الف) دومين نشست تخصصي تاريخ مجلس با محور تاريخ دوران پهلوي اول برگزار مي شود. چرا اين دوره تاريخي مجلس براي بررسي انتخاب شده است؟
اولا باید اشاره کنم که هدف اصلی ما از برگزاری این نشست ها مطرح کردن «مجلس» و «تاریخ» آن به عنوان یک گرایش مهم و قابل بحث در حوزه مطالعات مربوط به تاریخ معاصر است. به نظر ما تاریخ معاصر ابعاد مختلفی دارد که ما معمولا از بسیاری از جنبه های آن غفلت کرده ایم و لازم است تا مرور جدی بر بخش های مجهول آن داشته باشیم. توجه دارید که دوره هایی از تاریخ مجلس که انتخاب شده است، دوره های بسیار تاریکی است. ما معمولا از این دوره های اطلاعات دقیقی نداریم و نمی دانیم چه گذشته است. بنابرین از محققان و پژوهشگران خواستیم تا امسال کار خود را متمرکز روی این مقطع از تاریخ مجلس داشته باشند.
ب) كتابخانه مجلس شوراي اسلامي در بررسي تاريخ مجالس شوراي ملي در دوران اول پهلوي در دومين نشست تخصصي تاريخ مجلس، چه اهداف مهم و اساسي را را دنبال مي كند؟
هدف ما بحث از تاریخ مجلس است اما این کار را متمرکز روی برخی از ادوار انجام می دهیم تا نتیجه بیشتیری بدهد و بحث ها متمرکز روی یک مقطع معین باشد. توجه دارید که از زمانی که رضا خان باب آزادی را بست و مجلس را فرمایشی کرد تا دوره ای که تا حدودی آزاد شد، مجلس یک روند نسبتا واحدی را دنبال می کند. در واقع یک مجلس فرمایشی است که صرفا دستورات شاه را اطاعت می کند. البته ما نمی خواهیم پیش داوری کنیم و بحث در این باره را به عهده محققان گذاشته ایم. در هر حال امسال متمرکز روی این دوره است و امیدواریم اگر سالهای دیگر توانستیم برگزار کنیم ـ که اراده اش را هم داریم ـ به تدریج به دوره های بعدی برسیم.
ج) ويژگي برجسته و مهم مجلس هاي چهارم تا دوازدهم كه در دوران پهلوي اول تشكيل شده اند، چه بوده است؟ اين مجالس چه اهميت و تأثير مهمي در شكل گيري تاريخ مجلس ايران داشته اند؟
این دوره تاریخی به لحاظ سیاسی ایران در یک فضای بسته ای بسر می برده و برای اولین بار و به تدریج با دخالت های مستقیم شاه نمایندگان از شهرها انتخاب می شده اند. با این حال مباحث و گفتگوهایی صورت می گرفته است که در ظاهر چندان جدی نبوده و در واقع متفاوت از دوره های قبلی یعنی اول تا پنجم است که دوره های فعال است. شما در این دوره ها چهره هایی مانند مدرس را ندارید و حالت یک نواخت و ساده ای بر آن حکمفرماست. حتی یک نفر برای نزدیک به دو دهه ریاست مجلس را دارد. برای تاریخ مشروطه ایران این دوره از تاریخ مجلس به عنوان یک دوره منفی مورد توجه است و درست همان طور که بحث از دوره های فعال به دلایلی اهمیت دارد، بررسی این دوره هم از زاویه ای دیگر می تواند درس آموز باشد و تجربه دمکراسی را در کشور ما نشان دهد.
د) اين نشست تخصصي با عنوان نگاهي به كاركرد و ساختار مجلس شوراي ملي در دوره اول پهلوي برگزار مي شود. مقاله ها و سخنراني هاي اين نشست در چه محورها و زمينه هايي ارائه خواهد شد؟
این مطلب بسته به علائق پژوهشگران ماست و ما خلاصه مقالات را آماده کرده ایم که ان شاءالله منتشر خواهیم کرد. برخی از مباحث جنبه سیاسی و اقتصادی دارد چنان که برخی دیگر به بررسی روابط ایران و برخی از کشورهای دیگر و دیدگاه های مجلس در این باره مربوط می شود. ما پژوهشگران خود را برای انتخاب موضوع آزاد گذاشته و از آنان خواستیم تا با توجه به منابعی که در اختیار دارند و دیدگاه های خود موضوعات مربوط به این حوزه را دنبال کنند.
ه) قرار بود كه دومين نشست تخصصي تاريخ مجلس در ارديبهشت ماه سال جاري برگزار شود. چرا اين نشست به خرداد ماه موكول شد؟
عمده دلیل مقدمات برگزاری همایش مناسبات فرهنگی تاریخی ایران و عراق بود که وقت زیادی از ما گرفت و مجبور شدم اندکی با تأخیر همایش تاریخ مجلس را برگزار کنیم. البته این امر سبب شد تا مشارکت بیشتر شود و برنامه های ما با دقت و وسعت بهتری پیش برود.
و) آيا اين نشست هاي تخصصي براي بررسي تاريخ مجلس ادامه خواهد يافت؟ پيش بيني مي كنيد سومين نشست چه موقع و براي بررسي چه دوره اي از تاريخ مجلس برگزار شود؟
البته آرزو برای ما که نسبتا جوان هستیم عیب نیست و تا وقتی که در اینجا حضور داریم تلاش می کنیم مطالعات مربوط به تاریخ مجلس را ادامه دهیم. من در ضمن از آقای دکتر ططری مدیر بخش اسناد تشکر می کنم که به همراه دوستان خود مقدمات برگزاری این همایش را فراهم کردند اما در ضمن خواهش کنم که ایشان جدای از این قبیل همایش ها بحث تاریخ مجلس را جدی تر دنبال کنند. البته توجه دارید که ما چندین کتاب در باره تاریخ انتخابات بر اساس اسناد مجلس در دست تهیه داریم و همین روزها هم اسناد مربوط به زنان را در دوره مشروطه منتشر کرده ایم. به تدریج آثار دیگری نیز بر اساس اسناد منتشر خواهد شد.
ز) آیا برنامه دیگری هم در این همایش دارید؟
یکی از اقدامات دیگر کتابخانه تولید کتاب «مجلس، دیروز، امروز» است که یک اثر هنری حاوی نزدیک به یک هزار عکس از تاریخ مجلس از دوره مشروطه تا دوره اخیر مجلس شورای اسلامی است. در این متن علاوه بر عکس ها ، برخی از مباحث کوتاه هم در باره مجلس از دیدگاه امام، مجلس در قانون اساسی آمده است. بخش های مختلف مجلس از جمله ساختمان بهارستان، مرکز پژوهشها ، دیوان محاسبات و کتابخانه مجلس و موزه نیز در این کتاب مورد توجه قرار گرفته است. این کتاب طی یک سال توسط سه عکاس جوان آماده شده و خود بنده شخصا در تمام مراحل بر پیشرفت کار نظارت داشتم. روز همایش از این کتاب و همین طور کتاب اسناد بانوان در دوره مشروطه که حاوی نزدیک به 280 سند است رونمایی خواهد شد.
منبع: کتابخانه و مرکز اسناد مجلس
