عليرضا كمري: متن‌هاي مكتوب تاريخ شفاهي با خواندن، شنيده مي‌شوند

عليرضا كمري، كارشناس تاريخ شفاهي گفت: مقصود از تاريخ شفاهي متن نيست. در حالي كه اغلب مطالب از راه خواندن به دست مي‌آيند و رساناترین رسانه، كتاب است. در واقع متن‌هاي مكتوب تاريخ شفاهي به وسيله خواندن، شنيده مي‌شوند.

به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) دومين روز از نخستين نشست مسوولان دفترهای مطالعات و ادبيات پايداري مراكز استان‌هاي حوزه هنري، دوشنبه (21 شهريور 1390) برگزار شد. عليرضا كمري، كارشناس تاريخ شفاهي و پژوهشگر و حجت‌الاسلام سعيد فخرزاده، مدير واحد تاريخ شفاهي حوزه هنري در اين نشست درباره ضرورت‌هاي كار در این قالب سخنراني كردند.

عليرضا كمري در ابتداي اين نشست تعاريفي از مفهوم «تاريخ» ارايه داد و اظهار كرد: تاريخ ناظر به زمان يك رخداد است و وقتي براي مثال از تاريخ مشروطه سخن مي‌گوييم، در واقع خود آن حادثه را شناسايي مي‌كنيم. همچنين معمولا گزاره‌هاي شناخت و شناساندن رويدادها در كلام و كتابت عرضه مي‌شوند.

وي ادامه داد: در فلسفه تاريخ، بحث، معطوف به متن يا اثري است كه درباره وقايع تاريخي به شكل گفتار و نوشتار تهيه و توليد مي‌شود. همچنين بحث تاريخ شفاهي بايد با اعتنا به علم تاريخ باشد. در تاريخ شفاهي مساله بنيادي، ايجاد تاريخ است.

كمري سپس تاريخ شفاهي را خود تاريخ دانست و اضافه كرد: تاريخ شفاهي، تاريخ اصوات (صوت انسان) است. در تاريخ شفاهي، تاريخ را مجازي و اعتباري مي‌دانيم در حالي كه تاريخ غيرشفاهي معمولا بر اساس اسناد نوشته مي‌شود.

اين كارشناس تاريخ شفاهي گفت: تاريخ شفاهي در نتيجه گفت‌وگو و هم‌سخني فعالِ مورخ پُرسا با دارنده خاطره يعني كسي كه در حادثه حضور داشته، حاصل مي‌شود.

كمري با اشاره به اين كه مقصود از تاريخ شفاهي متن نيست، تصريح كرد: صرفا هميشه متن ما، متن مكتوب نيست. مي‌تواند صوت و تصوير نيز باشد. هر رسانايي كه معنايي را برساند نشانه و متن است. در حالي كه اغلب مطالب از راه خواندن به دست مي‌آيند و رساناترین رسانه، كتابت است. در واقع متن‌هاي مكتوب تاريخ شفاهي به وسيله خواندن، شنيده مي‌شوند.

خالق كتاب «ياد مانا» با اشاره به تركيب سوال و پاسخ در متن در حوزه تاريخ شفاهي، درباره اركان تاريخ شفاهي يادآور شد: در تاريخ شفاهي مرجعيت روايت يا دارنده ياد، مورخ پُرسا و خواننده را داريم و تاريخ شفاهي در صورت وجود اين اركان ماندگار مي‌شود.

كمري سپس به توضيح درباره مفهوم مصاحبه در تاريخ شفاهي پرداخت و اظهار كرد: منظور از مصاحبه، گفت‌وگوي دقيق، روشمند و علمي مبتني بر آگاهي تاريخ‌پژوهانه گفت‌وگوكننده با كسي كه در حوادث نقش بازي كرده، است.

سپس حجت‌الاسلام سعيد فخرزاده، مدير واحد تاريخ شفاهي در سخنراني كوتاهش در جمع مسوولان دفترهای مطالعات و ادبيات پايداري مراكز استان‌هاي حوزه هنري گفت: وظيفه حوزه هنري جمع‌آوري اسناد و مدارك نيست.

وي اضافه كرد: از آنجا كه سازوكار صحيحي درباره استفاده از اسناد در سازمان‌هاي مختلف وجود ندارد و تمام اسناد در دسترس ما نيستند، اگر سندي را جمع‌آوري مي‌كنيم، براي توليد آثار خوب، ماندگار و هنري است. البته از شيوه‌هاي علمي در جمع‌آوري خاطرات و توليد آن‌ها غافل نخواهيم شد.

مدير واحد تاريخ شفاهي در پايان تاكيد كرد: توليد اثر هنري با ذائقه مردم جهان سازگار است. اكنون مردم علاقه چنداني به خواندن متن‌هاي جدي اسنادي ندارند.

دومين روز از نخستين نشست مسوولان دفترهای مطالعات و ادبيات پايداري مراكز استان‌هاي حوزه هنري، عصر امروز (21 شهريور) به كار خود پايان مي‌دهد.

خبرنگار : نسترن پورصالحی

منبع: خبرگزاری کتاب ايران (IBNA)