پیتر کولمن Peter Coleman از مرکز تحقیقات سالمندی Centre for Research on Ageing دانشگاه ساتهمپتون Southampton، خبر از پیشرفت طرح ضبط خاطرات سالمندان از دوران نازیها و سرکوب استالینیستی در اروپای شرقی به سرمایه بنیاد آلمانی EVZ ( یادآوری مسئولیت آینده‘Erinnerung Verantwortung Zukunft’) و مدیریت اساتیدی چون آندریاس کروزه Andreas Kruse و اریک اشمیت Eric Schmitt از موسسه پیری شناسی دانشگاه هیدلبرگ Heidelberg ، میدهد. جمع آوری اطلاعات توسط آندرئی پادولسکی Andrei Podolskij ، استاد روانشناسی آموزشی و توسعه دانشگاه دولتی مسکو صورت گرفته است.
«در مرحله اول طرح، مصاحبهها در روسیه سفید، اوکراین و نقاط اروپایی روسیه در سال 2009 انجام گرفت. مجموعه اطلاعات باارزشی از مسائل مورد علاقه مورخان شفاهی در حال حاضر جمعآوری گردیده است. مصاحبه شوندهها، قربانیان دو سیستم دیکتاتوری و در تضاد کامل با کهنه سربازان جنگی شوروی بوده و هیچ گونه بزرگداشت رسمی از آنها تاکنون صورت نگرفته است. بنابراین، هدف این کار، این بوده که آلام آنها و هم چنین توانایی آنها برای تحمل آن مصائب را برای دیگران نمایان کند.
«علیرغم روند رو به کاهش بازماندگان، تصمیم بر این گرفته شد که طرح به کار خود ادامه دهد چرا که بقول نماینده یک سازمان مردم نهاد در روسیه سفید «یک شخص میتواند به تعداد 40 نفر خاطره در ذهن خود داشته باشد» . بخاطر 70 سال ندیده گرفتن آنها، کار اصلی این بود که به شرکت کنندگان این اطمینان خاطر را بدهند که با حسن نیت به تجاربی که سال6ها قبل کسب کرده بودند نگاه خواهد شد. هم چنین مسئله خستگی روحی روانی هم مصاحبه کنندگان و هم مصاحبه شوندهها ناشی از بازگویی حوادث قدیمی ناگفته را نیز باید مد نظر داشت و به آن توجه کرد. اما در کل، این افراد مسن ثابت کردند که مایل هستند از خود خاطراتی باقی بگذارند تا درسی برای نسلهای بعدی باشد. طرح از جنایات متعددی پرده برداشته است که سابق بر این در جایی ثبت نشده بودند، از جمله کشتار دسته جمعی بیش از 700 قربانی یهودی که در منطقه اشغالی Rostov-on-Don آلمان صورت گرفته بود.
محقق جوان ، لیلیا ورونوسکایا Lilia Voronovskaya (دانشگاه دولتی چرکاسیCherkassy) در حال مصاحبه در کوالین Kovalyn، اوکراین. عکس: یانا سوپرونرنکو Yana Suprunrnko
«تحقیقات نشان داده است که نسلهای قدیمیتر نیاز دارند که به آنها توجه شده و فراموش نگردند. با این وجود خیلی سخت است که جوانان را نسبت به چنین خاطراتی علاقهمند کرد.
اندکی پیش تلاشهایی صورت گرفت تا مدارس را با روایتهای تاریخ شفاهی آشنا سازند که متاسفانه ادامه نیافت. بنابراین اقداماتی به عمل آمد تا جوانان را به دو روش در طرح فعلی وارد کنند. در روش اول، نوجوانان و جوانان بین سنین 13 و 25 ساله را در تمرین «موعد دیدار-گفتگو» ‘Meeting Point – Dialogue’ وارد کردند که در آن به روشهای مختلف از جمله کمک به سالمندان در استفاده از رایانه کمک گرفته شد.
روش دوم، وارد نمودن مستقیم جوانان دانشجوی رشته روانشناسی (بین سنین 21 تا 24 ساله) در مرحله جمعآوری اطلاعات در اوکراین بود. گرچه جوانان اغلب میلی به شنیدن رنجهای گذشتگان ندارند ولی نتیجهای که به دست آمد این بود که آنها به روایتهای نجاتیافتگان از موقعیتهای مرگبارعلاقه نشان میدادند. آنها کنجکاو هستند تا جواب این سئوالات را پیدا کنند: «شما چگونه مقاومت کردید؟» و «شما چگونه مسئله را مدیریت کردید؟». هم چنین منافع نهفته بسیار قوی در تاریخ خانواده وجود دارد. ممکن است استالین در انهدام روابط افقی خانوادهها بسیارموفق عمل کرده باشد، اما روابط عمودی و عشق نامیرای کودکان به والدین ناپدید شدهشان، ناموفق بود.»
اطلاعات بیشتر در مورد دسترسی به نسخههای پیاده شده مصاحبه (تعدادی از آنها به زبان انگلیسی ترجمه شده اند) را میتوان از استاد پادولسکی به آدرس apodolskij@hotmail.com را به دست آورد.
ترجمه: علی محمد آزاده
منبع :
تاریخ شفاهی، بهار 2013، صفحات: 27 – 28
ORAL HISTORY, Spring 2013, pages: 27-28
