ـ موسی‏خان: از این که دعوت ما را برای مصاحبه پذیرفتید ممنونم. به عنوان شروع به فرمایید چه تاریخی به دنیا آمدید و مدارسی که تا مقطع دبیرستان در آن‏ها تحصیل کردید را بیان کنید.

ـ تهرانی: بنده مسعود تهرانی در 1 شهریور 1335 در تهران به دنیا آمدم. دوره شش ساله ابتدایی را در مدرسه بندار رازی (شهید جهان آرای فعلی) در خیابان لرزاده تهران گذراندم. برای ادامه تحصیل در دوره متوسطه به دبیرستان میرداماد پایین تر از میدان شاه (قیام فعلی) رفتم. آن موقع مقطع متوسطه به دو دوره سه ساله تقسیم می‏شد. دوره اول که سال‏های 7 تا 9 بود و دوره دوم از سال 10 تا 12 را شامل می‏شد. در دوره دوم بود که دانش‏آموزان باید گرایش تحصیلی را انتخاب می‏کردند. من رشته علوم تجربی را انتخاب کردم. در سه سال دوم دبیرستان مرحوم رجایی معلم ریاضی ما بود.

ـ موسی‏خان: چه سال‏هایی در دبیرستان تحصیل کردید؟

ـ تهرانی: از سال 1347 وارد دبیرستان شدم و در سال 1353 فارغ التحصیل شدم. مرحوم رجایی سه سال آخر یعنی 1350 تا 1353 معلم من بود.

ـ موسی‏خان: ایشان دقیقاً چه درس‏هایی از ریاضی را تدریس می‏کرد؟

ـ تهرانی: جبر، هندسه و مثلثات.

ـ موسی‏خان: اولین جلسه کلاس مرحوم رجایی را به خاطر دارید؟

ـ تهرانی: چون زمان زیادی گذشته است، جلسه اول را به خاطر ندارم. اما نکاتی در ذهنم هست که برایتان می‏گویم.

ـ موسی‏خان: ویژگی‏های برجسته شهید رجایی در کلاس درس چه بود؟

ـ تهرانی: رسم شده بود پیش از آن که مرحوم رجایی وارد کلاس شود، بعضی از دانش‏آموزان آیه‏ای ‏از قرآن و یا حدیثی را روی تخته می‏نوشتند. بعد از ورود رجایی و مشاهده مطلب، حدود ده دقیقه در مورد آن صحبت می‏کرد و سپس درس را شروع می‏کرد. مرحوم رجایی درس را به خوبی تدریس می‏کرد. با این که از لحاظ فیزیکی قد کوتاهی داشت، ولی با جذبه بود.

ـ موسی‏خان: خود رجایی از روز اول توصیه کرده بود آیه یا حدیث را روی تخته بنویسند؟

ـ تهرانی: درست به خاطر ندارم. اما یادم هست در حدود 5 یا 10 دقیقه در کلاس ما را نصیحت می‏کرد. تعدادی از دانش‏آموزان که در خط مذهبی بودند، آیه‏هایی را انتخاب و روی تخته می‏نوشتند.

ـ موسی‏خان: مرحوم رجایی در آغاز کلاس در مورد چه مسایلی برای شما صحبت می‏کرد؟ آیا فقط اخلاقی بود یا مسایل سیاسی هم مطرح می‏شد؟

ـ تهرانی: هم درباره مسایل اخلاقی و هم در موضوعات سیاسی صحبت می‏کرد. تا آن جا به خاطر دارم می‏گفت: «باید همیشه در مقابل ظلم و جور بایستید، راهتان را انتخاب کنید.» به طور غیرمستقیم حرف‏های خود را می‏زد. البته این را بگویم که او می‏گفت «می دانم می‏خواهید وقت کلاس را با صحبت کردن من بگیرید، اما من وظیفه خودم می‏دانم این آیه را برای شما ترجمه و تفسیر کنم.» همیشه صحبت و نصیحت خود را در کلاس داشت.

ـ موسی‏خان: در کلاس ایشان دانش‏آموزان شیطانی و بی‏نظمی می‏کردند؟

ـ تهرانی: نه اصلاً، مرحوم رجایی از اول تا آخر لحظه‏ای ‏کلاس را رها نمی‏کرد. دائما دانش‏آموزان مشغول کار بودند؛ یا درس داده می‏شد و یا تمرین حل می‏شد. یادم هست یک دفعه به خاطر دندان درد تمرین‏ها را حل نکرده بودم. موقع دیدن تکالیف گفتم: «آقای رجایی من به خاطر دندان درد تمرین‏ها را حل نکرده ام.» گفت عیبی ندارد. آن روز تمرین‏ها حول موضوع «مشتق» بود. هنگام حل تمرین رو به من کرد و گفت: «آقای دندان دردیان، این مشتق را روی تخته حساب کن.» شانس من بود که آن تمرین را بلد بودم و روی تخته برای کلاس حل کردم.

ـ موسی‏خان: یعنی ایشان برای دیدن تکالیف وقت می‏گذاشت؟

ـ تهرانی: بله، همیشه دیدن تکالیف دانش‏آموزان جزو برنامه‏های او در کلاس بود.

ـ موسی‏خان: کلاس شما چند نفر بود؟

ـ تهرانی: 30 نفر به بالا بود. رقم دقیق را به خاطر ندارم.

ـ موسی‏خان: برخورد او با دانش‏آموزان کلاس چگونه بود؟

ـ تهرانی: در عین جذبه داشتن، بسیار محترمانه و خوب بود. آن قدر جذبه داشت که کسی جرات بی‏نظمی و مسخره بازی در کلاس را نداشت.

ـ موسی‏خان: آیا خنده مرحوم رجایی را در کلاس دیدید؟

ـ تهرانی: نه، یادم نمی‏آید. در این سه سال گاهی موقعیتی پیش می‏آمد، تبسمی می‏کرد. ولی خنده بلند نداشت.

ـ موسی‏خان: مرحوم رجایی تمرین‏های ریاضی را خودش حل می‏کرد یا دانش‏آموزان حل می‏کردند؟

ـ تهرانی: او همه تمرین‏ها را در کلاس حل می‏کرد. بعضی را خودش و شماری را با نظارت او، دانش‏آموزان حل می‏کردند. در کلاس از بچه‏ها برای درس استفاده می‏کرد.

ـ موسی‏خان: آیا دانش‏آموزان را تنبیه بدنی و یا به آن‏ها توهین می‏کرد؟

ـ تهرانی: نه، اصلاً. همان نگاهی که می‏کرد، دانش‏آموز حساب کار را می‏کرد. باز هم می‏گویم، او خیلی جذبه داشت. این زمانی بود که توهین وتنبیه بدنی در مدارس رایج بود. از نظر رفتار نمونه یک فرد مذهبی و معلم درست بود. اگر دانش‏آموزی شیطنتی می‏کرد، به جای کتک، با او صحبت می‏کرد. من در این سه سال ندیدم کسی را تنبیه بدنی کند.

ـ موسی‏خان: او نسبت به سطح علمی دانش‏آموزان چه قدر حساس بود؟

ـ تهرانی: مرحوم رجایی در کلاس چندین بار این جمله را گفت که: «شما می‏خواهید به دانشگاه بروید، نمی‏خواهم افراد بی‏سوادی به دانشگاه بروند.» یادم هست یکی از این سال‏ها، دو کلاس رشته ریاضی از درس ایشان کامل تجدید شدند. معتقد بود دانش‏آموز باید به یک سطح سواد قابل قبولی برسد تا بتواند به کلاس بالاتر برود.

ـ موسی‏خان: آیا به دانش‏آموزی نمره کمک می‏کرد؟

ـ تهرانی: خیر، من یاد ندارم.

ـ موسی‏خان: در دوران تدریس، آیا شهید رجایی دستگیر شد؟

ـ تهرانی: در سال 1353 که سال آخر تحصیل من بود ایشان را دستگیر کردند. خبرش را از دانش‏آموزان شنیدم. او تا آخر سال معلم ما بود. سال آخر چون امتحان نهایی برای دیپلم داشتیم، بعد از عید کمی زودتر تعطیل می‏شدیم. در اردیبهشت یا خرداد بود (دقیقاً یادم نیست) که او را دستگیر کردند.

ـ موسی‏خان: آیا معلمینی بودند که با مرحوم رجایی نزدیک باشند؟

ـ تهرانی: بله، آقای حسینی دبیر فلسفه بود که در حادثه انفجار حزب جمهوری (7 تیر 1360) شهید شد. ایشان دبیر ما بود.

ـ موسی‏خان: مگر رشته تجربی درس فلسفه داشت؟

ـ تهرانی: آن موقع منطق و فلسفه درس عمومی همه رشته‏ها بود که باید سال دوازدهم می‏خواندیم.

ـ موسی‏خان: آیا حسینی در کلاس حرف سیاسی می‏زد؟

ـ تهرانی: نه، فکر نکنم. اما مرحوم رجایی همان طور که گفتم، به طور غیرمستقیم درباره مسایل سیاسی صحبت می‏کرد. لازم به ذکر است که مرحوم رجایی در دبیرستان «کمال» در نارمک هم تدریس می‏کرد.

 ـ موسی‏خان: از این که در این گفتگو شرکت کردید، بسیار سپاسگزارم.

مصاحبه و تنظیم: محمد مهدی موسی‏خان