آمریکای لاتین، برزیل

آندریا کاسا نووا مایا Andrea Casa Nova Maia و لیسه سدرز Lise Sedrez از مورخین دانشگاه فدرال ریو دو ژانیرو (UFRJ: Universidade Federal do Rio de Janeiro) خبر از پروژه تحقیقاتی داده اند که در آن از تاریخ شفاهی به عنوان عامل جستجو در تاریخ محیط زیست شهر ریو دو ژانیرو و هم چنین تاریخ سیلابهای قرن بیستم، استفاده می‏شود.

 ریو دو ژانیرو، یکی از مشهورترین شهرهای جهان، میزبان قسمتی از مسابقات جام جهانی فوتبال سال 2014 و هم چنین بازی‏های المپیک سال 2016 خواهد بود. خوشبختانه، هر دو این رویدادها در ماه ژوئن، که زمستان برزیل است، اتفاق خواهند افتاد؛ زیرا دیگر شهرت این شهر شگفت انگیز سیلاب‏های تابستانی، و به قول ترانه تام جابیم Tom Jobim «آب‏های مارس» آن است که معمولاً قسمت اعظم شهر را زیر آب می‏برند. تعدادی از این سیلاب‏ها در اذهان عمومی به عنوان نقطه عطفی بین ساکنین ریو (کاریوکاهاcariocas) باقی مانده اند که بیانگر رابطه میان آنها و طبیعتی است که به آن مباهات می‏کنند. در این مورد خاص می‏توان سیل بزرگ سال 1966 را مثال زد که آن قدر مهیب بوده است که حتی کاریوکا‏هایی که در آن تاریخ به دنیا نیامده بوده اند نیز از آن یاد می‏کنند.

«کار تاریخ شفاهی در ریو قسمتی از طرح بزرگ موسوم به «شهر‏های زیر آب رفته: چشم انداز، تاریخ و خاطره سیلاب‏ها در ریو دو ژانیرو و بوئنوس آیرس در قرن بیستم ( 1960 – 1900)» است. در واقع این طرح بزرگ به 3 قسمت اصلی: سیلاب‏های دوره امروزی ( تا 1930)، دوره پوپولیست‏ها (1930 – 1960) و دوره کلانشهرها (1960 – 1980) تقسیم شده است. هر یک از آنها مجموعه منابع اسنادی مختلف خاص خود را دارند. برای مرحله اول ما به دنبال مجلات، کارتون‏ها، و تصاویر؛ برای مرحله دوم، بر گزارش‏ها و نقشه‏های فنی تاکید نموده و برای مرحله آخر به تاریخ شفاهی استناد می‏کنیم.

«با بازسازی خاطرات سیل‏های بزرگ ریو از طریق مصاحبه‏های شفاهی، مناطق مشخص شده برای این تحقیقات، به خاطر استعداد جذب این سیلاب‏ها و نیز تاثیرشان بر نقاط دیگر شهر، برای ساکنین ریو از اهمیت خاصی بر خوردارگردیده اند. یکی از این نقاط پراسا دا باندریا، Praça da Bandeira، یک منطقه عمده سیل‏خیز است. یک منطقه باطلاقی سابق که امروزه به محل سیستم حمل ونقل ریلی ریو که به جایگاه خاطرات محیط زیستی نیز تبدیل گردیده است.» با استفاده از پراسا به عنوان نقطه محوری طرح، این تحقیق، مصاحبه‏های شفاهی را با ساکنین محلی وتحلیل‏های روزنامه‏ها، ادغام می‏نماید. سپس نقشه‏ای از خاطره و آب، رودخانه‏های زیرزمینی و تنش‏های اجتماعی که در هنگام رخ دادن فاجعه یا طغیان شهر را فرا گرفت، شکل می گیرد.

رانش زمین در محله لارانخیراس Laranjeiras در ریو دو ژانیرو، ژانویه 1967. ساکنین طبقه فقیر و متوسط همگی جزو قربانیان بودند.

«یکی از نتایج جالب این تحقیق این است که به موازات خسارات ویرانگر و تلفاتی که توسط سیل ایجاد شده بود، «شبکه‏های گسترده همبستگی» بودند در همان زمان بوجود آمدند. با این وجود، این شبکه‏ها نمی توانستند ارتباطی بین قربانیان فقیر و خودشیرین های طبقات متوسط ایجاد کنند و این نشان داد در زمان وقوع بحران، طبقات مختلف اجتماعی شهری که دچار دو دستگی فاحش است، چگونه زندگی می‏کردند.
«تحقیق در مراحل اولیه‏اش است، اما پیشتر مقاله‏ای در مورد سیل سال 1966 ریو با عنوان:

 L F Sedrez and Andrea Casa Nova Maia, “Narrativas de um Dilúvio Carioca: memória e natureza na Grande Enchente de 1966”, História Oral (Rio de Janeiro), vol 2, 2011, pp 221 – 254.

منتشر گردیده است.

برای برنامه‏های آتی، سیلاب‏های اخیر در بوئنوس آیرس با توضیحاتی در مورد رئوس کلی چگونگی ثبت و مستند شدن آنها در اوایل قرن بیستم، بررسی خواهند شد.

• برای اطلاعات بیشتر در مورد تحقیق لطفا با لیز سدرز lsedrez@gmail.com یا  آندره کاسا نووا مایا andreacn.bh@gmail.comتماس بگیرید.

ترجمه: علی محمد آزاده
منبع:
ORAL HISTORY, Spring 2013, page: 28