عمده کارکرد تاریخ شفاهی در این حوادث نقشی تبیینی آن برای پرکردن خلاهای اطلاعات این حوادث تاریخی است تا ارائه تصویری از آن‏ها با توجه به مقتضیات تاریخی هر دوره برای محققان و مخاطبان، به نحوی که بسیاری از موضوعات تاریخی با ارزش که در متن این مصاحبه‏ها به آن اشاره شده در سایه برجسته بودن خاطرات فردی پنهان مانده است. در گذشته به اهمیت موضوع محوری در طرح‏های تاریخ شفاهی و اهمیت آرشیوسازی منابع تاریخ شفاهی توسط نگارنده اشاراتی شده است. اما به نظر می‏رسد مساله جایگاه و کاربرد تاریخ شفاهی در تاریخ معاصر علی‏رغم اهمیت آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است و باید نگاه‏های دیگری نیز علاوه بر استفاده ابزاری صرف در چهارچوب آموزش‏های عام علی‏رغم ارزش آن در جمع‏آوری داده‏های تاریخ شفاهی لحاظ گردد. قائل شدن به نقش تحلیل در بررسی وقایع تاریخی، چالش در تبیین آن‏ها و استخراج گفتمان‏های غالب در هردوره تاریخی در زمره ارزش‏های افزوده‏ایی است که می‏تواند ارزشی دو چندان به منابع تاریخ شفاهی داده و نقش آن را از روشی صرف برای جمع‏آوری اطلاعات تاریخی تبدیل به ابزاری مهم برای فهم محتوای تاریخ معاصر بنماید. بررسی وضعیت فعلی تاریخ شفاهی در ایران نشان می‏دهد که مسأله تبیین اهمیت تاریخ شفاهی و ارزش آن در جمع‏آوری داده‏های تاریخی در مرحله‏ای است که نیاز به توجیه بیشتر ندارد بلکه فقط زمان آن رسیده تا به استفاده‏ای چندجانبه از تاریخ شفاهی زمینه کاربردی شدن بیشتر آن را فراهم نموده و در زمینه‏هایی مانند استخراج و تحلیل گفتمان‏های غالب تاریخی هر دوره مورد استفاده واقع گردد.

علاوه برآن نگاه به کارکرد تاریخ شفاهی در دوره‏ی معاصر باید از صرف استفاده برای جمع‏آوری اطلاعات به عنوان پلی برای ارتباط بین گذشته با آینده باشد. بررسی وضعیت موجود نشان می‏دهد که گاهی دچار سوءاستفاده از تاریخ شفاهی برای شخصی‏سازی تاریخ و بیان خواست‏های گروهی یا القای جریان خاص فکری شده‏ایم در حالی که نگاه به آینده و حق برخورداری آن‏ها از ارائه تصویری کامل و صحیح از آنچه در گذشته بوده، نادیده گرفته شده است.

دکتر ابوالفضل حسن‏آبادی
 مدیریت امور اسنادو مطبوعات آستان قدس رضوی