كه به ترتيب 51 برگ سند مشتمل بر رباعيات و اشعار وي و 56 برگ سند از رباعيات و اشعار او را دربر مي‌گيرند.

وي با اشاره به اين كه دو ديوان شعر اورنگ نيز در كنار اين اسناد خريداري شده‌اند، اظهار كرد: اورنگ در شمار معدود نمايندگاني است كه موفق شد 12 دوره حضور فعال در مجلس داشته باشد. نظير وي در طول تاريخ مجلس با وجود عمر 105 ساله آن كمتر ديده شده است.

ططري درباره اين كه نماينده‌اي مانند «شيخ الملك» در ادوار اخير مجلس نيز وجود دارد يا خير، گفت: با وجود آن كه مجلس حدود هشت دوره پس از انقلاب شكل گرفته است، بايد اين موضوع را تنها در مقايسه با هشت دوره بررسي كنيم. بر اين اساس افرادي را داريم كه پنج تا شش دوره نماينده بودند و در عين حال فعاليت فرهنگي و ادبي نيز داشتند. از اين ميان مي‌توان به سيد محمود دعايي، مدير مسوول روزنامه اطلاعات كه از دوره اول تا ششم نماينده تهران بود، اشاره كرد كه علاوه بر حوزه سياست، فعاليت فرهنگي نيز داشت.

نويسنده و مدرس تاريخ معاصر يادآور شد: از دوره نخست شكل‌گيري مجلس تا دوره هجدهم، عمر هر دوره مجلس دو ساله بود و از دوره هجدهم، چهار ساله شد. بر اين اساس، اورنگ دو دوره چهار ساله را نيز تجربه كرد و در مجموع 12 دوره‌اي كه نماينده بود(از دوره هفتم تا سيزدهم و از دوره 15 تا 19 مجلس شوراي ملي) حدود 28 سال نمايندگي سه شهر را تجربه كرد و در عين حال به فعاليت‌هاي ادبي و قلمي نيز اهتمام داشت. وي در شمار نمايندگان مشهور و فعال بود و به دليل همين چند بعدي بودن شخصيتش، از اسم و رسمي برخوردار بود.

ططري با اشاره به اين كه اكنون ديوان اورنگ در حال بررسي است تا اگر شرايط لازم را داشته باشد، منتشر شود، گفت: مجموعه اسناد اين نماينده اديب نيز در قالب طرحي پژوهشي منتشر خواهد شد.

«میرزا عبدالحسین خان» ملقب به «شیخُ المُلک» و متخلص به اورنگ 16رمضان سال 1305هجری قمری در گذشت. او تا 15سالگی علوم مقدماتی صرف و نحو عربی و زبان فارسی را آموخت و سپس برای ادامه تحصیل به کربلا رفت. اورنگ دربازگشت به ایران به شهرهای مختلفی نظير اصفهان، شیراز سفر کرد. به هنگام تغییر رژیم استبدادی به مشروطیت، وي در زمره نزدیکان سردار اسعد بختیاری درآمد. اورنگ قریحه فراوان در سرودن شعر داشت. از آثار اورنگ «دیوان اشعار و یادداشت‌هایی درمسافرت‌های طولانی» بر جاي مانده‌اند.

نویسنده: سميرا سرخان زاده
منبع: خبرگزاری کتاب ايران (IBNA)