(اين گزارشی است از مارك‏ها‏رتسل Mark Hartsel دبیر روزنامه The Gazette، نشريه خبري كاركنان كتابخانه كنگره )

سيمئون رايت هنوز وحشت شبي را که آنها آمدند و پسر عمويش را با خود بردند به خاطر دارد. او می‏گويد: «بيدار شدم و ديدم اين دو مرد سفيدپوست پايين تختم ايستاده‏اند‏. يكي از آنها اسلحه‏ای ‏داشت كه نور آن چشم را می‏زد.‏ او به من دستور داد دراز بكشم و بخوابم.‏ او امت Emmmet را مجبور كرد بلند شود و لباس بپوشد و او را به داخل كاميون بردند.»

رايت شاهد يكي از بدنام‏ترین وقايع دوران حقوق مدني بود: قتل امت تيل Emmet Till نوجوان چهارده ساله آفريقايي-آمريكايي از شيكاگو كه در سال 1955 در سفري به می‏سي سي پي براي ديدار با بستگانش كشته شد. رايت با ماشين دنبال امت به اين شهر رفته بود او را ديد كه از فروشگاه بيرون می‏آمد و شنيد كه براي زن سفيد پوست رهگذري سوت می‏زد.‏ او در خانه خواب بود كه شوهر آن زن و مرد ديگري آمدند، امت را را بردند و به قتل رساندند.

رايت گفت: «آنها رفتند و ما ديگر هرگز امت را زنده نديديم. اما در آن شب من هرگز دوباره خوابم نبرد.»
داستان رايت يكي از پنجاه و پنج مصاحبه‏ای ‏است كه كتابخانه كنگره به عنوان بخشي از طرح تاريخ حقوق مدني روي شبكه اينترنت قرار داده شد. اين طرح ابتكاري است كه از سوي كنگره براي جمع‏آوري، نگهداري و در دسترس قرار دادن حساب‏ها‏ي شخصي جنبش حقوق مدني ارائه شده است.

دستوري از سوي كنگره
بر اساس قانون طرح تاريخ حقوق مدني كه در سال سال 2009 به تصويب رسيد، به كتابخانه و بخش تاريخ و فرهنگ آفريقايی-آمريكايي موزه ملي اسمتونينSmithsonian  دستور داده شد مجموعه‏ها‏ي تاريخ شفاهي موجود مربوط به اين جنبش را مورد بررسي قرار دهند و بررسي‏ها‏ي جديدي را مورد شركت‏كنندگان در اين مصاحبه‏ها‏ انجام دهند.
مركز فرهنگ مردمی (فولكلوريك) آمريكا كه اين طرح‏ را در اين كتابخانه مديريت می‏كند امروز به طور رسمي تصاويري ويدئويي و نسخه های پیاده شده از اين مصاحبه‏ها‏ و يك مركز اطلاعاتي از مجموعه‏ها‏ي تاريخ شفاهي سراسر كشور را كه در اينترنت موجود است منتشر كرد.
گوها شانكار مسئول اين طرح‏ گفت: «اين طرح‏ از از نظر گسترش آگاهي و درك جمعي ما از يكي از مهمترين جنبش‏ها‏ي اجتماعي، سياسي و فرهنگي نه فقط براي اين كشور بلكه براي كل دنيا منحصر به فرد است.« وي افزود: «در عين حال افكار عمومي می‏توانند از طريق مصاحبه‏ها‏ي زنده بلافاصله به قصه‏ها‏ي اصلي و فيلتر نشده مردم دسترسي پيدا كنند و همچنين داستان‏هايي پيدا كنند كه از طريق پايگاهاي اطلاعاتي در دسترس خودشان در كتابخانه‏ها‏ قابل دسترسي است.‏»
 

امت تيل و مادرش / مامي بردلي/ بخش تصاوير و عكس‏ها‏

اين پايگاه اطلاعاتي كه نخستين نوع از اين نمونه است اطلاعاتي را درمورد مجموعه‏ها‏ي تاريخ شفاهي حقوق مدني در كتابخانه‏ها‏، موزه‏ها‏ ، دانشگاه‏ها‏ و جوامع تاريخي چهل و نه ايالت و حوزه كلمبيا در دسترس محققان قرار می‏دهد. پيمانكاران كتابخانه كه صندوقچه‏ها‏ي سراسر كشور را مورد بررسي قرار می‏دادند تعداد بسيار زيادي از مجموعه‏ها‏ را كشف كردند.

كيت استوارت(Kate Stewart) كه در مديريت اين طرح‏ مركز فوللوريك آمريكا كمك می‏كند گفت: «ما فكر می‏كرديم آنها شايد يكصد و پنجاه مجموعه گردآوري كنند اما در عوض حاصل كار آنها بيش از يكهزار و پانصد مجموعه بود از اين رو اين مجموعه بسيار فراگير است.»

شريك اين كتابخانه، كتابخانه و بخش تاريخ و فرهنگ آفريقاي-آمريكايي موزه ملي اسمتونين، موضوع مصاحبه‏ها‏ و مصاحبه را انتخاب می‏كند- مصاحبه‏ها‏يي كه در حال حاضر بيش از يكصد مورد از آنها – توسط برنامه تاريخ شفاهي دانشگاه كاروليناي شمالي انجام شده است. در كاتالوگها و مصاحبه‏ها‏ي كتابخانه تصاوير ويدئويي و نسخه‏های پیاده شده‏‏اي فراهم شده و نسخه‏ها‏يي از اسمتونين براي درج در كتابخانه و بخش تاريخ و فرهنگ آفريقايی-آمريكايي موزه ملي اسمتونين ارائه شده و اين موزه در سال 2015 در نشنال مال (National Mall ) افتتاح خواهد شد.

حركتي از سوي مردم عادي
تمركز اين طرح‏ بر روي شخصيت‏ها‏ي اين حركت نيست بلكه بر روي سربازان پياده است – مردان و زنان جواني كه آواز می‏خواندند، راهپيمايي می‏كردند و اعتراض می‏كردند، كساني كه چشم به رهبران بزرگ داشتند و از نزديك كار می‏كردند.

استوارت گفت: «همواره در تايرچ چنين تمركزي بر روي افراد خاصي بوده افرادي مانند مارتين لوتر كينگ يا روزا پاركز.‏ در اين مصاحبه‏ها‏ داستان‏ها‏ي متفاوتي گفته شده چيز‏ها‏يي كه قبلاً در مورد آنها فكر نكرده بوديد.»
جميلا جونز به خاطر می‏آورد كه در موتگومري اتوبوس می‏راند و آْلا و پاركز در يك جلسه گروه جوانان NAACP شيريني می‏پختند.‏ وي همچنين به خاطر می‏آورد لحظه پرتنشي را كه پليس به اين جلسه حمله كرد.‏ اعضاي گروه شروع به آواز خواندن كردند: «ما تكان نخواهيم خورد» و همزمان ادامه می‏دادند: «ما نترسیده‏ايم».

ميلدرد باند راكسبرو Mildred Bond Roxborough دبير با سابقه NAACP زماني را به خاطر می‏آورد كه در كنار بسياري از رهبران بزرگ اين جنبش فعالیت می‏کرد و آنها نه عنوان شخصيت‏ها‏ي تاريخي بلكه به عنوان افراد عادي كه می‏توانستند شوخ طبع، سخت، دلسوز و خشن باشند، و از خود تأثیر به جاي بگذارند.
راكسبرو در مورد تارگود مارشال (Thurgood Marshall) كه بعداً نخستين قاضي آمريكايي-آفريقايي  گفت: «من هرگز در زندگي خود اين قدر فحش رنگين نشيده بودم.‏ او يك قصه‏گوي زبردست بود و حس شوخ طبعي شگفتي داشت.»
 

دو خواهر جويس ( سمت چپ) و دوري لندر/ طرح تاريخ حقوق مدني

دو خواهر دوريس و جويس لندر با هم بزرگ شدند هر دو فعال بودند و هر دو به سازماندهي راهپيمايي واشنگتن كمك كردند. و پنج دهه بعد مصاحبه‏ها‏يي انجام دادند كه هنوز جملات يكدیگر را تكميل می‏كنند.
جويس شوق و هيجان واشنگتن در سال 1963 را به خاطر می‏آورد.‏ او جوزفين بيكر و مارلون براندو را می‏بيند كه با لينا هورن- و خواننده‏ای ‏كه كه در روز قبل از راهپيمايي در اپارتمان آنها افتاد و همه را بيدار كرد – ملاقات كردند.

وي گفت: «بابي ديلان روي صندلی راحتي خود نشسته بود و گيتارش را می‏نواخت و من داشت خوابم می‏برد.‏ و او تا نيمه شب آنجا می‏نشست و من هم نمي توانستم تا زماني كه او بخوابد منتظر بمانم.»
اين دو همچنين قتل فعالي به نام مدگار اروس در سال 1963– خواهراني كه او را دختراني در می‏سي سي پي می‏ناميدند – و همچنين وحشت محاكمه فرد متهم به قتل بايرون ديلا دي لا بكويت را به خاطر آوردند. آنها گفتند بايرون ديلا دي لا بكويت هر روز در ميان تحسين برخي حضار وارد صحن دادگاه می‏شد و با تشويق آنها روبرو می‏شد.‏
جويس گفت: «مانند برخي از ستگاران مشهور.»
قدرتمند، بسيار قدرتمند
فريمن هرابوسكي، كه در حال حاضر رئيس دانشگاه باليتمور در مريلند است، در راهپيمايي «جنگ صليبي كودكان» در بيرمنگام در آلاباما در سال 1963 شركت كرد و هرابوسكي كه آن زمان 12 ساله بود رهبري گروهش را بر عهده داشت و آن زمان آنها با پليس روبرو شدند.‏

هرابوسكي گفت: «او خيلي عصباني بود. او به من سيلي زد.‏ من هرگز فراموش نمي‏كنم كه او به صورتم سيلي زد.‏ مرا گرفت و پرت كرد.‏ آنها آمدند و بچه‏ها‏ را گرفتند و درون يك واگن پرت كردند.»
آنگاه کینگ پدر و مادرها را به زندان برد که دانش آموزان در آنجا بودند و خطاب به جمعيتي كه بيرون بود صحبت كرد.
هرابوسكي گفت: «ما از لاي ميله‏ها‏ نگاه می‏كرديم و آنها آواز می‏خواندند و او صحبت می‏كرد.‏ او گفت آنچه شما امروز انجام می‏دهيد روي بچه‏ها‏يي كه هنوز به دنبا نيامده‏اند‏ تاثير می‏گذارد.‏ من حتي آن را نفهميدم اما می‏دانم بسيار قدرتمند بود قدرتمند، خيلي قدرتمند.»

مركز فولكوريك آمريكا در نهايت همه اين مصاحبه‏ها‏ را روي اینترنت قرار می‏دهد و قطعات منتخب آن در نمايشگاه عرضه خواهد شد اين نمايشگاه در ماه ژوئن به منظور يادبود پنجاهمين سالگرد فرمان حقوق مدني سال 1964 برگزار خواهد شد.

استوارت گفت: «جنبش حقوق مدني يكي از قسمت‏ها‏ي اصلي تاريخ آمريكاست. شما می‏توانيد در اين مورد در كتاب‏ها بخوانيد اما تاريخ شفاهي شيوه‏ای ‏جديد براي يادگيري است. من فكر می‏كنم اين شيوه در واقع به گونه‏ای ‏مردم را در گير می‏كند كه كتاب‏ها نمي‏كنند.»

وي افزود: «بسياري از شركت‏كنندگان در مصاحبه‏های‏ تاريخ شفاهي در مورد كارهايي صحبت می‏كنند زماني كه نوجوان بودند انجام داده‏اند‏. انگيزه آنها چه بوده است؟ آنها در واقع زندگي خود را به خطر می‏انداختند و يا براي انجام اين جانشان را به خطر می‏انداختند.»

بانک اطلاعات مجموعه‏های تاریخ شفاهی جنبش حقوق مدنی آمریکا در این نشانی http://www.loc.gov/folklife/civilrights/survey/index.php?loclr=blogloc  در دسترس است.

ارين آلن
 Erin Allen
ترجمه: محمد ایوبی