گل‌هاي چيده شده بر روي خط كشي سپيد خيابان‌هاي تهران، دست‌هاي گرده كرده در هم با بازوبندهاي كميته استقبال از امام خميني(ره) و پخش شيريني، سرماي زمستاني دوازدهم بهمن ماه سال 1357 در تهران را به كام همه شيرين كرد.

حضور عكاسان و خبرنگاران در جمع پرشور مردم، اقدامات زيبا و خودجوش براي استقبال از مرجع و رهبر محبوب ايران،‌ نگراني و دلهره اطرافيان امام(ره) از خطرات در كمين و جلسات پشت پرده دولت شاپور بختيار (نخست‌وزير وقت حكومت شاه خائن) و سياستمداران غربي براي جلوگيري از ورود امام(ره) و در نهايت ناچاري حكومت پهلوي در مقابل خواسته‌هاي امام‌خميني(ره) و مردم انقلابي، تنها گوشه‌اي از زواياي جذاب و خواندني اين روزند.

ورود امام‌(ره) پس از سال‌ها دوري از ايران و تحمل سختي‌هاي تبعيد و هدايت نهضت انقلابي از راه دور، در حالي‌ در روز دوازدهم بهمن سال 1357 رخ داد كه هنوز ساواك (سازمان اطلاعات و امنيت حكومت پهلوي) فعاليت داشت و حكومت شاه به صورت رسمي سقوط نكرده بود.

اين‌گونه تصميم‌هاي‌ سرنوشت‌ساز امام‌خميني(ره) در طول حيات ايشان ادامه داشت و دستور شكست حكومت نظامي در روز 21 بهمن همان سال پيروزي انقلاب، هشدار ايشان به گورباچف مبني بر فروپاشي قطعي شوروي كمونيستي و تاكيدشان بر لزوم آزادسازي سوسنگرد و شكست حصر پاوه و آبادان در برابر تجاوز گروهك‌هاي ضد انقلاب و ارتش متجاوز صدام نمونه‌هايي از پيش‌بيني‌هاي امام(ره) هستند كه به عقيده كارشناسان، مبتني بر انديشه فراخ سياسي و اجتماعي ايشان شكل گرفته‌‌اند.

اما يحيي فوزي تويسركاني كه تاكنون آثار متعددي در باب تحليل انديشه سياسي و اجتماعي بنيان‌گذار انقلاب اسلامي تدوين كرده، تصميم امام‌خميني(ره) براي ورود به ايران در روز دوازهم بهمن سال 1357 را ناشي از عوامل مختلفي مي‌داند و مي‌گويد: «امام(ره) پس از ارزيابي مواضع دولت شاپور بختيار و فراهم ديدن وضعيت جامعه، با وجود مخالفت‌هاي زياد همراهان خود در احساس نگراني نسبت به خطرات احتمالي، وارد ايران شدند».

وي با اشاره به تاثير هوش و ذكاوت سياسي امام‌(ره) در زمينه ورود به موقع به ايران، تاكيد مي‌كند:‌ «به نظر من اين حادثه تاريخي، از بحث انديشه سياسي امام(ره) خارج است و بايد از زاويه مديريت سياسي امام‌خميني(ره) مورد بررسي قرار گيرد».

نويسنده كتاب «ت‍ح‍ولات‌ س‍ی‍اس‍ی،‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌ ب‍ع‍د از ان‍ق‍لاب‌ اس‍لام‍ی‌ در ای‍ران‌» ادامه مي‌دهد: «يك مدير كارآمد، تصميمات مناسب را در مواقع مناسب اتخاذ مي‌كند و ورود امام‌(ره) به خاك ايران، يكي از نشانه‌هاي مديريت بحران است».

داوود قاسم‌پور كه براي نگارش كتاب «دهه سرنوشت‌ساز (۱۲ بهمن ۵۷ تا ۲۲ بهمن ۵۷)» آثار و منابع آرشيوي گوناگوني درباره اين مقطع تاريخي مطالعه كرده، با تاييد ديدگاه يحيي فوزي تويسركاني، خاطرنشان مي‌كند: «امام‌خميني(ره) با نگاه جامع و خاص ناشي از مطالعات گسترده و رهبري 15 ساله نهضت مردم ايران، تحولات جامعه را درك مي‌كردند و بر اساس آن تصميم مي‌گرفتند».

وي در ادامه به تشريح محتواي كتاب «دهه سرنوشت‌ساز» چاپ شده توسط مركز اسناد انقلاب اسلامي در سال 1385 مي‌پردازد و مي‌گويد: «دهه سرنوشت‌ساز، اثري پژوهشي است كه بسترهاي ورود امام‌خميني(ره) به ايران، تشكيل شوراي انقلاب تا پيروزي انقلاب اسلامي را بررسي مي‌كند».

قاسم‌پور چگونگي ورود امام‌(ره) به ايران را شاه‌بيت كتاب خود مي‌داند و مي‌افزايد: «بر اساس اسناد موجود، شخصيت‌هايي همچون شهيد آيت‌الله مرتضي مطهري و آيت‌الله موسوي اردبيلي، نسبت به ورود امام(ره) به ايران و خطرات احتمالي، ابراز نگراني كرده بودند.اما امام‌خميني(ره) با بينش خاص خود، فرصت را براي بازگشت به ايران مغتنم دانستند».

اين محقق تاريخ انقلاب از مشاهده و مطالعه كتاب‌هاي متعدد براي تدوين كتاب «دهه سرنوشت‌ساز» ياد و تاكيد مي‌كند: «متاسفانه، هيچ كتاب پژوهشي مستقلي درباره ورود امام(ره) به ايران نوشته نشده و تنها بخشي از صفحات آثار پژوهشي انقلاب، به روز دوازدهم بهمن سال 1357 و زمينه‌هاي اتفاق آن پرداخته‌اند».

داوود قاسم‌پور درباره وضعيت مجموعه خاطرات مرتبط با ورود امام‌خميني(ره) به ايران نيز يادآور مي‌شود: «در حال حاضر، تدوين و انتشار خاطرات مربوط به انقلاب سير صعودي پيدا كرده، اما كتاب خاطره مستقلي درباره اين واقعه وجود ندارد.در حالي كه مي‌توان با مراجعه به خاطرات همراهان امام(ره) در پاريس و مطالعه خاطرات افرادي مانند شاپور بختيار (آخرين نخست‌وزير حكومت شاه خائن) و سياستمداران خارجي همچون وی‍ل‍ی‍ام‌ س‍ول‍ی‍وان‌ و س‍رآن‍ت‍ون‍ی‌ پ‍ارس‍ونز، سفيران وقت آمريكا و انگليس در ايران، از نقشه‌هاي آنان در زمينه تلاش براي جلوگيري از ورود امام‌خميني(ره) به ايران، ‌اطلاعاتي به دست آورد».

مجيد زمان‌پور، مدير انتشارات موسسه تنظيم و نشر آثار امام‌خميني(ره) و نويسنده، پس از بررسي آثار چاپ شده در اين موسسه مي‌گويد: «كتاب‌ پژوهشي "همراه با امام(ره) در پاريس" با شرح حضور امام در كشور فرانسه تا زمان ورود ايشان به ايران و همچنين مجموعه خاطره "ديدار در نوفل لوشاتو" دربرگيرنده خاطرات همراهان بنيان‌گذار انقلاب اسلامي درباره شكل‌گيري زمينه‌هاي ورود ايشان به ايران، تشكيل كميته استقبال و پيروزي انقلاب اسلامي، تنها كتاب‌هاي چاپ شده اختصاصي درباره حضور امام(ره) در فرانسه و ورود ايشان به ايران هستند».

وي با اشاره به بيان و چاپ خاطرات ياران امام(ره) درباره جزييات تصميم‌گيري و ورود ايشان به ايران تاكيد مي‌كند: «اين خاطرات در مجموعه كتاب‌ "يادها" شامل خاطرات ياران امام(ره) يافت مي‌شوند.اما كتاب خاطره خاصي درباره روز دوازدهم بهمن سال 1357 منتشر نشده است».

مهدی رمضانی، معاون انتشاراتی مرکز اسناد انقلاب اسلامی نيز در تاييد سخنان زمان‌پور مي‌‌گويد: «كتاب "ی‍ک‌ س‍ال‌ م‍ب‍ارزه‌ ب‍رای‌ س‍رن‍گ‍ون‍ی‌ رژی‍م‌ ش‍اه‌ ( ب‍ه‍م‍ن‌ ۱۳۵۶ ت‍ا ب‍ه‍م‍ن‌ ۱۳۵۷)" يكي از مفصل‌ترين آثاري است كه مركز اسناد انقلاب اسلامي در آن، به وقايع منجر به پيروزي انقلاب پرداخته است.اما كتاب خاص پژوهشي يا خاطره درباره روز دوازدهم بهمن منتشر نكرده‌ايم».

وي دليل اين امر را ناشي از انتشار اين خاطرات در كتاب‌هاي گوناگون مي‌داند و خاطرنشان مي‌كند: «اگر تاكنون چنين كتابي منتشر نشده،‌ دليل بر بي‌اهميتي و يا بي‌توجهي به اين مقطع از تاريخ انقلاب نيست.بلكه تمامي ياران و همراهان امام(ره) در كتاب خاطرات خود به روز دوازده بهمن سال 1357، اتفاقات رخ داده در نوفل لوشاتو و تصميم امام(ره) براي ورود به ايران اشاره كرده‌اند».

در سال‌هاي اخير، موج ثبت و انتشار خاطرات فعالان انقلاب سرعت گرفته و خلاء عدم انتشار مجموعه‌اي مستقل درباره روز دوازدهم بهمن تنها با همت جمعي محققان حوزه انقلاب در جست‌وجو و كشف و تحليل اطلاعات اين واقعه و همچنين رفع نواقص احتمالي با گردآوري خاطرات ناگفته كميته استقبال از امام(ره) حل خواهد شد.

مريم اسدي جعفري

منبع: کتاب هفته شماره 268، شنبه 9 بهمن 1389، صفحه 4