تاريخ مكتوب در برابر سنت شفاهی

به تازگي از دیدن بحثي جالب در يك صفحه اعلان اينترنتي درباره تاريخ موهاوك (Mohawk) [شاخه‏ای از سرخپوستان آمریکا.م] لذت بردم. در اين بحث حاميان تاريخ مكتوب و سنن شفاهي در برابر هم صف‏آرايي كرده بودند. پس از خواندن همه اين بحث من واقعاً مجبور شده بودم درباره آن و راهي كه ما سعي داريم واقعيت را كشف كنيم و به صحت منابع تاريخي پي ببريم، بيانديشم.
براي يافتن واقعيت و صحت در دانش سنتي و تاريخ ما بايد اطلاعات زيادي را از منابع گوناگون جمع‏آوري كنيم. این منابع ممكن است از مكان‏هاي مختلفي آمده باشند از جمله مصاحبه‏هايي با تجربه آموخته و شخصي و بله با واژه مكتوب. در حالي كه كار جمع‏آوري اطلاعات ممكن است گاهي اوقات سخت و زمان‏بر باشد، سخترين بخش در جستجو دانش رمزگشايي واقعيت و تشخيص صحت آن است. براي دستيابي به اين مهم فرمول زير مي‏تواند در اين مسير به ما كمك كند.
با استفاده از عناصر ضرب‏المثل معماي جيگسا  jigsaw، دانش روشنگري غيرقابل استخراج و تكه‏تكۀ به هم پيوسته است كه تنها زماني كه مجموعه‏اي از اعضاي اين معما به درستي در كنار هم قرار گيرند واقعيت و صحت آنها تشخيص داده خواهند شد. تكه‏هاي اين معما (كه استعاره‏اي از اطلاعات با تحقيق بدست آمده است) در اشكال و اندازه‏هاي مختلف هستند كه برخي ا ز آنها دقيق و موثق هستند و برخي ديگر ممكن است حاوي كمترين مقدار اطلاعات صحيح باشند. اما به موقع با استفاده از استدلال مقايسه‏اي و حساب عمومي، شباهت‏ها و سازگاري‏ها الگويي را مشخص خواهد كرد كه ما را به تناسبي مناسب براي اين عناصر تاريخي رهنمون خواهد ساخت و در نهايت راز اين معما گشوده خواهد شد. با استفاده از اين فرمول می‏‏توان قطعاً از همه اطلاعات بهره برد. همه آن چه كه در اين زمينه مورد نياز است هنگام دستيابي به منابع و هنگام تحليل آن، هشيار بودن است.
واژه مكتوب ابزاري ارشمند است و تهديدي براي سنت به شمار نمي‏رود زيرا با خود و هنگام استفاده از آن هر دوي مسئوليت و احتياط را به همراه دارد. با اطمينان اگر افرادي مانند ست نيو‏هاوس (Newhouse Seth) يا جان نورتون (John Norton) از گزارش‏هاي خود رونويسي نكرده بودند، مردم قطعاً بيشتر دانشي را كه با نسل آنها از بين مي‏رفت از دست مي‏دادند. علاوه بر اين اگر به خاطر نژادشناساني مانند هوراتيو‏هاله (Horatio Hale) نويسنده كتاب آداب ايروكويس (Iroquois Book of Rites) نبود، شوراي تسليت (Condoling Council) در سال 1964 احتمالاً قادر به تكميل نصب قسمت‏هاي مهم موهاك (Mohawk) در كانهساتاكه (Kanehsatake) نبودند. اين تنها يك مورد بود كه كتابي در واقع مراسمي را ثبت كرد، اما تنها مثالي بود كه براي نشان دادن بي‏فايده بودن واژه مكتوب لازم بود. به يك معنا واژه مكتوب تمديدي است از خطوط تصويري قديمي كه روي ستون‏هاي چوبي حضور و غياب و يا اظهار تسليت به منظور كمك به از بر خواندن سخنران ظاهر می‏‏شوند. كتاب‏ها اين امكان را براي ما فراهم می‏كنند كه لحظه‏اي ثابت از تاريخ را مورد بررسي قرار دهيم و محتويات آن را از ديدگاهي متفاوت تحليل كنيم.
با اين وجود در برخود با واژه مكتوب كه مستلزم مقداري هوش از طرف خواننده است بايد مقداري احتياط به خرج داد. به ويژه نوشته‏هاي تاريخي ممكن است نادرست، فردي و جعلي باشند. گاهي اوقات شرايط اجتماعي نويسنده ممكن است به صورت ناآگاهانه بر واقعيت و صحت واژگان وي تاثير بگذارد و شايد اثري فاسد و گمراه كننده بر جاي بگذارد.
براي نمونه كتاب روابط يسوعيون نوشته پدر لافيتاو (Father Lafitau) مي‏تواند امكان يك بررسي دقيق از ايروكوياي  Iroquoia قرن هفدهم را فراهم كند. اما هنگام مطالعه اين كتاب بايد واژگان قديمي و گاهي اوقات موهني را كه به همراه ته‏مايه‏هاي مذهبي مورد استفاده قرار مي‏گيرند و تا حد زياد واقعيت و صحت بعدي را تحت تاثير قرار مي‏دهند تشخيص داد. در واقع اين واژگان و عقايد اجتماعي نويسنده‏اي كه زبان نوشتاري‏اش زبان مادري وي نيست در خصوص نوشته وي حكم به احتياط مي‏كند زيرا مشاهدات ثبت شده اين نويسنده‏ها منعكس‏كننده رابطه‏اي از تجربيات داخلي آنها نيست.
نمونه‏اي ديگر از تاثير شرطي را می‏‏توان در دست نوشته ست نيوهاوس Seth Newhouse پيدا كرد كه در آن شرايط اجتماعي و سياسي گرند ريور (Grand River) بر شيوه اي كه وي اطلاعاتش را توصيف كرده تاثير زيادي گذاشته است. در ادامه نسخه خلاصه شده پاركر (Parker) از دست نوشته نيوهاوس تبديل به فراگيرترين و محفوظ ترين نسخه از قانون اساسي‏هادنونسائوني (Haudenosaunee Constitution ) شد. تبعات اين موضوع متاسفانه عقيده‏اي منفرد را پشت سندي مملو از نادرست بودن و فساد تقويت كرد. آن چه در مورد دست نوشته نيوهاوس اتفاق افتاد منعكس‏كننده جنبه منفي ديگري از اطلاعات مكتوب است و اين جنبه‏ي تمايل به بسيار وابسته شدن و محترم متون مقدس است. به همين شيوه است كه مسيحيان به انجيل مقدس مي‏نگردند، ما در نهايت در مورد معناشناسي و تفسير به عنوان مواردي كه با ماهيت واقعي اين پيام تعارض دارند توقف می‏‏كنيم.
سنت شفاهي تا حد زيادي قديم‏ترين شيوه برقراري ارتباط است و براي يافتن دانش ضروري است. به يك معنا سنت شفاهي تكه‏اي زنده و روان از تاريخ است. تاريخ همچون زندگي رشد خواهد كرد و ادامه خواهد يافت از اين رو چه چيز بهتر از اين است كه اطلاعات تاريخي را از طريق سنت شفاهي ذخيره كنيم. با اين شيوه اطلاعات از كساني دريافت خواهد شد كه خود آنها را تجربه كرده‏اند و داستان‏هاي خود را با احساسات انساني و همدردي كه هنگام خواندن كتاب‏ها احساس نخواهد شد مربوط خواهند كرد.
مشكل اوليه در مورد سنت شفاهي احتمال ساختگي بودن عمدي و فساد ناآگاهانه آن است. در واقع بايد در مورد گوينده مراقب بود و شرايط كلي زندگي وي را كه به صورت بالقوه براي گزارشش تاثير می‏‏گذارد، در نظر گرفت. گاهي اوقات برخي ممكن است تحت تاثير عواملي خارجي براي ساختن گزارشي به منظور پيشبرد برنامه خود قرار گيرند. براي نمونه هنگامي كه مرحوم رئيس جيك توماس (Chief Jack Thomas) اغلب دانشش را در زمينه كايانره كوا (Kaianere Ko:a) با دستيارانش و جنگ‏سالاران مربوط مي‏كرد وي در اين ميان معمولاً نظري فردي را از جانب جامعه جنگجويان ارائه مي‏كرد موضوعي كه به نظر می‏‏رسيد به منظور تاكيد و تعبير عناصر تاريخي كه موضع سياسي وي در اين خصوص را توجيه می‏‏كرد بوده است.
با اين حال به احتمال زياد بيشتر افراد از روي بدخواهي هيچ قصدي براي مخدوش كردن واقعيت و يا صحت گزارش‏ها ندارند و اين گونه موارد اغلب نتيجه فراموشكاري ناخودآگاه يا برداشت اشتباه است. اين عوامل باعث می‏‏شود در جستجود براي دانش سنت شفاهي گاهي اوقات غير قابل اعتماد اما با اين حال بخشي جدايي ناپذير باشد.

بنابراين مهم است كه ارزش هر دوي آثار مكتوب و سنت شفاهي را بپذيريم زيرا از هر دوي آنها به طور مساوي می‏‏توانيم اطلاعات كسب كنيم. نبايد يكي را بر ديگري ترجيح داد زيرا هر دو ابزاري نمادين براي دستيابي به واقعيت و صحت در روشنگري تاريخي و فرهنگي هستند. دانشجو فقط لازم است به جايگاه خود در پازل بزرگ دانش دسترسي پيدا كند.