«زنان فلسطيني؛ تاريخ‌های شفاهی و حافظه جمعی» كه در واقع پايان‌نامه دكترای فاطمه قاسم است، خاطرات زنان از تاريخ پر از غم و درد و اندوه فلسطين را روايت و مستند می‌كند. نويسنده ديدگاه‌های زنان فلسطينی كه درپی وقايع سال 1948 و تأسيس اسراييل در آن جامعه به حاشيه رانده شده‌اند، را تبيين می‌كند. او با بيان برخی مفاهيم و عادت‌های غلط كه شأن زنان را خدشه‌دار می‌كند و حضور حياتی و نقش فعال آنان در سخت‌ترين شرايط را ناديده می‌گيرد، به شخصيت سركوب شده "زن فلسطينی" می‌پردازد.

اين كتاب نخستين نمونه از كتاب‌هايی است كه زنان فلسطينی در اسراييل را به تصوير می‌كشد. نويسنده با استناد به مصاحبه‌هايی كه با 37 زن فلسطينی ساكن در شهرهای "الرمله" و "لاد" انجام داده است، داستان درد و رنج زنان فلسطين را روايت می‌كند، دردی كه با گذشت سال‌ها التيام نيافته واكنون زنان دردمند فلسطينی به بخشی از واقعيت سراسر زجر و نقض (حقوق) و حاشيه‌نشينی تبديل شده‌اند. دو شهر الرمله و لاد در حال حاضر دربرگيرنده تركيبی از جمعيت فلسطينی و يهودی است، اما پيش از سال 1948 شهرهايی كاملاً عربی بودند.

اين گفتگوها فريادهای درد است، با تمام معنايی كه از اين كلمه برداشت می‌شود؛ تاريخی است كه در دل‌ و جان زنان صبور و سرسخت و بر زخم‌هايی كه روی زخم می‌نشيند باقی مانده است. در اين كتاب می‌بينيم كه فاطمه قاسم با روح فلسطينی انقلابی‌اش پرده از اين رنج و صبر بر می‌دارد و عمق انسانی آن و زشتی آن چه را كه دشمن صهيونيستی در حق اين زنان روا مي‌دارد، به تصوير می‌كشد.

گفتني است مطالب اين كتاب كه به عنوان پايان‌نامه دكترای نويسنده به حساب می‌آيد به دليل استفاده از واژه‌هايی كه خوشايند رژيم صهيونيستي نيست مورد قبول واقع نشد. به عنوان مثال فاطمه قاسم كه خود شناسنامه اسراييلی دارد در توصيف روز برپايی رژيم اسراييل از اصطلاح "روز مصيبت و بدبختی" (يوم النكبة) استفاده می‌كند در حالی كه اسراييلی‌ها آن را روز استقلال خود می‌دانند.

اين كتاب از مقدمه و شش فصل تشكيل شده است. نويسنده، كتاب خود را با مقدمه‌ای طولانی در چندين پاراگراف آغاز می‌كند. اين مقدمه شامل تاريخ و حافظه، حافظه به عنوان تهديد، نداهايی از حاشيه، توجهی به واژه، فلسطينی‌ها و فلستينی‌ها(اولين اقوام فلسطينی)، شهرهای مختلط و شهرهای مورد اختلاف و يهودی كردن‌ و صهيونيست‌سازی می‌شود.

نويسنده در اين جا يادآور می‌شود كه بسياری از انديشمندان پسا استعماری و پساصهيونيستی از واژه "يهودی‌سازی" برای اشاره به سيطره رژيم صهيونيستي بر سرزمين فلسطين استفاده می‌كنند ولی به عقيده او اين اصلاح گمراه‌كننده است زيرا يهوديان قبل از سال 1948 هم با مسلمانان فلسطينی در اين سرزمين زيسته‌اند و جزيی از جامعه فلسطين بودند ولی داعيه حقی بر آن نداشتند. او معتقد است اصطلاح "صهيونيست‌سازی" توصيف دقيق‌تری برای اقدامات صهيونيست‌ها در قبال فلسطينی‌ها ـ به شكل كلی ـ و فلسطينی‌هايی كه اكنون در مناطق اشغالی زندگی‌ می‌كنند ـ به شكل خاص ـ به شمار می‌رود.

فاطمه قاسم معتقد است به حاشيه راندن زنان آنان را خارج از جوامع مدرن و فرهنگی قرار داد حتی از تاريخ هم بيرونشان كرد. او می‌گويد زنان نيز در حركت‌های سياسی و تاريخی نقش داشتند و دارند؛ آنان هم در ساخت جامعه‌شان مشاركت داشته‌اند.

كتاب "زنان فلسطينی؛ تاريخ‌های شفاهی و حافظه‌های جمعی" نوشته پژوهشگر فلسطينی فاطمه قاسم در 264 صفحه به زبان انگليسي توسط انتشارات «زيد يوكس» انگلستان منتشر شده است.

منبع: خبرگزاری کتاب ايران (IBNA)