خانم «هیلاری کلینتون» (1) وزیر خارجه سابق آمریکا با انتشار کتاب خاطراتش با عنوان «انتخاب‌های دشوار»(2) که از سوی انتشارات «سایمون و شوستر»(3) منتشر شد به موضوعاتی همچون «مشکلات اقتصادی، کشته شدن اسامه بن‌لادن، سرنگونی رژیم قذافی در لیبی، خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان و عراق، بهار عربی، سیاست‌های مرتبط با ایران و کره شمالی، افزایش قدرت چین، روابط با متحدان آمریکا، کوبا و انتخابات ریاست جمهوری آمریکا» می‌پردازد.

هیلاری کلینتون برای نگارش کتاب ۶۵۶ صفحه‌ای خود پیش پرداختی ۸ میلیارد دلاری دریافت کرده است. عکس روی جلد کتاب نشان می‌دهد برای هیلاری شاید مهم‌ترین موضوع وجهه او باشد. کلینتون در این عکس وجهه و تصویر یک رئیس جمهوری را به دست می‌دهد. بسیاری معتقدند وی با انتشار کتابش به طور غیررسمی نامزدی خود در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ را اعلام کرده است. وی در ویدیویی که در صفحه فیسبوک خود قرار داده توضیح می‌دهد که منظورش از گزینه‌های دشوار چیست: «همه در زندگی با انتخاب‌ها و چالش‌های سختی مواجهند از جمله این که چطور یک شغل خوب پیدا کنند و چگونه آن را حفظ کنند. مردم در مورد رشته تحصیلی و ازدواج و این که آیا باید مزدوج باقی بمانند نیز با انتخاب دشواری روبرو هستند».

کلینتون درباره سقوط «حسنی مبارک» دیکتاتور سابق مصر می‌نویسد: «رئیس جمهور مصر به مدت ۲۰ سال دوست شخصی‌اش بوده است. می‌خواستیم در روزهای بهار عربی در کنار رهبر سابق مصر بایستیم ولی این امر با سیاست‌های کاخ سفید مغایرت داشت». کلینتون در کتاب خود اشاره می‌کند که «با اهداف عمده‌ای حامی حفظ مبارک در قدرت بوده استنیاز به منزوی کردن ایران، حفظ مسیر ارتباطی تجاری سوئز، حفاظت از امنیت اسرائیل و مبارزه علیه عناصر تروریستی وابسته به القاعده از جمله دلایل حمایت او درباره لزوم بقای مبارک بوده است، در حالی که «اوباما» نظری مخالف با ایده کلینتون داشته است». وی در کتابش خواستار ارسال سلاح در سطح وسیع به شورشیان سوری شده که در مقابل «بشار اسد» به جنگند، «هیچ کس دوست ندارد در بحث بازنده باشد ولی اجرای این امر وابسته به تصمیم رئیس جمهوری بود و من به تصمیم او احترام می‌گذارم».

او در فصل هجدهم، با عنوان «ایران: تحریم‌ها و اسرار» به موارد مختلفی، از جمله تصویب قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران در سال ۲۰۱۰، به عنوان نکاتی مهم اشاره می‌کند. وی به سیر تحولات در روابط آمریکا و ایران در طول 20 سال گذشته می‌پردازد، رویکرد محتاطانه دولت بیل کلینتون (همسر وی)، دوران غیرسازنده «محور شرارت» (4) و آغاز یک نزدیکی بی‌سر و صدا در دوره اول ریاست جمهوری اوباما، وقتی که خود وزیر خارجه آمریکا بود از جمله مواردی است که کلینتون در کتاب خود به آن اشاره کرده است.

خانم کلینتون در کتابش پیش می‌کند که تحریم‌ها علیه ایران، به همراه ایجاد یک کانال ارتباطی سری از طریق سلطان عمان، این امکان را به ایالات متحده داد تا مذاکرات جدی را با ایران آغاز کند. وی مدعی است برای اعمال فشار کشورهای همسایه بر نفت ایران تلاش کرده و درجریان سفرش به هند در سال ۲۰۱۲ سعی کرده با قانع کردن مقامات دهلی نو باعث کاهش وابستگی آنها به نفت ایران شود که با وجود عدم تمایل، در پایان وی موفق به این امر می‌شود تا هند را در قبال ایران با آمریکا همصدا کند؛ «من در بحثم تاکید کردم که داشتن یک جبهه بین‌المللی متحد بهترین راه برای قانع کردن ایران برای بازگشت به میز مذاکره و دستیابی به بن‌بست و جلوگیری از حمله نظامی بود. من درباره امتیازات یک منبع انرژی متنوع و منابع جایگزین ایران در بازار برای تامین انرژی هند صحبت کردم.»

کلینتون همچنین در کتابش می‌نویسد در دسامبر ۲۰۱۰ برای شرکت در یک نشست امنیتی که مقام‌های ارشد کشورهای حوزه خلیج فارس در آن شرکت داشتند به بحرین سفر می‌کند. این نشست در هتل ریتس کارلتون منامه برگزار شده بود و منوچهر متکی، وزیر امور خارجه وقت ایران، نیز در راس هیات ایرانی در آن شرکت داشت.هیلاری کلینتون تصمیم می‌گیرد که در نطقش به طور مستقیم هیات ایرانی را خطاب قرار بدهد و به آن‌ها بگوید: «حدود دو سال پیش پرزیدنت اوباما به دولت شما صادقانه پیشنهاد گفتگو داد. ما همچنان به آن پیشنهاد پایبند هستیم. شما حق دارید از برنامه اتمی صلح‌آمیز برخوردار باشید اما این حق شامل یک مسئولیت معقولانه است: این که به مفاد پیمانی که امضا کرده‌اید عمل و به طور کامل نگرانی‌های دنیا از فعالیت‌های هسته‌ای خود را برطرف کنید. ما از شما می‌خواهیم که به خاطر مردم، منافع و امنیت مشترک، این گزینه را انتخاب کنید».

خانم کلینتون می‌افزاید:«پس از پایان جلسه، زمانی که مقامات کشورها برای صرف شام دور هم جمع شده و با هم دست می‌دادند، تصمیم می‌گیرد با منوچهر متکی احوال پرسی کند. او می‌نویسد که به آقای متکی گفته است: «سلام آقای وزیر! او زیر لب به فارسی یک چیزی گفت و رویش را برگرداند. چند دقیقه بعد ما دوباره با هم برخورد کردیم، این بار بیرون در محوطه جلوی ساختمان. خوشامد دیگری گفتم ولی بار دیگر از جواب دادن خودداری کرد. پیش خودم لبخند زدم. در اولین نطق مراسم تحلیفش، پرزیدنت اوباما به ایران و دیگر دولت‌های یاغی گفته بود که اگر شما حاضرید مشت گره کرده خودتان را باز کنید ما دستمان را به سوی شما دراز می‌کنیم. متکی تازه نشان داده بود که چقدر رسیدن به این هدف دشوار است».

موضوع افغانستان نیز یکی از مسائلی است که کلینتون در کتابش به اختلاف نظر خود با «اوباما» بر سر موضوع تبادل زندانیان طالبان برای آزادی نظامی آمریکایی اسیر در افغانستان اشاره کرده و می‌نویسد:«یکی از دغدغه‌های اصلی درباره زندانیان نگهداری شده در «گوانتانامو» و سایر زندان‌ها بود. یکی از مسائلی که همیشه مورد بحث قرار می‌گرفت موضوع آزادی زندانیان طالبان در قبال آزادی نظامی آمریکایی به گروگان گرفته شده بود که در این باره با رییس جمهوری به توافق نظر نمی‌رسیدم. من همواره معتقد بودم که آغاز باب گفت و گو با طالبان برای آمریکا پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت. هضم این موضوع برای آمریکایی‌ها آن هم پس از گذشت چندین سال از حمله نیروهای نظامی آمریکایی به افغانستان کار دشواری خواهد بود».

درفصل «بنغازی: زیر رگبار حمله»، وزیر خارجه سابق آمریکا روایت خود را از آن حمله مرگبار که به کشته شدن سفیر وقت آمریکا در لیبی انجامید، ارایه می‌کند. کلینتون در کتابش در واقع به انتقادهای جمهوریخواهان درباره عملکرد خود پاسخ داده و آنها را متهم به سیاسی کردن مرگ سفیر آمریکا و سه دیپلمات دیگر در بنغازی می‌کند. زمانی که شبه نظامیان لیبیایی به کنسولگری آمریکا حمله کردند؛ وی وزیر خارجه آمریکا بود. کشته شدن سفیر لیبی و سه دیپلمات آمریکایی موجی از انتقادها را در این کشور علیه سازمان جاسوسی آمریکا و توانایی امنیتی آن برای حفاظت از جان دیپلمات‌های آمریکایی به راه انداخت. بی‌تردید مساله مرگ سفیر آمریکا در لیبی ضربه سختی به کلینتون و آینده سیاسی وی وارد کرده است و بهانه‌ای به جمهوریخواهان برای حمله به این نامزد احتمالی دموکرات‌ها در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 داده است. دیک چنی معاون رییس جمهور پیشین آمریکا، با انتقاد از هیلاری کلینتون، وی را مسئول کشته شدن سفیر و سه دیپلمات آمریکایی در جریان حمله شبه نظامیان به کنسولگری این کشور در بنغازی لیبی دانست. به ادعای وی، کلینتون از اولین اشخاصی بود که از ماجرا خبردار شده بود.

هیلاری کلینتون که بارها مورد انتقاد شدید جمهوریخواهان قرار گرفته، پس از حادثه حمله به کنسولگری آمریکا در سپتامبر 2012 در یک جلسه طولانی کمیته روابط خارجی سنای آمریکا از عملکرد خود و وزارت خارجه دفاع کرد. در آن جلسه وی آن حمله را بخشی از تحولات جهان عرب و ایجاد خلا امنیتی در کشورهای مختلف عربی دانست و خواستار برخورد فراجناحی جمهوریخواهان با آن شد. وی مسئولیت آنچه را در بنغازی رخ داد پذیرفته و مدعی شد به عملکرد گروه امنیت سفارتخانه ها اعتماد کامل دارد و آن‌ها کار خود را به بهترین شکل انجام دادند.

موضوع «کوبا» و دشمنی آمریکا با این کشور نیز بخش دیگری از کتاب خانم کلینتون است. در کتاب درباره تحریم‌ها علیه کوبا آمده است «تحریم‌های آمریکا بر علیه کوبا در این مدت نه تنها باعث ایجاد اصلاحات در آن کشور نشده بلکه به اعتقاد تعدادی از نمایندگان کنگره فاصله دو ملت کوبا و آمریکا را بسیار زیاد کرده و دیوار سترگی بین آنان پدید آورده است. رهبر و دولتمردان کوبا «فیدل» و «رائول کاسترو» توانسته‌اند بر تحریم‌ها فائق آمده و به کمک همراهان بین‌المللی بر کوبا حکومت نمایند. ایجاد اصلاحات در کوبا غیرممکن نیست و آمریکا باید با ادامه صدور مجوز به گردشگران آمریکایی و سفر به کوبا مقدمات تبادل اطلاعات، را با مردم کوبا فراهم آورد».

کلینتون در کتابش مشکلات اقتصادی خانواده‌اش پس از پایان دوره ریاست جمهوری «بیل کلینتون» و استیضاح همسرش به خاطر رابطه غیراخلاقی با مونیکا لوینسکی را نیز مورد توجه قرار داده و نوشته است «وقتی ما کاخ سفید را ترک کردیم نه تنها شکست خورده بودیم بلکه بدهکار شدیم. خانواده بابت وکلای مدافع بیل، میلیون ها دلار بدهکار بودند و پولی در بانک نداشتند. خانواده من به بن‌بست رسیده بود و در آستانه فروپاشی بود. ما باید برای هزینه‌های جاری، هزینه‌های خانه و تحصیلات دخترم «چلسی» در دانشگاه استانفورد به سختی تلاش می‌کردیم و این آسان نبود.

در شرایطی که هنوز «هیلاری کلینتون» وزیرخارجه سابق آمریکا تصمیم نهایی خود برای شرکت در رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری 2016 را اعلام نکرده است، جمهوریخواهان که وی را رقیب اصلی خود از حزب دموکرات می‌دانند، همزمان با جنجال‌های رسانه‌ای درباره انتشار کتاب خاطرات کلینتون کتابی را منتشر کرده‌اند که «انتخاب‌های شکست خورده» نام دارد. در کتاب جدید جمهوریخواهان که به صورت آنلاین در اینترنت منتشر شده، سوابق کلینتون در زمانی که وزارت خارجه آمریکا را در دوره نخست ریاست جمهوری «باراک اوباما» در سال‌های 2009 تا 2012 را عهده دار بود، به چالش کشیده شده است و چنین عنوان می‌کند که کلینتون در این دوره تصمیمات ضعیفی را اتخاذ کرده است. جمهوریخواهان عدم توانایی کلینتون در حمله به سفارت آمریکا در بنغازی، لیبی در سال 2012 را به عنوان بارزترین نمونه عدم صلاحیت هیلاری کلینتون برای به قدرت رسیدن مجدد عنوان می کنند. کلینتون به مناسبت انتشار کتابش سفرهای تبلیغاتی را نیز برای تبلیغ کتاب خاطراتش در شهرهای نیویورک، شیکاگو، فیلادلفیا و همچنین مناطق اطراف واشنگتن خواهد داشت. بسیاری بر این باورند این سفرها می‌تواند آغازی برای تبلیغات وی در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 آمریکا باشد.

محمود فاضلی