***

در حین این که مشغول مطالعه‏ی کتاب خاطرات انقلابی ناتمام بودم که اخیراً چاپ شده و به نحوی عادلانه تاریخ شفاهی بهارعربی را بیان کرده و توسط لیلا الزبیدی، ماتیو کاسل Matthew Cassel و نومونی کراون رودریک Nomonie Craven Roderick تألیف و ویرایش شده، تصوراتی فوری و فوتی و غیرقابل انتظار در چشم ذهنم شکل گرفتند.

در 8 سرزمین عرب، از تونس تا سوریه، کتاب خاطرات انقلابی ناتمام نماینده‏ی و سخنگویی است که به شرح تاریخی خطرات و سرگشتگی‏های این مبارزه‏ی جمعی برای کرامت بشری می‏پردازد. من می‏گویم «سرگشتگی‏ها» چون این مردان و زنان تنها انقلابیون سرسخت نبودند. آنها به مراتب متفکرتر و صادق‏تربودند.

به طور مثال، یکی از منتقدان ادبی، بر تعمق مالک صغری فعال تونسی تاکید دارد که می‏گوید: «چطور ممکن است ارزش‏های مدرنیسم سیاسی از یک سو و «سنت»‏های اسلامی قرون وسطایی‏مان را از سوی دیگر با هم تطبیق دهیم؟» این سؤالی صریح و مسلم است خصوصاً این که از تونس برخاسته که همه‏ی داستان از آن جا آغاز شد.

احتمالاً در جایی در اوایل کتاب آمده بوده که تصویر نمایشگاه جهانی 2020 در ذهن این خواننده در کنار روایاتی از امیدهای شجاعانه و مبارزات شکل گرفته است. البته، در حال حاضر تنها می‏توان از روی اشکال و خطوط حدس زد که به زودی چشم انداز بیابان حدفاصل دبی و ابوظبی دگرگون خواهد شد، اما به احتمال زیاد این چشم اندازها تماشایی خواهند بود. پس از این که در نوامبر گذشته پیشنهاد امارات متحده عربی جهت میزبانی نمایشگاه برنده شد، امیر دبی و نایب رئیس دولت امارات متحده عربی شیخ محمد بن رشید آل مکتوم، وعده‏ی نمایشی را داد که «دنیا را متحیر می‏سازد».

تصاویر نمایشگاه بزرگ پیش رو به هیچ وجه وحشت غیرقابل بیان موجود در سوریه را که ما در هر چرخه از اخبار با آن مواجه می‏شویم، بی‏اهمیت نمی‏سازد. برعکس، تصور نمی‏کنید که این رویداد حداقل می‏تواند مستمسکی بلند مدت برای جشن گرفتن ثبات و رونق اقتصادی باشد که می‏تواند در نهایت در منطقه به دست آید؟ نباید تعهد طولانی مدت دبی که جهت خدمت به عنوان الگویی برای کل خاورمیانه – در زمینه ثبات و رشد، جایگزین ملموس تروریسم برای میلیون‏ها نفر از مردم در سراسر خاورمیانه– موقعیتی مناسب برای آتش بازی امید، فرصتی برای نگریستن فراتر از درد و رنج فعلی را فراهم آورد، تا همه‏ی ما بتوانیم چشم به پاداش نهایی داشته باشیم؟

هستند افرادی که برایشان هر گونه تقارن نمایشگاه جهانی 2020 با رویدادهای در حال وقوع در دمشق و قاهره تاکیدی بر عدم توافق و اختلاف درون تمدن عرب محسوب می‏گردد. با این وجود پیوستگی‏های مشترک و صریح در موضوع برنده‏ی نمایشگاه، «پیوند اذهان، خلق آینده» مجاب‏کننده‏تر هستند. این واقعیت که سال 2020 شاهد اولین نمایشگاه جهانی خواهد بود که تا به حال در منطقه خاورمیانه، آمریکای شمالی و جنوب شرقی آسیا برگزار شده است، علاوه بر اهمیت درخشانی که دارد – نماد امیدی جسورانه متقارن با شدت گرفتن مبارزات در سوریه است.

نمایشگاه جهانی 2020 به عنوان یک کل می‏تواند یادآور امکان برقراری تعادل بین «مدرنیسم سیاسی» و «سنت» در شرایط رشد اقتصادی سریع است. محل نمایشگاه شامل غرفه‏ی نوآوری و آزمایشگاه‏های ابداع خواهد بود که پروژه‏هایی را به نمایش خواهند گذشت که تعریفی از «مدرنیسم» ارائه می‏کنند – مانند صفحه‏ی فیس‏بوکی که در سال 2010 توسط وائل غنیم از هیئت مدیره گوگل با نام «ما همه، خالد سعید هستیم» به یاد شهید بهارعربی، ایجاد شد و هنگامی که در شبکه پخش شد «مدرنیسم» را تعریف کرده، صدها هزار نفر دنباله رو را جلب نموده و الهام بخش پروفایل‏های جدیدی در فیس‏بوک در سراسر مصر گردید.
شاید این تصادفی نیست که غنیم هنگامی که در دبی بود، تصمیم به ایجاد صفحه «ما همه، خالد سعید هستیم» گرفت.

ارتباط مهمی بین واقعیت بهارعربی و روحیات آشکار نمایشگاه جهانی 2020 وجود دارد- ارتباطی بین نسل‏ها. فعالان خاطرات انقلابی ناتمام طیف وسیعی از دانشجویان تا روزنامه نگاران باتجربه‏ای هستند اما نسلی که مستمراً نهضت بزرگ عربی را شکل می‏دهند، جوانان هستند که شامل مشارکتی قاطعانه از نسلی است که ما آن را نسل هزاره[1] می‏نامیم و گروه سنی 18 تا 35 سال را در بر می‏گیرد.
نمایشگاه جهانی 2020 نیز چنین است -و بر مبنای ابتکار عمل 272 میلیون دلاری شیخ محمد برای آموزش هوشمند جهت ایجاد یک محیط یادگیری جدید با معرفی «کلاس‏های هوشمند» در تمامی مدارس امارات متحده عربی و تجهیز دانش آموزان با یک تبلت PC و شبکه‏های پر سرعت 4 گیگ – به این نسل به عنوان معمار و نیز مخاطب هدف می‏نگرد.

سوزان لئونارد می‏گوید: «این منطقه در نقطه‏ی حساسی قرار دارد زیرا 65 درصد جمعیتش را نسل هزاره تشکیل می‏دهد». لئونارد، بنیانگزار و مدیر عامل شرکت افسانه‏ها و میراث، سازمانی که «انتقال دانش، رهبری و سرمایه میراث را به عنوان تسهیل کننده‏ی اصلی تحول در زندگی و آینده‏ی نسل هزاره در منطقه منا»[2] را پیش از اعلام نمایشگاه جهانی 2020، به منطقه معرفی نمود، اضافه می‏کند: «نمایشگاه جهانی 2020 ابناء بشر در حوزه‏های دانشگاهی و زندگی را به عنوان بزرگ ترین فرصت برای رشد پایدار شناسایی نموده است».

کارهای لئونارد در منطقه به سرعت گسترش یافته‏اند که دلیل آن تقاضای گسترده برای آموزش پیشرفته و ارزش‏ها «بر اساس مهارت‏های تفکر انتقادی بود که به طور خاص برای نسل هزاره طراحی شده اند... ما ابتکار و حمایت نایب رئیس دولت از ماموریت، با آغاز شیوه‏ای جدید از تفکر، و در نهایت، راهی مسئولانه و بامعنا جهت شرکت در دوره‏ای جدید از بهار عربی را جشن می‏گیریم.»

به عبارتی ، ما به هر دو سوی یک انقلاب می‏نگریم – دو پدیده با چهره‏ای بسیار متفاوت در نمای بیرونی اما در عمل به واقعیت رسانیدن یک رسالت تاریخی تسلیم نشدنی. چنانچه دبی جایگزینی زنده برای تروریسم است، پس فعالیت‏های قهرمانانه‏ای که بهار عربی برای بسیاری از مردم میسر ساخته است نیز چنین ماهیتی دارد.

اگر بهار عربی تنها تا حدودی به واسطه‏ی فناوری پیشرفته در دستان جمعیت آرمان‏گرای جوان‏ترهدایت شد، نمایشگاه جهانی 2020 از همه منابع دنیا استفاده کرده تا چنین فناوری‏هایی را به طور گسترده در اختیار گیرد.

اگر، در خاطرات انقلابی ناتمام، یک زن سعودی، صفا الاحمد، بر پیوند جدا نشدنی سرکوب سیاسی و سرکوب زنان تاکید می‏نماید، اما می‏بینیم که در دبی زنان از امکان رای دادن، خدمت در ارتش و داشتن منصب عمومی برخوردارند.

اگر حاکمان ستمگر خاورمیانه چشم خود را بر درد و رنج انسانی بسته‏اند، دبی به طور مستمر و مطابق با استانداردهای بین المللی درزمینه مبارزه با مسائل حقوق بشری خود کار کرده است.
در تحلیل نهایی، جهان می‏تواند و باید نمایشگاه جهانی 2020 را به عنوان نمادی از آنچه جهان عرب می‏تواند بدان دست یابد، ببیند. ما نمی‏توانیم انتظار داشته باشیم که این پدیده الهام بخشی برای مردمی باشد که در حال حاضر، به ناچار، به دنبال یک لقمه غذا گشته و تلاش می‏کنند تا از ورود به جوخه‏های آدم کشی اجتناب کنند. و نمادهای عمومی جشن می‏توانند نتیجه‏ای معکوس دهند: غرق شدن تایتانیک، برای مثال، مرتباً خبر از فاجعه‏ای می‏داد که همزمان با جنگ جهانی اول در انتظار تمدن متکبر مجسم در قایق بزرگ بود.

اما در اینجا تفاوتی تعیین کننده وجود دارد. مرکز زلزله‏های اقتصادی در حال تغییر از جنوب به سمت بازارهای در حال نوظهور و مراکز تجاری جدید هستند. خطوط جغرافیای سیاسی در حال تغییر بوده و امارات ذی‏نفع مسلم تغییر خطوط دریایی است. در ضمن، زمانی که بهار عربی به وقوع پیوست، به دلایل بسیاری این اتفاق افتاد- کوچک‏ترین دلیل آن چیزی است که همه‏ی مردم در حال حاضر بر آن پافشاری می‏کنند که بهره مندی از مزایای است که این صف آرایی مجدد متزلزل جهانی وعده می‏دهد.
و شریک خواهد بود.

1. نسل هزاره (نسل وای یا نسل ایگرگ)، به نسلی می‌گویند که پس از نسل ایکس و پیش از نسل زد زاده شده‌اند. بر سر این موضوع که تولّد نسل وای در چه زمانی آغاز شده و کی به پایان رسیده‌است، هیچ اجماعی وجود ندارد. برخی صاحب‌نظران بر این باورند که تولّد نسل هزاره در جایی در اواخر دهه ۱۹۷۰ یا اوایل دهه ۱۹۸۰ آغاز شده و در اوایل دهه ۲۰۰۰ به پایان رسیده‌است. این نسل برخلاف نسل‌های پیشین شدیداً به فنّاوری دیجیتال وابسته‌اند و درصد معتقدان به ادیان و مذاهب در آن از نسل‌های قبلی به طور آشکاری کمتر است.
2. منا MENA سرنام Middle East and North Africa به معنی خاورمیانه و شمال آفریقا است.

ریچارد لویک*
ترجمه: ناتالی حق وردیان

*ریچارد لویک Richard Levick، رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت لویک است که در زمینه مسائل مربوط به روابط عمومی، به شرکت‏هایی در سراسر جهان مشاوره روابط عمومی و ارتباطات ارائه می‏دهد. آقای لویک مفتخر شد که برای 4 سال گذشته در لیست مدیریت NACD «100 نفر از با نفوذترین افراد در هیئت مدیره» باشد و تعدادی از سالن‏های حرفه‏ای مشاهیر به خاطر یک عمر دستاورد به نام او شده‏اند. وی در نگارش سه جلد کتاب همکاری داشته است، شامل ارتباط برقرار کنندگان: رهبری در عصر بحران ،و مفسری پابرجا در تلویزیون، چاپ، و گسترده‏ترین و پرمخاطب‏ترین وبلاگ‏های تجاری است.

منبع: forbes